Πέρα από κάθε πρόβλεψη αναμένεται να κινηθεί και φέτος ο δανεισμός του ελληνικού δημοσίου, ξεπερνώντας τα 73 δισ. ευρώ έναντι περίπου 65 δισ. ευρώ που ήταν ο περυσινός δανεισμός.

Παρά τα σκληρά δημοσιονομικά μέτρα που έχουν ληφθεί, οι δανειακές ανάγκες του Δημοσίου είναι τεράστιες, λόγω της δυναμικής την οποία έχει λάβει κυρίως το δημόσιο χρέος, το οποίο στο τέλος Ιουνίου έφτασε στα 317 δισ. ευρώ (περίπου στο 137% του ΑΕΠ).

Το χρέος του ελληνικού δημοσίου αναμένεται να επιβαρυνθεί ακόμη περισσότερο, καθώς θα προστεθούν σ’ αυτό άλλα 10 δισ. ευρώ που είναι οι συσσωρευμένες ζημίες του ΟΣΕ. Δεν αποκλείονται μάλιστα περαιτέρω επιβαρύνσεις από δάνεια τα οποία έχουν συναφθεί με την εγγύηση του Δημοσίου από άλλες ΔΕΚΟ και δεν έχουν αποπληρωθεί.

Η κυβέρνηση, σε μια προσπάθεια να βελτιώσει τη διαχείριση της ρευστότητας του ελληνικού δημοσίου, από τον Σεπτέμβριο θα διενεργεί δημοπρασίες εντόκων γραμματίων σε μηνιαία βάση, όπως προβλέπεται άλλωστε και στο επικαιροποιημένο μνημόνιο που δημοσιοποιήθηκε τις προηγούμενες ημέρες.

Στελέχη του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) θεωρούν ότι οι μηνιαίες δημοπρασίες θα προσφέρουν μεγαλύτερη ευελιξία στη διαχείριση της ρευστότητας, σε μια περίοδο όπου απαιτείται ιδιαίτερη σύνεση, πριν από την έξοδο στη διεθνή αγορά με μεγάλες εκδόσεις (πολυετή ομόλογα).

Έκρηξη

Ο φετινός δανεισμός της χώρας μας θα αποτελέσει ρεκόρ όλων των εποχών. Μέχρι τον Ιούλιο το κράτος δανείστηκε περίπου 55,5 δισ. ευρώ, εάν συνυπολογιστούν και οι εκδόσεις εντόκων γραμματίων ύψους 4,5 δισ. ευρώ, οι οποίες έγιναν μετά την υπογραφή του μνημονίου τον περασμένο Μάιο. Μέχρι το τέλος του χρόνου στον δανεισμό θα προστεθούν οι δύο δόσεις, ύψους 9 δισ. ευρώ έκαστη, από το δάνειο των 110 δισ. ευρώ που μας χορηγούν τμηματικά η ευρωζώνη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Τα μεγάλα ελλείμματα της χώρας τροφοδοτούν σταθερά το δημόσιο χρέος, το οποίο μέσα σ’ ένα τρίμηνο «φούσκωσε» κατά 6,5 δισ. ευρώ. Στο τέλος Ιουνίου το δημόσιο χρέος διαμορφώθηκε στα 316,954 δισ. ευρώ από 310,384 δισ. ευρώ που ήταν τρεις μήνες νωρίτερα.

Τον Δεκέμβριο του προηγούμενου έτους το χρέος έφτανε στα 298,524 δισ. ευρώ, ενώ στο τέλος του 2008 βρισκόταν στα 282,071 δισ. ευρώ. Παράλληλα, μικρή αύξηση εμφανίζουν και οι εγγυήσεις του Δημοσίου. Από 25,408 δισ. ευρώ που ήταν στο τέλος Μαρτίου αναρριχήθηκαν στα 25,496 δισ. ευρώ στο τέλος Ιουνίου.

Όσον αφορά στα ταμειακά διαθέσιμα, στις 30 Ιουνίου ήταν 7,465 δισ. ευρώ (από 7,159 δισ. ευρώ στο τέλος Μαρτίου).

Η εκρηκτική δυναμική που έχει λάβει το χρέος της Ελλάδας αναμένεται στο τέλος του 2013 να το οδηγήσει κοντά στο 150% του ΑΕΠ (από περίπου 115% το 2009), για να αρχίσει στη συνέχεια η καθοδική πορεία του αν όλα πάνε καλά στο μέτωπο της δημοσιονομικής προσαρμογής.

