Άρχισε ο πόλεμος για μέτρα και χρέος

Καμπανάκια νέων μέτρων το 2014 σήμανε η χθεσινή έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, σβήνοντας την «ευφορία» που επιχείρησε να δημιουργήσει το προσχέδιο του προϋπολογισμού με το περιβόητο μηδενικό στο δημοσιονομικό κενό του 2014. Παρότι είχε διαφανεί από την τελευταία επίσκεψη της τρόικας ότι οι εταίροι και πιστωτές της χώρας δεν συμμερίζονται την εκτίμηση του υπουργείου και θεωρείται βέβαιο πως όταν επανέλθουν θα θέσουν το ζήτημα λήψης πρόσθετων μέτρων για το 2014, η έκθεση του ΔΝΤ ήρθε να ανοίξει και επίσημα τη συζήτηση.

Σε αυτήν αναφέρεται πως «επιπλέον προσαρμογή έως το 2016 θα απαιτήσει επιπρόσθετα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων των κερδών από τη φορολογική διοίκηση, ίσα με 3,5% του ΑΕΠ». Αυτό σημαίνει μέτρα της τάξεως των 6,8 δισ. ευρώ.

Το 3,5% του ΑΕΠ είναι ένα νέο δεδομένο στο τραπέζι. Διότι στην έκθεση του Ταμείου που συνόδευε το επικαιροποιημένο μνημόνιο του Αυγούστου η αναφορά που υπήρχε για νέα μέτρα αφορούσε μόνο τα έτη 2015 και 2016 και το ποσό είχε προσδιοριστεί στα 4,1 δισ. ευρώ ή στο 2% του ΑΕΠ.

Μια απλή αφαίρεση δίνει την «τρύπα» του 2014. Αν στο διάστημα 2014-2016 χρειάζονται μέτρα 3,5% του ΑΕΠ από τα οποία το 2% το 2015-2016, τότε το 2014 μας μένουν μέτρα 1,5% του ΑΕΠ ή 2,7 δισ. ευρώ. Πολλά λεφτά, τα οποία όπως έχει δείξει η πρόσφατη Ιστορία, με διαρθρωτικά μέτρα δεν μαζεύονται...

Από την άλλη πλευρά, το εγχώριο πολιτικό σκηνικό δεν αφήνει το παραμικρό περιθώριο για μέτρα οριζόντιου χαρακτήρα, τα οποία δίνουν εύκολα δημοσιονομικό αποτέλεσμα (μαχαίρια σε μισθούς, συντάξεις ή αυξήσεις φόρων) και έτσι το πρώτο σκέλος του πολέμου είναι ήδη στο τραπέζι.

Στο παρασκήνιο, άλλωστε, στο υπουργείο Οικονομικών ορισμένα στελέχη αναγνωρίζουν ότι το πρόβλημα των νέων μέτρων θα ανακύψει σύντομα, αν και εμφανίζονται αισιόδοξα ότι με παρεμβάσεις «εξορθολογισμού», με στόχο τα ασφαλιστικά ταμεία, θα μπορούσε να βρεθεί σχετικά ανώδυνη πολιτική λύση...

Πηγές από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού ανέφεραν χθες ότι «ναι», νέα μέτρα θα χρειαστούν το 2014, αλλά δεν απαιτείται να είναι οριζόντια.

Αυτό είναι το καλό σενάριο. Θα μπορούσαν για παράδειγμα -στην ιδανική περίπτωση- να προκύψουν από τη φορολογική διοίκηση όπου τα περιθώρια είναι μεν τεράστια (61 δισ. ευρώ είναι μόνο τα ληξιπρόθεσμα χρέη ιδιωτών προς το Δημόσιο), αλλά τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα υπολείπονται των στόχων και η πρόοδος δυστυχώς είναι αργή. Με αυτό το δεδομένο, το ιδανικό σενάριο μάλλον θα πρέπει να ξεχαστεί.

