Σύμφωνα με πρόσφατες ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το ετήσιο κόστος της διαφθοράς εις βάρος των φορολογούμενων στις 28 χώρες της Ε.Ε. αγγίζει τα 120 δισ. ευρώ τον χρόνο, ισοφαρίζοντας σε αδρές γραμμές ολόκληρο τον κοινοτικό προϋπολογισμό! Επισημαίνεται δε ότι σε ορισμένες περιπτώσεις έως και το μισό του κόστους των κρατικών συμβολαίων οφείλεται στη διαφθορά!
Στην ίδια έρευνα σημειώνεται ότι «πρωταγωνιστές» σε ό,τι αφορά το μέγεθος της διαφθοράς είναι οι συνήθεις… ύποπτοι, δηλαδή οι χώρες του Νότου (Ελλάδα, Ιταλία Ισπανία) και ορισμένες χώρες της ανατολικής Ευρώπης.
Παρουσιάζοντας τα στοιχεία, η αρμόδια επίτροπος Σεσίλια Μάλμστρομ παραδέχτηκε ότι δεν υπάρχουν κάποιες «ζώνες» της Ευρώπης που να μην πάσχουν από διαφθορά, όσο κι αν κάποιοι… καλβινιστές εκ Γερμανίας ορμώμενοι,θα ήθελαν να μας πείσουν για το αντίθετο.
Απλά στις βόρειες χώρες με τις ισχυρές οικονομίες, υπάρχει πολύ λιγότερη μικροδιαφθορά (του τύπου που αποτελούσε, κι ως έναν βαθμό συνεχίζει να αποτελεί…, καθημερινότητα στη χώρα μας) και ίσως μικρότερα περιθώρια διαφθοράς υψηλού επιπέδου, κυρίως λόγω θεσμικών εμποδίων. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν γίνονται κι εκεί ατασθαλίες, ιδίως (όπως πολύ καλά γνωρίζουμε στην Ελλάδα) σε ό,τι αφορά δωροδοκίες και μίζες στο… εξωτερικό.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως έχει το γεγονός ότι τα χαμηλότερα επίπεδα διαφθοράς συναντώνται στις σκανδιναβικές χώρες, στη Μεγάλη Βρετανία (που έχει ένα από τα αυστηρότερα θεσμικά πλαίσια παγκοσμίως σε αυτά τα θέματα), αλλά και στο Λουξεμβούργο.
Έχει σημασία να αναφερθούμε στις σκανδιναβικές χώρες καθότι αρκετές φορές έχουν παρουσιαστεί στην Ελλάδα ως μοντέλο λειτουργίας δημοκρατικών καθεστώτων με υψηλή κοινωνική ευημερία.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν η ευημερία μειώνει τη διαφθορά, ή αν τελικά η κοινωνική κουλτούρα, το «επίπεδο» λειτουργίας της κοινωνίας και σεβασμού των θεσμών, φέρνει και την ευημερία.
Φοβάμαι ότι το ελληνικό παράδειγμα στην προ κρίσης εποχή δείχνει και την απάντηση.
Η ευημερία πέρασε από την Ελλάδα, έστω για λάθος λόγους, αλλά δεν έφερε μείωση της διαφθοράς. Αντιθέτως τη γιγάντωσε σε όλα τα επίπεδα, απογυμνώνοντας τα κοινωνικά μας ελαττώματα, τον ατομισμό αλλά και την εξαιρετικά ιδιόμορφη σχέση του πολίτη με το «κράτος», που εξακολουθεί να κινείται στη λογική… «όπου σε πιάσω» κι από τις δύο πλευρές.
Εξαιρετικά ανησυχητικό σημείο που προκύπτει από την ίδια έρευνα της Επιτροπής είναι ότι κατά την άποψη των περισσότερων πολιτών στην Ευρώπη, (56%) η διαφθορά αυξάνεται τα τελευταία χρόνια, ενώ ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό εκτιμά ότι αποτελεί «εκτεταμένο φαινόμενο».
Ίσως η αίσθηση αυτή να οφείλεται στην οικονομική κρίση, προσωπικά όμως αμφιβάλλω. Πρόκειται μάλλον για φαινόμενο που συνδέεται με τη γενικότερη απαξίωση των θεσμών, η οποία παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στις δυτικές κοινωνίες, αλλά και στη «θεοποίηση» του χρήματος ως σχεδόν μοναδικού κριτηρίου επιτυχίας (όπως συνέβη σε τερατώδη βαθμό στην Ελλάδα, τα χρόνια των παχιών αγελάδων).
Σε κάθε περίπτωση, η εκτίμηση ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες πληρώνουν εξαιτίας της διαφθοράς ένα «αόρατο» χαράτσι ύψους 120 δισ. ευρώ,θα πρέπει να είναι αρκετό για να προβληματίσει όσους βλέπουν έστω και λίγο παραπέρα από το προσωπικό τους συμφέρον.
Ιδίως, αν είναι πολίτες αυτής της χώρας, στην οποία εκ των πραγμάτων το ποσό της διαφθοράς που πληρώνει τελικά από την τσέπη του ο πολίτης είναι αναλογικά πολύ μεγαλύτερο.
Το «ωχ αδερφέ, έτσι γινόταν πάντα» πρέπει κάποια στιγμή να τελειώσει!