Αν η κόντρα που ξεκίνησαν οι ΗΠΑ με την Κίνα, επί προεδρίας Τραμπ, ήταν η αρχή και αν η πανδημία κατάφερε σημαντικό πλήγμα στην παγκοσμιοποίηση, δείχνοντας πόσο ευάλωτες είναι οι διεθνοποιημένες παραγωγικές και εφοδιαστικές αλυσίδες, τότε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι το νεκροκρέβατό της, τουλάχιστον με τον τρόπο που τη ζήσαμε τις τελευταίες δεκαετίες.
Κι αυτό θα έχει μεγάλη σημασία όχι μόνο για τα διεθνή αλλά και για τα ελληνικά οικονομικά συμφέροντα. Μπαίνουμε ξανά σε μια εποχή που η οικονομία θα υποταχθεί αναγκαστικά στη γεωπολιτική, καθώς η εισβολή Πούτιν στην Ουκρανία ανοίγει μέτωπα στα οποία η σημασία της ίδιας της Ουκρανίας είναι ελάχιστη.
Το μείζον γεωπολιτικό γεγονός είναι ότι η ρεβιζιονιστική Ρωσία του Πούτιν αμφισβήτησε ανοιχτά, με τα όπλα, όχι απλά την ανεξαρτησία της Ουκρανίας αλλά τον μονοπολικό κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η λεγόμενη Δύση.
Αυτή η ευρύτερη διατάραξη του «status quο» που επιχειρείται με τη βία εντός των ορίων της Ευρώπης είναι και ο λόγος για τον οποίο η αντίδραση της Δύσης είναι τόσο οργισμένη. Με μια φράση καθόλου άστοχη, ξεκίνησε μια μάχη ανάμεσα στις φιλελεύθερες δημοκρατίες και στην απολυταρχία. Μια μάχη που θα διεξαχθεί σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η απάντηση της Δύσης έρχεται με έναν οικονομικό πόλεμο τόσο σκληρό όσο ποτέ στο παρελθόν, με σκοπό να γονατίσει οικονομικά τη Ρωσία και να την καταστήσει παράδειγμα προς αποφυγή. Θα ήταν σφάλμα όμως να δούμε τις εξελίξεις ως μια επαναφορά στο παρελθόν του Ψυχρού Πολέμου ανάμεσα στον Δυτικό κόσμο και τη Σοβιετική Ένωση. Τότε η διαμάχη οροθετούνταν από τις δύο αδιαμφισβήτητες υπερδυνάμεις και τις εκ διαμέτρου αντίθετες ιδεολογίες τους.
Σήμερα, η Ρωσία είναι περισσότερο προπομπός της αμφισβήτησης προς τη διεθνή καθεστηκυία τάξη που εκφράζει και η Κίνα, η από καιρό ανατέλλουσα οικονομική και στρατιωτική υπερδύναμη, που δεν αποκλείεται, σύμφωνα με αρκετούς αναλυτές, να καταστεί στο προσεχές μέλλον αδιαφιλονίκητα πρώτη.
Θα ήταν σήμερα ριψοκίνδυνο να εκτιμήσουμε πόσο συντριπτικές επιπτώσεις θα έχει ο οικονομικός πόλεμος έναντι της Ρωσίας, αλλά και ποιες συνέπειες, πιθανώς απρόβλεπτες, θα έχει η διεξαγωγή του ακόμη και στις οικονομίες που τον διοργάνωσαν.
Το σίγουρο όμως είναι ότι τόσο η Κίνα όσο και μια σειρά από καθεστώτα ανά τον κόσμο, που ουδόλως συμβαδίζουν με την ιδεολογία της Δύσης, παίρνουν μηνύματα από τις οικονομικές εχθροπραξίες εναντίον της Ρωσίας.
Είναι σχεδόν αυτονόητο ότι η Κίνα θα κάνει ό,τι μπορεί για να «οχυρώσει» ακόμη περισσότερο την οικονομία της απέναντι στο ενδεχόμενο να υποστεί μελλοντικά κυρώσεις. Αυτό άλλωστε θα έκανε οποιαδήποτε δύναμη στη θέση της. Και αυτό σημαίνει ότι θα επιταχύνει τη δημιουργία εναλλακτικών δικτύων χρηματοδότησης και διασύνδεσης και ότι θα ενθαρρύνει την απομάκρυνση από το δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.
Το ερώτημα πόσο θα στηρίξει η Κίνα τη Ρωσία σε αυτή τη δύσκολη ώρα των κυρώσεων δεν είναι εύκολο να απαντηθεί, παρότι πολλοί αναλυτές (και ορισμένες αμερικανικές πηγές) υποστηρίζουν ότι η πρώτη ήξερε εκ των προτέρων για την επέμβαση, ενώ μέχρι στιγμής η στάση της δείχνει ανοιχτή συμπάθεια προς τη Ρωσία.
Το βέβαιο, κρίνοντας από τη σχετική ψηφοφορία στον ΟΗΕ, είναι ότι πολλές χώρες (αθροιστικά περίπου 35) δεν θέλουν να απομονώσουν τη Ρωσία. Γι’ αυτό και προτίμησαν την αποχή. Ανάμεσά τους η Κίνα, η Ινδία (δύο χώρες στις οποίες ζει αθροιστικά σχεδόν το 1/3 του πληθυσμού της Γης), το Πακιστάν, οι «συνήθεις ύποπτοι» της Νοτίου Αμερικής και πολλές χώρες της Αφρικής, περιλαμβανομένης και της Νότιας Αφρικής.
Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ο απολυταρχικός ηγέτης της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, παρότι η χώρα του είναι μέλος του ΝΑΤΟ, καταδίκασε την εισβολή στην Ουκρανία, αλλά δεν συμμετέχει στις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας.
Κατά συνέπεια, ένας πρώτος εμφανής κίνδυνος αφορά τον διαχωρισμό του κόσμου σε τουλάχιστον δύο ανταγωνιστικές «ζώνες επιρροής», που θα έχουν βεβαίως και πολλαπλά σημεία επαφής μεταξύ τους, ιδίως σε θέματα που δεν άπτονται της «ασφάλειας», ούτε με την ευρεία έννοια.
Η ζημία όμως για την παγκοσμιοποίηση θα είναι τεράστια. Διότι μέσα σε αυτό το κλίμα διαίρεσης και πιθανών αναφλέξεων σε διάφορα σημεία της Γης, κάθε παίκτης, μικρός ή μεγαλύτερος, επιχειρηματικός ή κρατικός, θα έχει στο νου του τον κίνδυνο που μπορεί να προκαλέσει το ενδεχόμενο διακοπής των συναλλαγών.
Η παγκοσμιοποίηση στηρίχτηκε στην αντίληψη ότι, με εξαίρεση κάποιες γωνιές της Γης, θα πρυτανεύσει σε διεθνή κλίμακα η ειρηνική συνύπαρξη, η μη αμφισβήτηση εδραιωμένων συνόρων και ο οικονομικός ανταγωνισμός.
Η ωραία αυτή ελπίδα, όμως, σήμερα έχει πάψει να υπάρχει. Και είναι αμφίβολο εάν θα επανέλθει σύντομα.