Καταθέσεις: Πώς κινούνται τα επιτόκια στις προθεσμιακές

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, το μέσο σταθμικό επιτόκιο των νέων προθεσμιακών καταθέσεων του περασμένου Οκτωβρίου ήταν 2,97%, έναντι 3,10% τον Σεπτέμβριο και 3,29% τον Αύγουστο.

Ωστόσο, όσοι επισκεφθούν σήμερα ένα τραπεζικό κατάστημα για να προχωρήσουν σε προθεσμιακή κατάθεση θα διαπιστώσουν πως θα τους προσφερθούν αρκετά χαμηλότερες αποδόσεις.

Πρώτα απ' όλα, γιατί οι περισσότεροι καταθέτες δεν έπαιρναν 2,97% ούτε τον Οκτώβριο. Το νούμερο αυτό έχει επηρεαστεί από τις υψηλές αποδόσεις που δίνονταν σε πολύ μεγάλους πελάτες, ενώ αντίθετα τα προσφερόμενα μειώνονταν: α) Όσο περιοριζόταν το ποσό της κατάθεσης και ιδίως όταν αυτό υπολειπόταν των εκατό χιλιάδων ευρώ, β) Όσο μεγαλύτερος ήταν ο χρόνος της δέσμευσης (πτωτική καμπύλη επιτοκίων).

Επίσης, από τον Οκτώβριο μέχρι σήμερα έχει παρατηρηθεί περαιτέρω υποχώρηση των επιτοκίων καταθέσεων κατά περίπου 10-20 μονάδες βάσης, ανάλογα με την τράπεζα και τα χαρακτηριστικά κάθε πελάτη.

Παρ' όλα αυτά, οι παράγοντες της αγοράς εκτιμούν πως τα επιτόκια καταθέσεων θα συνεχίσουν την πτωτική τους πορεία και μέσα στο 2014, και ορισμένοι μάλιστα θεωρούν ρεαλιστικό ένα σενάριο που θέλει τα επιτόκια σε δώδεκα μήνες από σήμερα να φλερτάρουν ακόμη και με το 1,3%-1,7% (για τις καταθέσεις του μεγαλύτερου μέρους του κοινού, π.χ. μεταξύ 40 και 80 χιλιάδων ευρώ).

Σύμφωνα με τους ίδιους κύκλους, οι βασικοί λόγοι που θα μπορούσαν να ωθήσουν τα προσφερόμενα επιτόκια προς τα κάτω είναι οι ακόλουθοι:

• Τα επιτόκια στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης υπολείπονται αρκετά του 1% και πολύ πιθανόν να μειωθούν ακόμη περισσότερο. Ας μην ξεχνάμε πως το βασικό επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας έχει υποχωρήσει στο 0,25% και επίσης η ΕΚΤ εξετάζει το ενδεχόμενο -προκειμένου να τονώσει τη ρευστότητα στην ευρωζώνη- να προχωρήσει μέσα στον Δεκέμβριο ακόμη και σε αρνητικά επιτόκια καταθέσεων προς αυτήν.

• Αν τα ελληνικά ονομαστικά επιτόκια προθεσμιακών καταθέσεων είναι σήμερα τα υψηλότερα μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης, σε πραγματικά επίπεδα είναι ακόμη πιο υψηλά, καθώς η χώρα μας έχει αρνητικό Δείκτη Τιμών Καταναλωτή το 2013, και αυτό αναμένεται να συνεχιστεί και το 2014.

• Αν και δεν λείπουν ορισμένοι που επισείουν τον κίνδυνο μελλοντικού κουρέματος των τραπεζικών καταθέσεων, οι αγορές (μετοχών και ομολόγων) δεν φαίνεται να ενστερνίζονται ένα τέτοιο σενάριο. Οι τιμές των μετοχών ακολουθούν από τον Μάρτιο (κούρεμα καταθέσεων στην Κύπρο) έως σήμερα ανοδική πορεία, ενώ πτωτικά είναι τα spreads των κρατικών ομολόγων τόσο για την Ελλάδα, όσο και για τις λοιπές χώρες του ευρωπαϊκού νότου. Μάλιστα, μια διαφαινόμενη οριστική ρύθμιση του ελληνικού δημόσιου χρέους στις διαπραγματεύσεις που θα ξεκινήσουν τον προσεχή Απρίλιο (δηλώσεις Α. Μέρκελ) θα περιορίσουν περαιτέρω τον «ελληνικό κίνδυνο».

• Περαιτέρω υποχώρηση των επιτοκίων καταθέσεων είναι επιθυμητή από όλους: από τους τραπεζίτες ώστε να βελτιωθεί το καθαρό επιτοκιακό περιθώριο των τραπεζών*, έως την κυβέρνηση και την τρόικα προκειμένου να ενθαρρυνθεί η ανάκαμψη της οικονομίας, αλλά και από τους επιχειρηματίες που θέλουν να περιοριστεί το κόστος των δανείων τους.

Άλλωστε, πτωτικά κινούνται και άλλες μορφές επενδύσεων που εγγυώνται ετήσιες αποδόσεις, όπως π.χ. τα ασφαλιστικά συμβόλαια κλασικού τύπου, όπου τα τεχνικά επιτόκια ολοένα και ψαλιδίζονται. Μάλιστα ασκείται πίεση από την πλευρά ορισμένων ασφαλιστικών εταιρειών προς την Τράπεζα της Ελλάδος να μειώσει τις ετήσιες εγγυημένες αποδόσεις παλαιότερων συμβολαίων, πρόταση ωστόσο που δεν φαίνεται να βρίσκει σύμφωνο τον διοικητή της ΤτΕ Γιώργο Προβόπουλο.

Οι τράπεζες επίσης έχουν και άλλα όπλα για να ικανοποιήσουν εκείνους τους πελάτες τους που επιμένουν σε υψηλότερες αποδόσεις. Όπως άλλωστε έκαναν και στο παρελθόν, έτσι και τώρα θα μπορούν να προσφέρουν καταθετικά προϊόντα που εγγυώνται το κεφάλαιο και ενδέχεται να αποφέρουν υψηλές αποδόσεις σε περίπτωση όπου ένας προκαθορισμένος δείκτης ή ένα προκαθορισμένο καλάθι προϊόντων κινηθεί προς την επιθυμητή κατεύθυνση. Στην πράξη, μέσα από τέτοια προϊόντα οι τράπεζες χρησιμοποιούν το μέγιστο ποσό των χρημάτων του πελάτη ως κατάθεση και τοποθετούν το υπόλοιπο στην αγορά παραγώγων (ο πελάτης κερδίζει μέσω της αγοράς παραγώγων και όχι σε βάρος της τράπεζας).

• Με την πτώση των επιτοκίων καταθέσεων το τελευταίο τρίμηνο οδηγηθήκαμε και σε διεύρυνση του επιτοκιακού περιθωρίου των τραπεζών: 3,44% τον Αύγουστο, 3,60% τον Σεπτέμβριο και 3,71% τον Οκτώβριο.