Όσοι έχουν ξεχάσει το «νόμο των ακούσιων συνεπειών» στα οικονομικά, ίσως έρχεται η ώρα να τον ξαναθυμηθούν.
Ο συνδυασμός των πληθωριστικών πιέσεων από τις συνέπειες της πανδημίας, με τις δυσμενείς επιδράσεις του πολέμου στην Ουκρανία και των οικονομικών κυρώσεων στη Ρωσία, έχουν δημιουργήσει εκρηκτικό μείγμα. Διότι ενώ η ρωσική οικονομία φαίνεται μέχρι στιγμής να αντέχει καλά στα πλήγματα, ωθώντας μέχρι και τον Economist να παραδεχτεί ότι «στέκεται στα πόδια της», στις δυτικές οικονομίες η επίδραση του «όπλου κατά της Ρωσίας» έχει ήδη δυσμενή αποτελέσματα.
Αποτελέσματα που μπορεί να γίνουν πολύ χειρότερα, εάν επιβληθεί γενικευμένο εμπάργκο στη ρωσική ενέργεια (πετρέλαιο και φυσικό αέριο), κυρίως στην Ευρώπη, απ’ ό,τι δείχνει όμως η πορεία αγορών και πληθωρισμού, ακόμη και στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Υπάρχουν, βλέπετε, κάποια πολύ επικίνδυνα σημεία, αναφορικά με τον οικονομικό πόλεμο που προσπαθεί να διεξάγει η Δύση εναντίον της Ρωσίας. Τέτοιας έκτασης μέτρα απομόνωσης λαμβάνονται για πρώτη φορά απέναντι σε χώρα με τόσο ισχυρό αποτύπωμα στη διεθνή οικονομία, όχι λόγω του μεγέθους του ΑΕΠ της αλλά εξαιτίας του τεράστιου «πλούτου» πρώτων υλών που διαθέτει -και εξάγει- στην ενέργεια, στα μέταλλα, αλλά και στα τρόφιμα.
Παρότι οι πολιτικοί που λαμβάνουν τα μέτρα κατά της Ρωσίας εμφανίζονται σίγουροι ότι θα «δουλέψουν», στην πράξη είναι αμφίβολο εάν έχουν λόγους να το πιστεύουν (δεδομένου ότι η εμπειρία σε άλλες μικρότερες χώρες, όπως η Κούβα και το Ιράν, δείχνει ότι δεν φέρνουν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα).
Η ρωσική οικονομία μπορεί να καταγράψει σημαντική πίεση στο ΑΕΠ και ο κόσμος να υποφέρει, ωστόσο η ίδια η μορφή του καθεστώτος και της «κρατικοκεντρικής» οικονομίας, αλλά και η συσπείρωση που συνήθως επιφέρουν τέτοια μέτρα στην εγχώρια κοινή γνώμη, δεν επιτρέπουν μεγάλη αισιοδοξία για χειροπιαστά πολιτικά αποτελέσματα.
Ακόμη πιο αμφίβολο, όμως, είναι αν οι πολιτικοί που αποφασίζουν τις κυρώσεις, έχουν μελετήσει αρκετά προσεκτικά τις ακούσιες συνέπειες που μπορεί να επιφέρουν στο πολύ πιο ελεύθερο, πιο περίπλοκο και αναμφίβολα πιο αγοραίο και χρηματιστικό σύστημα των ίδιων των δυτικών κρατών. Ακόμη δε περισσότερο, εκείνων που δεν παράγουν πρώτες ύλες, ενεργειακές ή άλλες.
Ή ακόμη και τις συστημικές ανωμαλίες στο χρηματοοικονομικό σύστημα, που μπορεί να προκαλέσουν τα απόνερα αυτής της κατάστασης, δημιουργώντας ένα «τσουνάμι» στα πολύπλοκα χρηματιστηριακά προϊόντα.
Ήδη οι χρηματιστηριακές αγορές παρουσιάζουν σημαντικές απώλειες από την αρχή του έτους, ενώ ειδικά στην περίπτωση των εταιρειών τεχνολογίας στο NASDAQ (όπου οι προειδοποιήσεις για φούσκα ήταν πάντως έντονες από καιρό), η πλειονότητα κινείται ήδη σε ποσοστά πτώσης της τάξεως του… 50% από τα υψηλά 52 εβδομάδων που είχαν καταγράψει! Ο πληθωρισμός καλπάζει σε υψηλά δεκαετιών, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη, ενώ οι τιμές των ομολόγων βουλιάζουν μαζί με τις μετοχές.
Ωστόσο, αναλυτές όπως η Samantha LaDuc, επικεφαλής της ειδικευμένης εταιρείας αναλύσεων LaDucTrading.com, που κατάφερε να προβλέψει σωστά αυτές τις εξελίξεις στον πληθωρισμό, στα ομόλογα και στις τεχνολογικές μετοχές, εν μέρει ήδη από το 2020, πιστεύουν ότι τα χειρότερα είναι μπροστά. Η ίδια η κα LaDuc εκτιμά -και το λέει δημοσίως- ότι το πετρέλαιο θα εκτιναχτεί στα 160 δολάρια το βαρέλι το καλοκαίρι και ότι μπορεί να αναρριχηθεί έως τα 260 δολάρια το βαρέλι μέχρι το τέλος του έτους, καθώς είναι πιθανό ότι θα ενεργοποιείται στο μεταξύ και το ευρωπαϊκό εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο.
Πρόκειται για κυριολεκτικά εφιαλτικό σενάριο, εάν αναλογιστούμε για παράδειγμα ότι με το πετρέλαιο στην περιοχή των 100-110 δολαρίων, έχουμε φτάσει στην Ελλάδα να αγοράζουμε την απλή αμόλυβδη στα 2 ευρώ. Άρα, αν φτάσει τα 260 δολάρια, θα μιλάμε για τιμή λίτρου βενζίνης στην περιοχή των… 5 ευρώ, ενώ οι ήδη προβληματικές τιμές στο ντίζελ και στα αεροπορικά καύσιμα θα πάνε στη στρατόσφαιρα!
Οι προβλέψεις αυτές δεν είναι απαραίτητο να επαληθευτούν, καθώς οι κυβερνήσεις σε τέτοιες περιπτώσεις κάνουν διάφορες παρεμβάσεις, ενώ ήδη ασκούνται έντονες αμερικανικές πιέσεις στον ΟΠΕΚ να αυξήσει την παραγωγή του, ακόμη και με την προώθηση νομοσχεδίου στη Γερουσία, προκειμένου να υπάρχει η δυνατότητα να ασκηθούν διώξεις στα μέλη του για «συντονισμένες πρακτικές».
Εντούτοις, είναι ήδη εμφανές ότι οι οικονομίες της Ευρώπης και των ΗΠΑ βρίσκονται στο χείλος της παγίδας του στασιμοπληθωρισμού, με αναιμική ανάπτυξη ή και ύφεση στο α' τρίμηνο του έτους (σ.σ. ο πόλεμος στην Ουκρανία ξεκίνησε μόλις στις 24 Φεβρουαρίου), ενώ τα επιτόκια παρέμβασης κινούνται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα.
Ακόμη και χωρίς τις συνέπειες του πολέμου, θα βρισκόμασταν αντιμέτωποι με το επικίνδυνο δίλημμα ανάμεσα στην απειλή του αχαλίνωτου πληθωρισμού από τη μία και της ύφεσης (με βαριά πτώση και στις αγορές), από την άλλη.
Τώρα, ο νόμος των ακούσιων συνεπειών μάλλον μας περιμένει στη γωνία.