Οι Ολυμπιακοί αγώνες είναι ένα σύμβολο της, πρόσκαιρης έστω, συμφιλίωσης των λαών. Ένα παγκόσμιο αθλητικό γεγονός, που από μόνο του αποτελεί πρότυπο «συμπερίληψης» και ίσης μεταχείρισης, στον αγωνιστικό στίβο. Ανάμεσα σε μικρές και μεγάλες χώρες, φτωχές και πλούσιες, ανεξάρτητα από το χρώμα του δέρματος των αθλητών, τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις, ή τις πολιτισμικές και πολιτικές διαφορές τους.
Τα παραπάνω τούς καθιστούν, παρά την ανεξέλεγκτη εμπορευματοποίηση, μια παγκόσμια αθλητική γιορτή, την οποία παρακολουθούν δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλες τις ηπείρους.
Μια γιορτή που δεν παύει όμως να έχει διαχρονικά προφανείς πολιτισμικές και πολιτικές διαστάσεις, όπως φαίνεται και από την προσπάθεια των χωρών που αναλαμβάνουν διοργάνωση να προβάλλουν τη χώρα, την ιδεολογία, την παράδοση και τα επιτεύγματά τους. Από τη ναζιστική Γερμανία του 1936, μέχρι τις Ολυμπιάδες που διοργανώνουν οι σύγχρονες υπερδυνάμεις.
Υπό αυτή την έννοια, η παρείσφρηση της «woke» ατζέντας μέσα από περιθωριακές επιλογές σεξουαλικής συμπεριφοράς και εμφάνισης (πόσοι άραγε είναι εκείνοι που επιλέγουν να δείχνουν σωματικά γυναίκες, διατηρώντας τη δασύτριχη και εξόχως αρρενωπή γενειάδα;) δεν αποτελεί απλώς μια καλλιτεχνική επιλογή «συμπεριληπτικότητας» ή έστω δημιουργικής πρόκλησης.
Πολύ δε περισσότερο, η απομίμηση του μυστικού δείπνου, με πρόσωπα της drag queen σκηνής, που ήταν βέβαιο ότι θα εξάψει το θρησκευτικό στοιχείο σε εκατοντάδες εκατομμύρια πιστών, με την παραδοσιακή έννοια της λέξης. Η περίπου απολογία της διοργάνωσης, μετά τις αντιδράσεις, δεν αλλάζει τα δεδομένα.
Αυτή η διαφοροποίηση, που ήρθε φέτος χέρι-χέρι με την περιθωριοποίηση των αθλητικών (εθνικών) αντιπροσωπειών, οι οποίες αντί να παρελάσουν με τη σημαία τους μπροστά, έγιναν ανάμικτα μπουλούκια, στο περιθώριο ενός κανονικού entertainment show, δεν είναι τυχαία ως συμβολισμός, ούτε πολιτικά ασήμαντη.
Το πιο σημαντικό, δεν έχει να κάνει απλώς με την αναγνώριση του «σεβασμού των ατομικών δικαιωμάτων» που επικαλούνται οι υπερασπιστές της. Τουναντίον, ακριβώς εξαιτίας της τεράστιας επικοινωνιακής εμβέλειας της εκάστοτε Ολυμπιάδας, στέλνει ηχηρό και σύνθετο μήνυμα σε μια σειρά από ακροατήρια.
Σε εκείνο το κομμάτι των δυτικών κοινωνιών που παραμένει προσκολλημένο σε περισσότερο παραδοσιακές αντιλήψεις, στέλνει το μήνυμα ότι η κουλτούρα που επέφερε πρωτόγνωρο πολιτισμικό διχασμό στις ΗΠΑ, παραμένει κυρίαρχη στο σημερινό σύστημα εξουσίας της Δύσης. Μεταλαμπαδεύεται αταλάντευτη στην Ευρώπη, παρά τις σοβαρές κοινωνικοπολιτικές παρενέργειες που έχει ήδη δημιουργήσει με τις υπερβολές της. Αδιαφορεί για τις αντιδράσεις, ένα σφάλμα που μάλλον θα πληρωθεί προσεχώς.
Ίσως ακόμη πιο σημαντικό, όμως, είναι το μήνυμα δήθεν πολιτισμικής ηγεμονίας και επικοινωνιακής επιβολής που έστειλε στα επτά από τα οκτώ δισεκατομμύρια ανθρώπων της Γης που δεν «ανήκουν εις τη Δύση». Δύσκολα θα μπορούσε να βρει κάποιος άλλη επίσημη κρατική εκδήλωση που εισέρχεται, ως θέαμα για όλη την οικογένεια, στα σπίτια του μεγαλύτερου μέρους της υδρογείου, να ενοχλεί με έντονα επιθετικό τρόπο τα κρατούντα πολιτισμικά ήθη τόσο ετερόκλητων κοινών, από τους χριστιανούς μέχρι τους μουσουλμάνους.
Ο ιδεαλιστικός ιμπεριαλισμός και τα σημάδια παρακμής
Αυτή η έλλειψη σεβασμού και ανεκτικότητας στη «διαφορετικότητα» της πεποίθησης (πολιτισμικής και θρησκευτικής, για να μην εστιάσουμε στην πολιτική) είναι διάχυτη και σήμερα στη κυρίαρχη «ελίτ» της Δύσης, με επίκεντρο τις ΗΠΑ.
