Η εύθραυστη συμφωνία κυβέρνησης - τραπεζιτών

Στην ανάγκη να ενισχυθεί η χορηγούμενη ρευστότητα στην αγορά και να προωθηθούν όλα τα αναγκαία μέτρα, ώστε να προχωρήσουν ταχύτερα οι αναδιαρθρώσεις υπερχρεωμένων επιχειρήσεων, που θα κριθούν βιώσιμες, συμφώνησαν επί της αρχής η κυβέρνηση και οι τράπεζες, σε μια συμφωνία που μοιάζει, όμως, εξαρχής εύθραυστη.

Η σύγκληση υπό τον πρωθυπουργό ευρείας σύσκεψης στην οποία συμμετείχαν οι υπουργοί Οικονομικών και Ανάπτυξης, κ. Χαρδούβελης και Δένδιας, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Χ. Σταϊκούρας καθώς και οι διοικήσεις των τεσσάρων τραπεζών δείχνει τόσο τη σοβαρότητα του θέματος για την κυβέρνηση, όσο, όμως, και τη δυσκολία εύρεσης κοινά αποδεκτών λύσεων.

Το στίγμα των κυβερνητικών προθέσεων το έδωσε πρώτος ο νέος υπουργός Ανάπτυξης Ν. Δένδιας σημειώνοντας ότι η ανάπτυξη πρέπει να βασιστεί σε υφιστάμενες παραγωγικές δομές και για να γίνει αυτό θα πρέπει οι τράπεζες να προχωρήσουν σε ξεκαθάρισμα των επιχειρήσεων που μπορούν να επιβιώσουν από αυτές που πρέπει να κλείσουν.

Η πίεση που ασκεί το υπουργείο Ανάπτυξης μέσω συνεχών δηλώσεων και διαρροών προκάλεσε τη διπλωματική αντίδραση των τραπεζιτών. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Αλ. Τουρκολιάς έκλεισε την ομιλία του στους μετόχους της τράπεζας καλώντας τους παρισταμένους, κ. Χαρδούβελη και Στουρνάρα, να διασφαλίσουν τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος, «ιδιαίτερα τους επόμενους έξι μήνες».

Σε αυτό το κλίμα, η προχθεσινή συνάντηση είχε μεν διάθεση συνεννόησης, με αρκετούς όμως αστερίσκους.

Οι αλλαγές στον πτωχευτικό κώδικα

Η κυβέρνηση υποσχέθηκε στις τράπεζες αλλαγές στον πτωχευτικό κώδικα και στην προπτωχευτική διαδικασία, η επεξεργασία των οποίων έχει ξεκινήσει, όπως έχει προαναγγείλει ο υπουργός Ανάπτυξης, ώστε τον Σεπτέμβριο να είναι έτοιμο το συνολικό πλέγμα αλλαγών. Οι αλλαγές αποτελούν και μνημονιακή υποχρέωση.

Οι τράπεζες προτείνουν να θεσμοθετηθούν σύγχρονες διαδικασίες και μέθοδοι αναδιάρθρωσης - εξυγίανσης μεγάλων και μεσαίων επιχειρήσεων, με πρωτοβουλία των τραπεζών ή εξειδικευμένων συμβούλων αναδιάρθρωσης που μπορεί να αναλαμβάνουν και χρέη Chief Restructuring Officers, σε περίπτωση ληξιπρόθεσμων οφειλών μακράς περιόδου.

Ζητούν, για παράδειγμα, να δίνεται η δυνατότητα στους πιστωτές να υποβάλλουν οι ίδιοι αίτηση ένταξης επιχείρησης στην πτωχευτική διαδικασία, χωρίς να απαιτείται προηγούμενη έγκριση από το Δ.Σ. αυτής ή τη γενική συνέλευση. Σε αρκετές χώρες, σύμφωνα με την PwC, δεν θεωρείται αυτονόητο ότι η διοίκηση αντιπροσωπεύει a priori τους μετόχους για τέτοιας μάλιστα σημασίας θέματα.

Πέραν, όμως, των αλλαγών στον πτωχευτικό κώδικα, συζητήθηκε και η περίπτωση θέσπισης «εργαλειοθήκης» για ρυθμίσεις προβληματικών δανείων. Η κυβέρνηση υποσχέθηκε ότι η ρύθμιση, είτε είναι νομοθετική, είτε οδηγία, θα ορίζει τους βασικούς κανόνες και τις κατευθύνσεις, επιτρέποντας λύσεις με βάση την κατάσταση της κάθε επιχείρησης και όχι αλά καρτ.

