Το μπαράζ δημοσιευμάτων περί αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, τα τελευταία 24ωρα, δεν είναι τυχαίο. Η πεποίθηση ότι η χώρα αδυνατεί να εξυπηρετήσει τον όγκο του δημόσιου χρέους της, με την εξαίρεση ενός οικονομικού θαύματος, είναι πλέον διάχυτη όχι μόνο στο εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό της χώρας.

Σύμφωνα μάλιστα με τις τελευταίες πληροφορίες, η άποψη για επιμήκυνση του χρέους κερδίζει έδαφος και μεταξύ μελών της κυβέρνησης.

Τα τελευταία δημοσιεύματα των "Financial Τimes" περί συναφούς γερμανικού σχεδίου, της "Wall Street Journal" για τα τεκταινόμενα στο ΔΝΤ αλλά και το άρθρο του κ. Κώστα Σημίτη που προτείνει αναδιάρθρωση το ταχύτερο είναι ενδεικτικά των απόψεων που έχουν σχηματιστεί, ενώ οι επίσημες διαψεύσεις από την ελληνική κυβέρνηση, το ΔΝΤ και την Ε.Ε. ερμηνεύονται πλέον ως προσχηματικές, με δεδομένο ότι οι αναδιαρθρώσεις χρέους δεν γίνεται να προαναγγελθούν.

Εξ αρχής υπήρχαν πολλοί παράγοντες που θεωρούσαν ότι η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να εξυπηρετήσει το χρέος της. Για πολιτικούς και οικονομικούς όμως λόγους επιλέχθηκε να παραμεριστεί αυτό το ενδεχόμενο και να κερδηθεί χρόνος.

Πώς φτάσαμε ως εδώ

Στον χρόνο αυτόν, αναφέρει παράγοντας της ελληνικής αγοράς, η Ευρωπαϊκή Ένωση άρχισε να δημιουργεί μηχανισμούς (το Ευρωπαϊκό Ταμείο Οικονομικής Σταθερότητας EFSF και τον "διάδοχό" του από το 2013, τον Eυρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας ESM) για τη διαχείριση τέτοιου είδους κρίσεων, ενώ και σε τραπεζικό επίπεδο δόθηκε η ευκαιρία σε ευρωπαϊκές και ελληνικές τράπεζες να θωρακίσουν κατά το δυνατόν τα ίδια κεφάλαιά τους και να βελτιώσουν τα χαρτοφυλάκιά τους.

Στον χρόνο που κύλησε, όμως, συνέβη και κάτι άλλο: διαπιστώθηκε ότι η ελληνική κυβέρνηση και η ελληνική κοινωνία αδυνατούν να επιτύχουν το αμφίβολο θαύμα που ζητήθηκε, γεγονός ορατό και από τα μέχρι τώρα αποτελέσματα του μνημονίου, παρότι τα βήματα που έγιναν είναι τεράστια για τα ελληνικά δεδομένα.

Οι κυβερνητικές ανακοινώσεις περί νέων μέτρων, αποκρατικοποιήσεων και αξιοποίησης περιουσίας κατέδειξαν ξανά το προφανές. Χλιαρές, χωρίς πλήρη κυβερνητική στήριξη, με την αντιπολίτευση απέναντι και τους συνδικαλιστές στα όπλα, δείχνουν συν τοις άλλοις και την κόπωση της κοινωνίας απέναντι σε μιαν προσπάθεια που φαντάζει απέλπιδα.

Υπάρχει εξάλλου και η γενικότερη οικονομική συγκυρία. Η Ευρώπη δείχνει να βρίσκεται σε περίοδο ανόδου των επιτοκίων (ήδη ανέβηκαν κατά 0,25% και αναμένονται οι επόμενες), ενώ μια άνοδος των επιτοκίων κατά 1% θα εκτροχιάσει το πρόγραμμα μείωσης του ελλείμματος, σύμφωνα με μελέτες της ίδιας της Κομισιόν.