Έντονη αντίδραση από το ΥΠΟΙΚ

Στα... καρφάκια νέων μέτρων του ΔΝΤ απάντησε με αιχμές το υπουργείο Οικονομικών. «Η ελληνική κυβέρνηση δεν σχολιάζει εκθέσεις διεθνών οργανισμών, όπως είναι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Και δεν το έπραξε αυτό ακόμα και όταν ο οργανισμός αποδεχόταν εσφαλμένες παραδοχές και λανθασμένες εκτιμήσεις στη σύνταξη του αρχικού προγράμματος οικονομικής πολιτικής για τη χώρα μας».

Κοινώς, παιδιά δεν σας «καρφώσαμε» όταν κάνατε λάθος με τους πολλαπλασιαστές ή όταν στελέχη σας ομολογούσαν πως ξέρατε ότι το πρόγραμμα δεν βγαίνει. Μη μας τη βγαίνετε έτσι...

Το υπουργείο θυμίζει ότι «στην τελευταία επικαιροποίηση του προγράμματος αναφέρεται ότι δεν υπάρχει δημοσιονομικό κενό για την περίοδο 2013-2014», αν και σπεύδει στην επόμενη ακριβώς πρόταση να αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο να προκύψει κενό με τη νέα επικαιροποίηση. «Οι συζητήσεις με τους εταίρους για την επικαιροποίηση του προγράμματος συνεχίζονται. Σε κάθε περίπτωση, το όποιο κενό που έως το 2017, με τους στόχους που υπάρχουν σήμερα, θα καλυφθεί με έλεγχο των δαπανών και με πρωτοβουλίες για βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης, αλλά και από την ορατή ήδη καλυτέρευση του μακροοικονομικού κλίματος».

Στις διατυπώσεις αυτές, ξεχωρίζουν δύο παράμετροι. «Με τους στόχους που υπάρχουν σήμερα» (άρα μήπως μπορεί και να αλλάξουν;) και «από την ορατή ήδη καλυτέρευση του μακροοικονομικού κλίματος».

Η τελευταία δε διατύπωση είναι αυτή που δίνει την καλύτερη πάσα για την επόμενη κόντρα: αυτή για το «κούρεμα» του δημοσίου χρέους, η οποία είναι και ο καταλύτης για την πραγματική βελτίωση του κλίματος. Παίζεται κυρίως ανάμεσα στο ΔΝΤ και την ευρωζώνη. Σε αυτήν την κόντρα το Ταμείο δεν μασάει καθόλου τα λόγια του.

ΔΝΤ: Κουρέψτε τους

Και στη χθεσινή έκθεση, το ΔΝΤ ευθέως υποστηρίζει ότι χωρίς κούρεμα του δημοσίου χρέους στον επίσημο τομέα, τα νούμερα δεν βγαίνουν.

«Χρειάζεται επιπλέον "κούρεμα" (στον επίσημο τομέα-OSI), ώστε το δημόσιο χρέος να υποχωρήσει κάτω από το 124% του ΑΕΠ το 2020», αναφέρει το Ταμείο και οι πιέσεις φαίνεται να ασκούνται προς δύο πλευρές:

Αφενός στη Γερμανία -η οποία ακόμα δεν έχει κυβέρνηση- και στην ευρωζώνη συνολικά κι αφετέρου ενδεχομένως και στην ίδια την Ελλάδα, η οποία δεν βγαίνει να διεκδικήσει δυναμικά κούρεμα του χρέους και παίζει μπάλα «by the book», επιδιώκοντας πρώτα να είναι συνεπής στις δεσμεύσεις περί πρωτογενούς πλεονάσματος και στη συνέχεια να διεκδικήσει με αξιώσεις βιώσιμη λύση για το χρέος.

Προθέρμανση

Οι χθεσινές φαινομενικές ή μη αψιμαχίες του υπουργείου Οικονομικών και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου δίνουν σε κάθε περίπτωση πρόγευση για το τι θα επακολουθήσει το επόμενο διάστημα. Κι όπως όλα δείχνουν, ο πόλεμος για μέτρα και χρέος αρχίζει δυναμικά και όταν ξαναέρθει η τρόικα, η κυβέρνηση δεν αποκλείεται να βρεθεί για μία ακόμη φορά σε δύσκολη θέση...