Τις περισσότερες φορές, οι δυσκολίες ενώνουν. Στην περίπτωση όμως της κρίσης που περνά η Ελλάδα, μιας κρίσης με πολλές όψεις, αξιακές, θεσμικές, κοινωνικές και οικονομικές, μέχρι στιγμής το αποτέλεσμα φαίνεται να είναι η πολυδιαίρεση, ο διχασμός.

Οι δημόσιοι υπάλληλοι βάλλονται σχεδόν αδιακρίτως από τους οπαδούς της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Οι συνδικαλιστές στοχοποιούν αδιάκριτα τους επιχειρηματίες εργοδότες, ενώ διάφορες επαγγελματικές ομάδες είναι μεν υπέρ του περιορισμού των προνομίων άλλων ομάδων, όχι όμως και των δικών τους.

Σε άλλο επίπεδο, πάρα πολλοί είναι εκείνοι που συναγωνίζονται στη μετάθεση ευθυνών (φταίνε οι άλλοι κι όχι εμείς), προσπαθώντας να δείξουν, είτε συλλογικά, είτε ατομικά, ότι δεν ήξεραν τίποτε για το διαρκές έγκλημα που συντελέστηκε στην Ελλάδα. Πρωταγωνιστές σε τέτοιου είδους φαινόμενα παραμένουν βεβαίως τα πολιτικά κόμματα, παρά τη συγκυβέρνηση που έχουν εγκαθιδρύσει τρία εξ αυτών.

Από ψυχολογική πλευρά, όλα αυτά έχουν την αιτία τους. Δεν είναι παράδοξα ή ανεξήγητα. Στην πράξη όμως δημιουργούν πρόβλημα, ενόσω η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη κρίση της μεταπολεμικής της ιστορίας.

Τα παραδείγματα είναι χαρακτηριστικά.

Είτε πρόκειται για συνδικαλιστές που διατυπώνουν μαξιμαλιστικά αιτήματα, όπως είναι, για παράδειγμα, η απαίτηση για διατήρηση θέσεων εργασίας και μισθολογικών απολαβών, από εταιρίες που βρίσκονται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας.

Είτε για επιχειρηματίες του καταναλωτικού τομέα, που διαμαρτύρονται για τα λουκέτα και την κάθετη πτώση του τζίρου, όταν αυτοί θα έπρεπε πρώτοι να γνωρίζουν ότι μετά το σκάσιμο της καταναλωτικής φούσκας είναι αναπόφευκτα.

Είτε για επαγγελματίες διαφόρων κλάδων που έβγαζαν εύκολο χρήμα την εποχή της ευφορίας και τώρα δυσκολεύονται να δεχτούν ότι θα πρέπει να πληρωθούν λιγότερο και να δουλέψουν περισσότερο.

Είτε για δημοσίους υπαλλήλους που αρνούνται να καταλάβουν ότι πρέπει να αλλάξουν συμπεριφορά, να αλλάξουν την εικόνα του κράτους.

Είτε και για μεγαλοπαράγοντες, πολιτικούς, επιχειρηματίες και δημοσιογράφους, που συνεχίζουν απτόητοι τις πρακτικές του παρελθόντος, νομίζοντας ότι όσα επέρχονται αφορούν τους άλλους κι ότι οι ίδιοι είναι πολύ ψηλά, πολύ ισχυροί για να υποστούν συνέπειες.

Έχουμε χωριστεί σε ουτοπικά στρατόπεδα, σαν να μην θέλουμε να αντιληφθούμε ότι όλες οι διεργασίες που έχουν τεθεί σε κίνηση, ο ολοένα και πιο σφιχτός έλεγχος από την τρόικα, το κύμα συνενώσεων και αναδιαρθρώσεων στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα, οι αλλαγές στα εργασιακά και στο κοινωνικό κράτος, οι πωλήσεις περιουσίας θα έχουν καταλυτική επίδραση σε όσα «είχαμε μάθει».

Ακόμη κι αν δεχτούμε ότι οι αλλαγές αυτές τείνουν προς την επιβεβλημένη ορθή κατεύθυνση, οι βραχυχρόνιες συνέπειες στο βιοτικό επίπεδο και στην ανακατανομή του πλούτου θα είναι σοκαριστικές Ιδίως από τη στιγμή που θα τελειώσει το «λίπος» που -ας μην κρυβόμαστε-πολλές ελληνικές οικογένειες συσσώρευσαν στα χρόνια της επίπλαστης ευμάρειας.

Η πικρή αλήθεια, λοιπόν, είναι ότι μέχρι στιγμής η χώρα βολοδέρνει διαιρεμένη, αναμένοντας παθητικά τις προθέσεις και τις πρωτοβουλίες των εταίρων της και του ΔΝΤ. Είτε αφορούν την ανάπτυξη, είτε το κούρεμα του χρέους, είτε την εξάλειψη νοσηρών φαινομένων. Κι αυτό δεν είναι ούτε τιμητικό, ούτε κι ευχάριστο.

Το πιο επικίνδυνο, όμως, είναι ότι προθέσεις των εταίρων εξαρτώνται από τους πολιτικούς συσχετισμούς στο εσωτερικό τους και από την οικονομική κατάσταση στην Ευρώπη. Η τελευταία, δε, ολοένα και χειροτερεύει, με τις περισσότερες χώρες να αντιμετωπίζουν πλέον το φάσμα της ύφεσης.

Κατά συνέπεια, οι διαθέσεις τους μπορεί προσεχώς να μεταβληθούν όχι προς το καλύτερο, αλλά προς το χειρότερο.

Κλειδί για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης είναι η συναίνεση μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, αλλά και των πολιτικών κομμάτων, η κατάματη αντιμετώπιση της σημερινής πραγματικότητας, η εκπόνηση και η υλοποίηση ενός εθνικού σχεδίου, που θα γίνει αποδεκτό και από τους δανειστές μας.

Εάν η Ελλάδα παραμείνει χωρίς εθνικό στόχο, χωρισμένη σε στρατόπεδα που συγκρούονται ανώφελα, μοιράζοντας καρέκλες στον... Τιτανικό, η ήττα που θα υποστεί η κοινωνία θα είναι συντριπτική. Και τα αποτελέσματά της θα επηρεάσουν ολόκληρες γενεές.