Πριν από λίγα χρόνια, η κατάσταση στην ακτοπλοΐα φάνταζε σχεδόν απελπιστική, με τις περισσότερες εταιρίες να έχουν σημαντικότατα χρέη προς τις τράπεζες , ελάχιστα κέρδη και περιορισμένη δυναμική.
Μοναδικός ισχυρός παίκτης, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στην ευρύτερη… τσέπη του, φάνταζε ο όμιλος Γκριμάλντι, που κατείχε ήδη την πλειοψηφία στις Μινωικές Γραμμές και κυνηγούσε να αποκτήσει τον έλεγχο της Hellenic Seaways, στην οποία είχε επίσης σημαντικό ποσοστό.
Σήμερα, ο όμιλος Γκριμάλντι παραμένει μεν ο πιο ισχυρός παίκτης, ως συνολικό μέγεθος, πλην όμως, μετά τα δύο διαδοχικά ντιλ της Attica Group (το ένα εκ των οποίων με τις… Μινωικές του ομίλου Γκριμάλντι), μέσω των οποίων απέκτησε ποσοστό της τάξεως του 98% της Hellenic Seaways, υπάρχουν πλέον δύο πολύ σημαντικοί πόλοι, ικανοί να διαμορφώσουν εξελίξεις και να κάνουν νέες επενδύσεις, πιθανώς σε συνεργασία και με άλλους επενδυτές, ενώ συνολικά ο κλάδος φαίνεται να βρίσκεται πολύ πιο κοντά στην εξυγίανσή του.
Όλα αυτά βεβαίως δεν έγιναν ως δια μαγείας. Ζωτικό ρόλο έπαιξε η μείωση της τιμής του πετρελαίου, που για ένα διάστημα είχε κυριολεκτικά γονατίσει όλες τις εταιρίες. Επίσης σημαντικό ρόλο έπαιξε το επαγγελματικό management της Attica Group (που μεταξύ άλλων προσέλκυσε το ενδιαφέρον του μεγαλοεπενδυτή που λέγεται Fortress), τα αποτελέσματα που έφερε, αλλά και η στρατηγική σκέψη από την πλευρά της Τράπεζας Πειραιώς.
Η τελευταία, έχοντας σημαντική δανειακή έκθεση γενικά στον κλάδο, αλλά και έμμεση ή άμεση μετοχική επιρροή, είχε στη διάθεσή της τη συνολική εικόνα και τη γνώση των επιμέρους προβλημάτων, σε βαθμό που να της επιτρέπει να αντιληφθεί πως θα μπορούσε να προωθήσει τη δημιουργία «αξίας». Και μάλλον δεν είναι τυχαίο ότι αυτό συνέβη με το τιμόνι της Πειραιώς να βρίσκεται στα χέρια του Χρήστου Μεγάλου, που πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του ασχολούμενος με το Investment Banking.
Ενα υπόδειγμα για την επόμενη μέρα σε πολλούς κλάδους
Η πορεία αυτή των εξελίξεων θα μπορούσε να αποτελέσει «υπόδειγμα» για μια σειρά από κλάδους, στους οποίους μικροί και μεγαλύτεροι παίκτες πασχίζουν να επιβιώσουν υπό το βάρος της κρίσης και των δανειακών τους υποχρεώσεων. Διότι αν δεν είναι τώρα η ώρα των συνενώσεων και των συνεργιών, τότε δεν θα έρθει ποτέ. Κι αν δεν παίξουν τώρα τον ρόλο του καταλύτη οι τράπεζες, δεν θα τον παίξουν ποτέ.
Όσο μάλιστα διαιωνίζεται η ερμαφρόδιτη σημερινή κατάσταση, με μεγάλες επιχειρήσεις να βρίσκονται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, τόσο οι αξίες μειώνονται, εις βάρος των τραπεζών (που δυστυχώς σε πολλές περιπτώσεις έχουν σοβαρό πρόβλημα στη μεταξύ τους συνεννόηση), των ίδιων των επιχειρήσεων και εντέλει της οικονομίας.