Από το αν η κυβέρνηση θα τηρήσει ή όχι την παραπάνω υπόσχεση θα κριθεί και το αν θα υπάρξουν τριβές τους προσεχείς δύο μήνες με τις τράπεζες.

...και η ανησυχία για ρυθμίσεις αλά καρτ

Οι τράπεζες έχουν διαμηνύσει στην κυβέρνηση ότι το θέμα είναι σοβαρό και ξεπερνά τις διοικητικού τύπου ρυθμίσεις κι απαιτεί χρόνο, τεχνογνωσία και εξατομικευμένες λύσεις. Στο πλαίσιο αυτό συζητούν για παράδειγμα την εισαγωγή ενιαίων δεικτών, οι οποίοι θα καταδεικνύουν τη δυνατότητα επιβίωσης ή μη μιας επιχείρησης.

«Θα ήταν δυνατό να εισαχθούν σε επίπεδο καλής πρακτικής είτε ενδεικτικοί δείκτες αναφοράς, όπως για παράδειγμα η σχέση καθαρού δανεισμού προς EBITDA, είτε η σχέση δανεισμού προς τον ετήσιο κύκλο εργασιών βάσει των οποίων θα κρίνεται η βιωσιμότητα μιας επιχείρησης» αναφέρουν τραπεζικά στελέχη. Σημειώνουν δε ότι πρόσφατα η ΕΚΤ ανέφερε ενδεικτικά ως δείκτη βιωσιμότητας τη σχέση καθαρού δανεισμού προς EBITDA χαμηλότερα του 6.

Οι τράπεζες δίνουν μεγάλη σημασία στο να δημιουργηθεί ευέλικτο πλαίσιο, το οποίο να καθορίζει μεν γενικούς κανόνες βιωσιμότητας, χωρίς να προβλέπει, όμως, τυποποιημένες λύσεις.

Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του προέδρου της Πειραιώς Μιχ. Σάλλα ο οποίος σημείωσε μεταξύ άλλων ότι η κάθε λύση που δίνεται «είναι έτσι διαμορφωμένη ώστε να βοηθήσει την επιχείρηση». Τόνισε ακόμα ότι σε άλλες περιπτώσεις επιχειρήσεων απαιτείται «να γίνει κάποια μετοχοποίηση, αλλού θα πρέπει να γίνει επέκταση της εξόφλησης, αλλού μείωση επιτοκίου, αλλού διάφορα πράγματα».

Γιατί είναι ιδιαίτερα κρίσιμη η σταδιακή αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων

Το δεύτερο κρίσιμο θέμα για τις τράπεζες είναι να υπάρξει σταδιακή αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων και όχι παρεμβάσεις της κυβέρνησης που θα επιβάλουν οριζόντιες ρυθμίσεις, δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα στη συναλλακτική συμπεριφορά.

Δεν είναι τυχαίο ότι σε όλες τις πρόσφατες δημόσιες παρεμβάσεις τους οι τραπεζίτες επιμένουν σε αυτό το σημείο. Ο διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής έκανε λόγο πρόσφατα για μακροπρόθεσμες και τεχνοκρατικές λύσεις, ενώ ο κ. Σάλλας επέμεινε στη λογική της σταδιακής αναδιάρθρωσης, σε συνάρτηση με την πορεία της οικονομίας.

«Η συμπεριφορά δανείων που μπορεί να θεωρηθούν με τα σημερινά δεδομένα μη εξοφλήσιμα ενδέχεται να αλλάξει εφόσον η οικονομία συνεχίσει να ανακάμπτει» σημειώνουν τραπεζικά στελέχη. Αναφέρουν δε το παράδειγμα της Forthnet της οποίας η κεφαλαιοποίηση είχε βρεθεί στο ναδίρ, πλην όμως μετατράπηκε στη συνέχεια σε πολύφερνη νύφη, με τη Wind και τη Vodafone να μπαίνουν στο μετοχολόγιο και τον ΟΤΕ να κάνει προσφορά ύψους 250-300 εκατ. ευρώ για την πώληση μόνο της Nova.

Τέλος, οι τράπεζες δεν θέλουν να προχωρήσουν μέσα στο επόμενο διάστημα σε γενικευμένες αναδιαρθρώσεις δανείων καθώς υπάρχει πλέον σε εξέλιξη το πανευρωπαϊκό stress test.

Όπως έχει επισημάνει το Euro2day ο κεφαλαιακός λογαριασμός θα κριθεί κυρίως από το πώς θα αξιολογηθούν τυπικά ενήμερα δάνεια, που είτε έχουν υποστεί ρύθμιση είτε η αξία των εξασφαλίσεών τους είναι χαμηλή.