Όσοι έχουν διαφορετική άποψη, εντός και εκτός της Δύσης, είναι είτε οπισθοδρομικοί, αμόρφωτοι και απολίτιστοι, είτε ρατσιστές, σεξιστές και ακροδεξιοί κρυπτοφασίστες. Εντός των τειχών, η λογοκρισία δεν είναι απαραίτητη, διότι η οργανωμένη κατακραυγή με τέτοιου είδους «επιχειρήματα» οδηγεί τους περισσότερους σε αυτολογοκρισία. Εκτός των τειχών, αρκεί η επίκληση του ολοκληρωτισμού και του αυταρχισμού της Ανατολής.
Το «μέλλον» και η «πρόοδος» είναι συνυφασμένα με τον «πολιτισμό», όπως αυτή η ελίτ τον αντιλαμβάνεται, χωρίς περιθώρια για εναλλακτικές προσεγγίσεις και αντιρρήσεις. Η άποψή της είναι η ορθή και πρέπει να επικρατήσει στα πέρατα της Γης, πάνω από έθνη, διαφορετικούς πολιτισμούς και παραδόσεις. Πρόκειται στην ουσία για έναν ιδεοληπτικό ιμπεριαλισμό, που δεν διακρίνει διαφορετικούς πολιτισμούς και κοινωνικές αξίες, παρά μόνον έναν, «προοδευμένο», που οφείλει και πρέπει να επικρατήσει.
Το άκρον άωτον της παραδοξότητας είναι ότι οι υπέρμαχοι αυτής της «woke» άποψης, που καθιστά απολίτιστους προς προσηλυτισμό όσους δεν συμφωνούν, είναι οι ίδιοι που κακίζουν ανελέητα τα όσα διέπραξαν οι ΗΠΑ στους «απολίτιστους» ιθαγενείς της Αμερικής, τους προηγούμενους αιώνες.
Λησμονώντας ίσως ότι ο διωγμός, η καταλήστευση των περιοχών και η περίπου εθνοκάθαρση των Ινδιάνων έγινε με θεωρητικό υπόβαθρο τον βίαιο εκσυγχρονισμό καθυστερημένων «αγρίων» (savages όπως τους αποκαλούσαν τότε), που δεν ήθελαν να προοδεύσουν, διότι δεν είχαν χριστιανικά ιδεώδη, ούτε τις ίδιες κοινωνικές αντιλήψεις. Στο όνομα πάντα της «προόδου» και με επιστέγασμα το «φανερό πεπρωμένο» (manifest destiny) των τότε ιδεολόγων του αμερικανικού εξαιρετισμού. Οι οποίοι, στην πράξη, ήθελαν βέβαια να κατακτήσουν και να αξιοποιήσουν οικονομικά και τεχνολογικά τη Βόρειο Αμερική, από τον έναν ωκεανό ως τον άλλο.
Σήμερα όμως η κατάσταση είναι διαφορετική. Δεν υπάρχουν άγριοι με τόξα και βέλη που μειονεκτούν αριθμητικά για να κατακτηθούν. Οι κάτοικοι της Δύσης είναι μια μικρή μειοψηφία, μόλις το 1/8 του πλανήτη. Οικονομικά, τεχνολογικά και στρατιωτικά, ακόμη και στην έρευνα, η υπεροχή ολοένα μειώνεται -και σε πολλούς τομείς, έχει πια περάσει στους υπόλοιπους.
Ίσως και για αυτό, η τελετή έναρξης της φετινής Ολυμπιάδας στη Γαλλία ήταν κατά έναν τρόπο μια αποκάλυψη. Δεν υπάρχουν πλέον πολιτιστικά και τεχνολογικά επιτεύγματα για να πλασαριστούν ως πρότυπα επιρροής στο διεθνές πεδίο. Σε ένα περιβάλλον αυξανόμενου διχασμού και ευτελισμού της πολιτικής στις δυτικές κοινωνίες, την ώρα που η αποτελεσματικότητα της Δημοκρατίας δοκιμάζεται, η Δύση -μέσω της Γαλλίας του Μακρόν- κατέληξε να υπερπροβάλει ως πρότυπο κοινωνικούς νεωτερισμούς μιας θεοποιημένης «ατομικότητας», τυλιγμένους σε εύκολη «pop» κουλτούρα.
Όμως, σε μια εποχή πρωτόγνωρων ανακατατάξεων στην παγκόσμια γεωπολιτική και οικονομική σκακιέρα, με την ανοικτή αμφισβήτηση του δυτικού «μοντέλου» στο προσκήνιο, το μήνυμα μάλλον δεν μεταφράζεται από τον «Παγκόσμιο Νότο» όπως θα ήθελαν οι εμπνευστές του. Περισσότερο ερμηνεύεται ως μια ακόμη αμετροεπής εκδήλωση της επιταχυνόμενης σύγχυσης και παρακμής στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες.
Το εκκρεμές της Ιστορίας μετακινείται, αλλά οι πνευματικές και πολιτικές «ελίτ» μας περί άλλα τυρβάζουν, πεπεισμένες για το αλάνθαστο στην εξέλιξη των κυρίαρχων πολιτικών της Δύσης.