Οι μόνοι που ίσως χαίρονται με αυτή την κατάσταση είναι κάποια ξένα funds που αναμένουν υπομονετικά την «ευκαιρία», γνωρίζοντας ότι όσο ροκανίζονται οι αξίες, τόσο χαμηλότερο τίμημα θα πληρώσουν για να αγοράσουν τέτοιες εταιρίες και να τις συνενώσουν, ώστε να καρπωθούν τα ίδια την «υπεραξία» που θα προκύψει από τη μεταμόρφωση ενός κλάδου.
Η Υγεία, τα funds και τα κοινά σημεία με την ακτοπλοΐα
Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιου κλάδου είναι ο κλάδος της Υγείας. Παρότι οι περισσότερες κλινικές αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα (σε μεγάλο βαθμό λόγω του περίφημου clawback που καθιέρωσε το κράτος και των καθυστερήσεων στις πληρωμές από τον ΕΟΠΥΥ), το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών είναι έκδηλο, ακριβώς διότι ο κλάδος έχει προοπτικές και μάλιστα μεγάλες. Ωστόσο, γνωρίζοντας ότι η αγορά είναι κατακερματισμένη και τα προβλήματα πολλά, τα μεγάλα ξένα funds είτε αναμένουν είτε κτίζουν «ορμητήρια» με μικρές κινήσεις.
Ο κλάδος της Υγείας έχει ενδιαφέροντα κοινά χαρακτηριστικά με αυτόν της ακτοπλοΐας. Βασικότερος παίκτης με καλά οικονομικά στοιχεία και έμπειρο management είναι ο όμιλος Υγεία, που με τη σειρά του ανήκει στον όμιλο MIG, όπως και η Attica Group. Αντίστοιχα, η Τράπεζα Πειραιώς όχι μόνο έχει σημαντική επιρροή -μετοχική και δανειακή- στον όμιλο MIG, αλλά είναι και ιδιοκτήτης του επίσης μεγάλου νοσοκομείου Ερρίκος Ντυνάν, ενώ ταυτόχρονα έχει έκθεση και σε άλλες εταιρίες του κλάδου.
Υπάρχει επίσης ο όμιλος του Ιατρικού, με Έλληνες αλλά και ξένους μετόχους, το ΙΑΣΩ και μια σειρά άλλων, μικρότερων μονάδων, ενώ το Μetropolitan και το ΙΑΣΩ General περνούν στον έλεγχο του fund CVC που, εκμεταλλευόμενο την υφιστάμενη κατάσταση -ως οφείλει από την πλευρά του- φαίνεται να έχει μεγάλες φιλοδοξίες στον χώρο.
Κι αυτό καθώς κατάφερε να εξασφαλίσει πολύ μεγάλες αποδόσεις, αγοράζοντας σταδιακά και συνενώνοντας, στον κλάδο υγείας της Ισπανίας. Αποκορύφωμα ήταν η συγχώνευση μεταξύ της Quirón Group και της IDC Salud, το 2014, μέσω της οποίας δημιουργήθηκε ένας κολοσσός στον χώρο, η Quirónsalud, που εν συνεχεία μεταβιβάστηκε στη Fresenius το 2016, έναντι περίπου 6 δισ. ευρώ!
Προφανώς, η CVC δεν είναι ο μοναδικός ενδιαφερόμενος, είναι όμως εκείνος που έχει ήδη αρχίσει να «πιάνει τόπο». Κι αυτό που έχει σημασία, στη φάση που φαίνεται ότι μπαίνει ο κλάδος, είναι αν το τραπεζικό σύστημα, με πρωταγωνιστή ως εκ της θέσεώς της, την Πειραιώς, και το management των μεγάλων μονάδων του χώρου θα λειτουργήσουν «ενεργητικά», με όρους investment banking, όπως στην περίπτωση της ακτοπλοΐας, ώστε, μέσω συνενώσεων και συνεργιών, να αυξηθούν οι αξίες των assets και να εξυγιανθεί ο κλάδος.
Αν δεν το κάνουν πάντως, μοιραία κάποια στιγμή θα το κάνουν τα funds, διασφαλίζοντας για λογαριασμό τους όλο το όφελος!