Μόλις προχθές κυκλοφόρησε μία μελέτη της Pew Research, σύμφωνα με την οποία η περιουσία των αμερικανικών νοικοκυριών αυξήθηκε κατά μέσο όρο 14% μεταξύ των ετών 2009 και 2011, συνεπεία της αναπτυξιακής προσπάθειας που ξεκίνησε στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ωστόσο, όπως προκύπτει από την ίδια μελέτη, στην πράξη κατά τη συγκεκριμένη διετία, η αύξηση της περιουσίας του στο πλουσιότερο 7% των νοικοκυριών ήταν …28%, ενώ για το υπόλοιπο 93% των νοικοκυριών, άρα και του πληθυσμού, η καθαρή αξία της περιουσίας του μειώθηκε κατά 4%!

Οι μελετητές δίνουν και την εξήγηση. Στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, αυξήθηκαν αξίες κυρίως κινητές, όπως οι μετοχές και τα ομόλογα, ενώ αντίθετα συνεχίστηκε η πτώση στην αγορά ακινήτων, που επηρεάζει κυρίως τα πιο φτωχά νοικοκυριά, τα οποία έχουν ως βασική περιουσία (αν έχουν) το σπίτι στο οποίο διαμένουν.

Η διαφορά όμως είναι εντυπωσιακή. Περίπου οκτώ εκατομμύρια νοικοκυριά, με μέση καθαρή περιουσία πάνω από 836.000 δολάρια, κατείχαν το 2011 το 63% του συνολικού «πλούτου» στις ΗΠΑ, έναντι… 56% το 2009.

Με άλλα λόγια, ακόμη και σε μια περίοδο ανάκαμψης η κατανομή του πλούτου μεταβλήθηκε υπέρ της μειοψηφίας. Κι αυτό ασφαλώς είναι ένα σημείο προβληματισμού, όχι μόνον για την ίδια την κοινωνία, αλλά και για τους πολιτικούς που γνωρίζουν ότι κάθε τέσσερα χρόνια πρέπει να διασφαλίσουν την ψήφο των πολλών για να επανεκλεγούν.

Χωρίς να έχω στα ακροδάχτυλά μου αντίστοιχα στοιχεία, η τάση αυτή δεν φαίνεται να αποτελεί αμερικανική εξαίρεση, αλλά τον κανόνα στη Δύση.

Παρότι δεν αναφέρεται στα ανωτέρω στοιχεία, αυτό σίγουρα συνδέεται και με το γεγονός ότι ολοένα και περισσότερο οι αναπτυξιακές εξάρσεις των ανεπτυγμένων οικονομιών δεν συνοδεύονται από αντίστοιχη βελτίωση στις αγορές εργασίας. Συνεπεία εν μέρει της τεχνολογίας κι εν μέρει της παγκοσμιοποίησης.

Κι από την άλλη, η σύνδεση του πλούτου με τις κινητές αξίες, τα ομόλογα, τις μετοχές και με άλλα χρηματοοικονομικά στοιχεία συνεχίζει να αυξάνει και μετά την κρίση του 2008, τάση που ευνοεί τη συγκέντρωση του πλούτου, καθόσον δεν υφίσταται ο λεγόμενος «λαϊκός καπιταλισμός».

Στην Ελλάδα του 2013, βέβαια, η ανάπτυξη αποτελεί ακόμη «όνειρο». Ωστόσο, τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν με γλαφυρότητα τους κινδύνους που θα πρέπει να αποφύγουμε.

Ήδη μέσα στα χρόνια της ύφεσης, δημιουργείται μια ανακατανομή πλούτου από τους ασθενέστερους οικονομικά προς τους πλουσιότερους, καθώς η ανεργία και οι μειωμένες απολαβές κατατρώνε καταθέσεις και οδηγούν σε πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων.

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι το ίδιο φαινόμενο θα παρατηρηθεί και στην Ελλάδα, ακόμη κι όταν περάσουμε σε αναπτυξιακούς ρυθμούς. Η αγορά ακινήτων θα αργήσει να ακολουθήσει τον ρυθμό των ομολόγων ή των μετοχών, ενώ η ίδια η (αναγκαία) αναδιάρθρωση του τρόπου λειτουργίας της οικονομίας θα έχει επιπτώσεις στην αγοραστική δύναμη μεγάλου μέρους του πληθυσμού.

Κυρίως όσων απασχολούνταν σε τομείς που ήταν μέρος της «φούσκας» των προηγούμενων της κρίσης ετών, κι ενδεχομένως ποτέ δεν θα ξαναζήσουν τις ίδιες «δόξες». Με βασικότερο παράδειγμα, συνολικά, τον εγχώριο καταναλωτικό τομέα.

Με άλλα λόγια, η ελληνική κοινωνία, ενώ ζει σήμερα τις συνέπειες της ύφεσης που λίγο-πολύ πλήττει τους πάντες, κινδυνεύει σύντομα να βρεθεί αντιμέτωπη με μια κοινωνία δύο ταχυτήτων: με κάποιους -λιγότερους- που θα μετέχουν στα οφέλη της ανάπτυξης και με άλλους, πολύ περισσότερους, που απλώς θα παρατηρούν μια ευημερία στους αριθμούς.

Ο περιορισμός αυτού του φαινομένου θα είναι για την Ελλάδα η πρόκληση της επόμενης ημέρας. Δεν θα επιτύχει, όμως, παρά μόνον αν ο προγραμματισμός ξεκινήσει από τώρα.