Κλειδί για το μέλλον

Το κλειδί για την πορεία της δημοσιονομικής προσαρμογής και κυρίως για τη διαχείριση του δημοσίου χρέους, το οποίο αποτελεί το μεγάλο άγος της ελληνικής οικονομίας, θα είναι ο ρυθμός ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια.
 
Ο προβληματισμός έγκειται στην ύφεση στην οποία αναμένεται να βυθιστεί η Ελλάδα τουλάχιστον την επόμενη διετία, λόγω των σκληρών δημοσιονομικών μέτρων της κυβέρνησης. Στο δεύτερο τρίμηνο του έτους η ανάπτυξη συρρικνώθηκε κατά 3,5% και στο πρώτο τρίμηνο σε ποσοστό 2,3%. Για φέτος προβλέπεται ύφεση 4%, αν και στο υπουργείο Οικονομικών αισιοδοξούν ότι ίσως να μη φτάσει τελικώς σ’ αυτό το ύψος.

Σε πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου επισημαίνεται ότι ακόμη και αναιμικοί ρυθμοί ανάπτυξης θα έχουν ως αποτέλεσμα το στοίχημα της ανάκαμψης από την κρίση να παρουσιάσει καθυστερήσεις. Τονίζεται μάλιστα ότι ακόμη και μείωση της τάξης του 1% στον ρυθμό ανάπτυξης της χώρας μπορεί να ανεβάσει το χρέος έως και το 166% του ΑΕΠ μέχρι το 2020, ενώ είναι πιθανό το χρέος να διαμορφωθεί στο 149% του ΑΕΠ το 2013 και να υποχωρήσει σταδιακά στο 120% το 2020.

Για κάθε μία ποσοστιαία μονάδα συρρίκνωσης του ΑΕΠ ετησίως το χρέος της Ελλάδας θα μπορούσε να αυξηθεί στο επίπεδο του 166% του ΑΕΠ έως το 2020. Αντίθετα, η αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης κατά μία ποσοστιαία μονάδα ετησίως θα μπορούσε να μειώσει το χρέος της χώρας στο 80% του ΑΕΠ έως το συγκεκριμένο έτος. Η αύξηση του χρέους αντικατοπτρίζει το υψηλό έλλειμμα του δημόσιου τομέα, που αναμένεται να υποχωρήσει στο 4,6% του ΑΕΠ το 2013, αλλά και την ύφεση. Παρ’ όλα αυτά, οι εμπειρογνώμονες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου εκτιμούν ότι το ελληνικό χρέος είναι «διαχειρίσιμο». 

Προβληματισμός στην Κυβέρνηση

Στην κυβέρνηση, πάντως, προκαλούν έντονο προβληματισμό οι εξελίξεις στην αγορά ομολόγων, οι οποίες αποτελούν «νάρκη» στην προοπτική αναχρηματοδότησης του ελληνικού χρέους από τη διεθνή αγορά.

Η ανοδική πορεία των spreads των ελληνικών ομολόγων, σε μια περίοδο μάλιστα όπου η χώρα δεν χρειάζεται να προσφύγει στις αγορές και καλύπτει τις δανειακές ανάγκες της από το ποσό των 110 δισ. ευρώ που μας χορηγούν σταδιακά η ευρωζώνη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, επιδεινώνει το κλίμα.

Η βελτίωση που καταγράφεται στο δημοσιονομικό πεδίο δεν «συγκινεί» τις αγορές και η αύξηση των επιτοκίων δανεισμού καθιστά απαγορευτικές ακόμη και τις σκέψεις για επάνοδο στη διεθνή αγορά.

Το βαρύ κλίμα που έχει διαμορφωθεί συντηρείται και από εξωγενείς παράγοντες, όπως για παράδειγμα η υποβάθμιση της μακροπρόθεσμης πιστοληπτικής ικανότητας της Ιρλανδίας από τη Standard & Poor’s, καθώς επίσης και η ασφάλεια την οποία προσφέρουν στους επενδυτές τα γερμανικά κρατικά ομόλογα.

Το spread (η διαφορά με το αντίστοιχο γερμανικό ομόλογο) του δεκαετούς ομολόγου την Τετάρτη 25/8 «σκαρφάλωσε» στις 955 μονάδες βάσης (9,55%), στα υψηλότερα επίπεδα από τις αρχές Μαΐου. Δηλαδή, εάν η χώρα μας δανειζόταν με δεκαετή ομόλογα, θα πλήρωνε επιτόκιο περίπου 11,2%, καθώς το επιτόκιο του αντίστοιχου γερμανικού ομολόγου έχει υποχωρήσει κοντά στο 2,125%.

** Αναδημοσίευση από το 649ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 27 - 31 Αυγούστου 2010.