Εδώ και πολύ καιρό παρατηρείται το φαινόμενο να παραμένουν ή και να τοποθετούνται σε σημαντικές θέσεις του δημόσιου τομέα πρόσωπα τα οποία προδήλως αδυνατούν να ανταποκριθούν είτε στις ουσιαστικές ευθύνες και απαιτήσεις του ρόλου τους, είτε ακόμη και σε αυτά τα λεγόμενα τυπικά προσόντα.
Κατά ένα μέρος αυτό οφείλεται στις στρεβλές καταστάσεις που επικράτησαν τα προηγούμενα χρόνια, οδηγώντας τελικά στην ελληνική κρίση.
Πολλά από τα «αναγνωρίσιμα» πρόσωπα της πολιτικής σκηνής και των προεκτάσεών της στο στελεχικό - επιχειρηματικό δυναμικό της χώρας βρέθηκαν να συγκαταλέγονται στην «ελίτ» απλώς και μόνο διότι είχαν τις κατάλληλες διασυνδέσεις και γνωριμίες ή κάποια άλλα άκρως αμφιλεγόμενα... προσόντα.
Υπάρχουν όμως και δύο άλλοι παράγοντες που επιβαρύνουν την κατάσταση, αποτρέποντας άξιους ανθρώπους από το να αναλάβουν κρίσιμες θέσεις-κλειδιά για την αντιμετώπιση της κρίσης.
1- Η ελληνική πολιτική σκηνή εξακολουθεί να κινείται με νοοτροπίες του παρελθόντος σε ό,τι αφορά την τοποθέτηση «ημετέρων». Ανθρώπων που πρέπει να... βολευτούν, που θα ακολουθήσουν πιστά κομματικές «άνωθεν εντολές» και θα κινηθούν υπέρ των εκάστοτε σκοπιμοτήτων της «παράταξης». Τούτο θεωρείται ακόμη και σήμερα «προσόν» ικανό να υποκαταστήσει την έλλειψη άλλων ουσιαστικών προσόντων. Τυχόν εξαιρέσεις απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα.
2- Στην περίπτωση πολύ κρίσιμων θέσεων, για τις οποίες ακόμη και οι πολιτικοί αντιλαμβάνονται πως πρέπει να πληρωθούν από πραγματικά «άξιους», συχνότατα λειτουργούν ως τροχοπέδη οι παράμετροι του πολιτικού κόστους και της διαπλοκής.
Γνωρίζοντας ότι θα είναι πολύ δύσκολο να παράγουν αποτελεσματικό έργο λόγω πολιτικών περιορισμών και άλλων συμφερόντων, άξια στελέχη της αγοράς αρνούνται να καθίσουν σε «ηλεκτρικές καρέκλες» διότι γνωρίζουν ότι θα «καούν» όποιες υποσχέσεις «ελευθερίας κινήσεων» κι αν λάβουν. Και πάλι τυχόν εξαιρέσεις, σπάνιες είναι η αλήθεια, απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα.
Επιπλέον, δεν θα πρέπει να αγνοηθεί η σημασία του ευρύτερου «κατεστημένου», το οποίο αν και κλυδωνίστηκε από την κρίση δείχνει αξιοθαύμαστες αντοχές.
Διανθίζεται μάλιστα από «νέα» πρόσωπα, τα οποία όμως συνήθως δεν έχουν τίποτε νέο να προσφέρουν πλην της… φυσιογνωμίας τους. Υπακούουν σε παλιές «προδιαγραφές» κι απλώς χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο της πραγματικής ανανέωσης που επιβάλλεται από τις περιστάσεις.
Προφανώς η κατάσταση αυτή επηρεάζει την αποτελεσματικότητα της ελληνικής προσπάθειας να αντεπεξέλθει στην κρίση, αφού το ψάρι βρομάει από το κεφάλι.
Εξαιτίας της, κρίσιμες αποφάσεις είτε δεν λαμβάνονται, είτε λαμβάνονται, αλλά δεν υλοποιούνται, είτε υλοποιούνται με σημαντική καθυστέρηση και επιμέρους σοβαρές δυσλειτουργίες.
Δημιουργεί όμως κι ένα στρατηγικό μειονέκτημα:
Η χώρα δεν έχει ακόμη αποκτήσει ένα δικό της φιλόδοξο σχέδιο εξόδου από την κρίση, ούτε και την απαιτούμενη κοινωνική συσπείρωση για την επίτευξη ενός πραγματικού «εθνικού στόχου», όπως εύστοχα επισήμανε σε πρόσφατο άρθρο του και ο πρώην υπουργός του... Σημιτικού ΠΑΣΟΚ Αλέκος Παπαδόπουλος.
Προκειμένου να καλύψει τις αδυναμίες της, η ελληνική ηγετική πυραμίδα αρκείται στην προσπάθεια εφαρμογής των αποφάσεων και των προδιαγραφών που θέτει η τρόικα, διότι έτσι έχει έτοιμη την... εύκολη δικαιολογία, έναντι των κάθε είδους συμφερόντων: «Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε, το ζητά η τρόικα».
Η τακτική αυτή έχει κοντά ποδάρια για πολλούς οικονομικούς και πολιτικούς λόγους.
Ο οικονομικά σημαντικότερος, όμως, είναι ότι δεν επιτρέπει την εκπόνηση εναλλακτικών λύσεων, απέναντι σε σημεία των μνημονίων που είναι πλέον εξόφθαλμο ότι λειτουργούν αντιπαραγωγικά, προκαλώντας τροχοπέδη στην προσπάθεια της χώρας να περάσει σε ανάπτυξη.
Ο πολιτικά σημαντικότερος είναι ότι η χώρα εμφανίζεται -εντός και εκτός συνόρων- με αδύναμη ηγεσία που παίζει τον ρόλο «εντολοδόχου», παρά τα εκάστοτε «σκέρτσα» αντίδρασης, τα οποία ελάχιστα πείθουν το κοινωνικό ακροατήριο, ακόμη και εντός των κομματικών σχηματισμών.