Κι από την άλλη, υπάρχει γενικευμένη αβεβαιότητα σε σχέση με την παγκόσμια οικονομική ισορροπία, καθώς και απρόβλεπτα γεγονότα, όπως οι τραγικές εξελίξεις στην Ιαπωνία, αλλά και το ντόμινο των εξεγέρσεων στο ισλαμικό τόξο της Β. Αφρικής και της Μ. Ανατολής.

Ο χρόνος είναι… χρήμα

Με τα σημερινά δεδομένα θεωρείται περίπου ακατόρθωτο να γίνει διαχειρίσιμο το ελληνικό χρέος ως το 2013 οπότε και θα πρέπει να μπει η χώρα στο ESM, κάνοντας επαναδιαπραγμάτευση του χρέους.

Για την περίπτωση της Ελλάδος, όμως, όσο καθυστερεί η επαναδιαπραγμάτευση του χρέους, χάνεται όφελος. Πρώτον, διότι πληρώνονται στο ακέραιο (έγκαιρη και πλήρης πληρωμή τόκων και χρεολυσίων) ιδιώτες κάτοχοι ομολόγων και, δεύτερον, γιατί αυξάνει το ποσό χρέους που αντικαθίσταται με δάνεια από το ΔΝΤ και την E.E., τα οποία πολύ δύσκολα θα υποστούν απώλειες, ως προϊόν διακρατικής βοήθειας.

Ωστόσο, για τους Ευρωπαίους έχει ιδιαίτερη σημασία να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος της "μετάστασης" στο χρέος άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι το τελευταίο διάστημα φαίνεται να κερδίζει έδαφος η λύση να πραγματοποιηθεί μια "επαναδιαπραγμάτευση-πακέτο" στο χρέος των τριών προβληματικών χωρών (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία), καθώς αυτό το βάρος μπορεί να το σηκώσει η Ευρώπη, ενώ φοβάται τυχόν εξάπλωση στην Ισπανία ή και στο Βέλγιο, που θα ήταν δυσβάστακτη.

Τα τρία σενάρια που "παίζουν" τώρα

Ο επαναπροσδιορισμός του ελληνικού χρέους (re-profiling) είναι το πιο ήπιο σενάριο και αυτό που θα προτιμούσαν οι τράπεζες οι οποίες έχουν επενδύσει σε ελληνικά ομόλογα. Με το σενάριο αυτό (το οποίο υποστηρίζει και ο διεθνής μεγαλοεπενδυτής κ. George Soros) τα ομόλογα θα μπορούσαν να αντικατασταθούν από νέα, μεγαλύτερης διάρκειας και μικρότερου επιτοκίου. Στην περίπτωση αυτή οι απώλειες για τις τράπεζες θα είναι περιορισμένες, καθώς το "ποσό" που θα χρωστάμε θα μείνει ως έχει. Υπάρχουν μάλιστα ορισμένοι παράγοντες που εκτιμούν ότι αν γίνει έτσι δεν θα ενεργοποιηθούν τα CDSs (άποψη η οποία όμως δεν είναι καθολική) και η χώρα θα μπορέσει σχετικά γρήγορα να επιστρέψει στις αγορές.

Το δεύτερο σενάριο περιλαμβάνει "κούρεμα" των ιδιωτών δανειστών μας, σε κάποιον περισσότερο ή λιγότερο σημαντικό βαθμό (υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις από ξένους οίκους, για κούρεμα κατά 20% έως και… 50%). Στην περίπτωση αυτή, ανάλογα με το ύψος του κουρέματος, μεγεθύνονται και οι επιπτώσεις στον διεθνή τραπεζικό χώρο, ενώ υπάρχουν και παραλλαγές ανάλογα με τον τρόπο εμπλοκής του ΔΝΤ και των ευρωπαϊκών μηχανισμών.

