Μου άρεσε πολύ η πρόσφατη αναφορά του Mr Google ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να γίνει Μέκκα της τεχνολογίας. Μου άρεσε διότι πηγαίνει κόντρα στον μονόδρομο των συνεχών περικοπών και επιβαρύνσεων τον οποίο ζούμε, οδηγούμενοι σταδιακά σε βιοτικό επίπεδο τύπου… Βουλγαρίας.
Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι ο Έρικ Σμιντ, εκτελεστικός πρόεδρος του αμερικανικού κολοσσού, είχε απόλυτο δίκιο περιγράφοντας στην ουσία ένα «εναλλακτικό μέλλον» για την Ελλάδα.
Πράγματι η χώρα μας έχει αρκετά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Έχει ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό πτυχιούχων κι επιστημόνων, διαθέτει σε πολλούς τομείς ικανοποιητικές υποδομές και είναι στρατηγικά τοποθετημένη γεωγραφικά, μεταξύ της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής.
Εξίσου σημαντικό είναι ότι διαθέτει πολύ καλό κλίμα, πολιτική σταθερότητα και εξαιρετικές φυσικές ομορφιές. Γεγονός ιδανικό για την προσέλκυση ξένων εταιριών που απασχολούν προσωπικό υψηλής εισοδηματικής «επιφάνειας».
Τα αρνητικά της είναι επίσης γνωστά. Έλλειψη οργάνωσης, απίστευτη γραφειοκρατία, εμπόδια στην ίδρυση και στην άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας, υπερφορολόγηση.
Στα παλαιά προβλήματα όμως προστίθενται νέα, λόγω της συγκυρίας και των υφιστάμενων πολιτικών επιλογών.
Σε πολλά σημεία του, ο ούτως ή άλλως δυσλειτουργικός δημόσιος τομέας, δείχνει πλέον έτοιμος να καταρρεύσει. Ο τομέας της Υγείας είναι στα πρόθυρα της διάλυσης, όπως και αυτός της Παιδείας.
Χωρίς νέες επενδύσεις, χωρίς αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ κράτους και ιδιωτών, η Ελλάδα κάνει βήματα προς το παρελθόν κι όχι προς το μέλλον.
Ποιος φταίει;
Κατά ένα μέρος φταίει η πολιτική της τρόικας. Οι «συνταγές» που επέβαλαν -και μάλιστα με πρωτόγνωρη… δοσολογία- προέρχονται κυρίως από την εμπειρία του ΔΝΤ σε χώρες του Τρίτου Κόσμου και της πρώην Ανατολικής Ευρώπης
Δεν ταιριάζουν όμως στην Ελλάδα, ούτε στα ανταγωνιστικά της πλεονεκτήματα.
Αντιμετωπίζοντας την κατάσταση ρεαλιστικά, το περιορισμένο μέγεθος της εσωτερικής αγοράς, η έλλειψη βιομηχανικής «κουλτούρας», ο κατακερματισμός σε μικρές μονάδες, είναι αμφίβολο αν θα στηρίξουν δυναμική ανάπτυξη της κλασικής «παραγωγής», ακόμη κι αν η μείωση των απολαβών πάρει εξωπραγματικές διαστάσεις.
Ομοίως η ίδια η μορφολογία του εδάφους δεν επιτρέπει υπέρμετρες φιλοδοξίες στον γεωργικό τομέα. Πολλά μπορούν να γίνουν στην αγροτική παραγωγή και μεταποίηση-τυποποίηση, δεν θα αποτελέσουν όμως «τη λύση» στο πρόβλημα της διεθνούς ανταγωνιστικότητας.
Κατά συνέπεια, οι μεγάλες ελπίδες για τη χώρα δεν μπορεί παρά να εστιάσουν στον τουρισμό, στη μετεγκατάσταση εταιριών από το εξωτερικό και στην «καινοτομία», με συνακόλουθη ανάπτυξη του τομέα των υπηρεσιών γύρω από τους παραπάνω άξονες.
Τι κάνουμε εμείς οι… αυτόχθονες για όλα αυτά;
Σχεδόν τίποτε.
Όλοι μιλούν για την αύξηση της τουριστικής κίνησης που συνέβη φέτος, ελάχιστοι όμως αντιλαμβάνονται ότι για να εκτοξευθεί -όπως θα μπορούσε- ο ελληνικός τουρισμός πρέπει να υπάρξει συγκροτημένο σχέδιο, σοβαρός προγραμματισμός και ριζικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η συγκεκριμένη «βιομηχανία» στη χώρα μας, προκειμένου να μεγαλώσει η τουριστική σεζόν, να αυξηθεί το εισοδηματικό επίπεδο των επισκεπτών κ.λπ.
Ακόμη χειρότερη είναι η κατάσταση στους άλλους δύο τομείς. Η γραφειοκρατική «αδράνεια» απειλεί να σκοτώσει την καινοτομία και οι χρηματοδοτικές δομές για νέους επιχειρηματίες είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Σε ό,τι αφορά τα κίνητρα μετεγκατάστασης αλλοδαπών, είτε πρόκειται για φυσικά είτε για νομικά πρόσωπα, η κατάσταση αγγίζει τα όρια της ιλαροτραγωδίας.
Όσο λοιπόν κι αν θα θέλαμε να τα φορτώσουμε όλα στην πλάτη της τρόικας και του ΔΝΤ, σημαντικές ευθύνες βαρύνουν τις ελληνικές «ελίτ».
Η πρώτη ευθύνη αφορά τους πολιτικούς, που δεν έχουν καταφέρει ακόμη, σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την… επίσημη έναρξη της κρίσης, να παρουσιάσουν ένα ολοκληρωμένο «εθνικό σχέδιο», με θεσμικές και διαρθρωτικές αλλαγές ως αντιπρόταση σε όσα προωθεί η τρόικα.
Μεγάλη, όμως, είναι και η ευθύνη του επιχειρηματικού κόσμου, οι εκπρόσωποι του οποίου συνήθως περιορίζονται σε ατομικές, ή στενά συντεχνιακές διεκδικήσεις, χωρίς να ορθώνουν συλλογικά το ανάστημά τους ή να υποβάλλουν δημοσίως, συγκροτημένες ρεαλιστικές προτάσεις προς την πολιτική εξουσία.
Εναλλακτικό μέλλον μακριά από υποδείγματα τύπου Βουλγαρίας υπάρχει. Το θέμα είναι αν εμείς επιδεικνύουμε τις ικανότητες να το διεκδικήσουμε.
Προς το παρόν η απάντηση είναι, δυστυχώς, αρνητική.