Το τρίτο σενάριο είναι μάλλον δυσάρεστο και περιλαμβάνει δύο "φάσεις": σε πρώτη φάση αλλαγή στις διάρκειες και στο επιτόκιο των ελληνικών ομολόγων και, εφόσον αυτό δεν αποδειχτεί αρκετό, μια μεταγενέστερη συμφωνία "εξ ανάγκης", αυτήν τη φορά με κούρεμα των πιστωτών.

Το έναυσμα και το "φιλί ζωής" για το μνημόνιο

Το ερώτημα είναι με ποιο "έναυσμα" και σε ποια χρονική στιγμή θα παραμεριστούν οι διαψεύσεις. Ορισμένοι θέτουν ως πιθανή αφετηρία των εξελίξεων μια αδυναμία της κυβέρνησης να κινηθεί εντός στόχων, περί την αρχή του τρίτου τριμήνου του τρέχοντος έτους, ενώ άλλες πηγές κάνουν λόγο για τον προσεχή Ιούνιο. Σε κάθε περίπτωση, απώτατο όριο θεωρείται η αρχή του 2012, καθώς το 2013 θα επέλθει αναγκαστικά για την υπαγωγή στο ESM, εφόσον δεν μεσολαβήσει κάποιο θαύμα.

Εκτιμάται, πάντως, ότι μια επαναδιαπραγμάτευση του χρέους θα δώσει "φιλί ζωής" στην πολιτική του μνημονίου για τρεις λόγους:

- Οποιαδήποτε τροποποίηση των όρων αποπληρωμής του χρέους θα επιτρέψει και κάποια σχετική χαλάρωση των στόχων που έχουν τεθεί με το μνημόνιο, μια και αυτοί σχετίζονται άμεσα με τη σημερινή διάρθρωση και το μέγεθος του ελληνικού χρέους. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι μόλις χθες ο υπουργός Οικονομικών του Βελγίου ζήτησε χαλάρωση των όρων του ελληνικού μνημονίου (χωρίς να το συσχετίζει με αναδιάρθρωση του χρέους της χώρας μας).

- O περιορισμός ή ετεροχρονισμός του χρέους θα κατευνάσει εκείνη τη μερίδα της κοινής γνώμης που κλίνει προς την άποψη ότι οι θυσίες ζητούνται άσκοπα ή εκ του πονηρού από τους ξένους εταίρους μας, μια και οι στόχοι είναι ακατόρθωτοι, άποψη την οποία προωθούν και τα αριστερά κόμματα της αντιπολίτευσης.

- Ενδέχεται να αποτελέσει αρχή για την εκ νέου συσπείρωση της κυβέρνησης στην προσπάθεια των μεταρρυθμίσεων, με κάπως μεγαλύτερη χρονική άνεση, ενώ, εφόσον οι διαπραγματεύσεις της αναδιάρθρωσης καταλήξουν σε μία ευρέως αποδεκτή λύση, μπορούν να παρουσιαστούν ως κυβερνητική επιτυχία με την έννοια ότι οι ως τότε προσπάθειες, παρότι δεν πέτυχαν τους στόχους που είχαν τεθεί, ενίσχυσαν την αξιοπιστία της χώρας και επέτρεψαν τη "φιλική" επαναδιαπραγμάτευση του χρέους.

Ωστόσο, επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς, όποτε και να γίνει αυτή η επαναδιαπραγμάτευση, δεν θα σημάνει χαλάρωση της προσπάθειας και των μεταρρυθμίσεων. Μπορεί να επιφέρει χαλάρωση χρονική, αλλά το εκάστοτε αποτέλεσμα θα ελέγχεται ασφυκτικά, ο έλεγχος θα διαρκέσει ίσως δεκαετίες και η κατάληξη σε ό,τι αφορά τα ζητούμενα από τους εταίρους μας, το ΔΝΤ και τους ξένους επενδυτές θα είναι ακριβώς η ίδια.


* To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.