Σε νέα ύψη το Χρηματιστήριο της Σόφιας

Η προοπτική ένταξης της Βουλγαρίας στην Ε.Ε., οι ξένες επενδύσεις, το πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων - μετοχοποιήσεων και οι θεσμικοί επενδυτές συνιστούν τους καταλυτικούς παράγοντες που ωθούν τον δείκτη Sofix σε άνοδο 33% εντός του 2004, επισημαίνει ο Χρήστος Κατσάνης, επικεφαλής της UBB, (Ομιλος Εθνικής). Οι αδυναμίες. Οι προοπτικές.

Δημοσιεύθηκε: 22 Οκτωβρίου 2004 - 09:05

του Χρήστου Κατσάνη, Executive Director της United Bulgarian Bank (όμιλος Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος)

Καθ’ όλη την διάρκεια του 2004 μέχρι τώρα, το Χρηματιστήριο της Σόφιας κατέρριπτε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, ακολουθώντας μία έντονα ανοδική πορεία, που είχε ξεκινήσει ήδη από τις αρχές του 2003.

Έτσι ο χρηματιστηριακός δείκτης Sofix στις 1.10.2004 έφθασε στις 592,08 μονάδες. Λίγο αργότερα ξεπέρασε το επίπεδο των 600 μονάδων. Αφού επήλθε για λίγες ημέρες μία μικρή διόρθωση, στις 19.10 έφθασε στις 601 μονάδες, ήτοι απόδοση 33% από τις αρχές του έτους. Οσο αφορά δε στην απόδοση από τις αρχές του 2003 έως τις ημέρες μας, αυτή φθάνει το εκπληκτικό 233% (βλέπε σχετικά διαγράμματα).

Κατά τη γνώμη μας, η άνοδος του Χρηματιστηρίου της Σόφιας είναι απόρροια τόσο των γενικότερων οικονομικών τάσεων όσο και των εξελίξεων που άπτονται της κεφαλαιαγοράς αυτής καθ’ εαυτήν. Τους παράγοντες αυτούς θα τους εξετάσουμε συνοπτικά αμέσως παρακάτω.

* Η νομισματική και δημοσιονομική σταθερότητα

Πρώτα ας αναφερθούμε στη γενική κατάσταση της οικονομίας. Είναι γεγονός ότι από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, και ιδιαίτερα μετά την εισαγωγή του Νομισματικού Συμβουλίου (Currency Board), έχει επέλθει μία αξιοζήλευτη σταθεροποίηση του βουλγαρικού νομίσματος, του λέβα, που διατηρεί σταθερή ισοτιμία με το ευρώ (1 ευρώ = 1,955 λέβα) όλα αυτά τα χρόνια.

Η σταθερότητα αυτή του λέβα συνοδεύεται από μία σειρά μέτρων ελέγχου και διαχείρισης του δημόσιου και ιδιαίτερα του διεθνούς χρέους της χώρας. (Το συνολικό δημόσιο χρέος της χώρας αντιπροσωπεύει το 55% του ΑΕΠ και οπωσδήποτε από αυτή την άποψη η Βουλγαρία ανταποκρίνεται σ’ ένα από τα κριτήρια του Μάαστριχτ).

Η εφαρμογή των κανόνων του Νομισματικού Συμβουλίου συνοδεύτηκε από μία νέα νομοθεσία για το τραπεζικό σύστημα που συνεχώς εκσυγχρονίζεται και έχει προσεγγίσει το θεσμικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Εξάλλου, το γεγονός ότι το 90% περίπου των βουλγαρικών τραπεζών ανήκει πλέον σε διεθνείς τραπεζικούς ομίλους εξασφαλίζει περαιτέρω σταθερότητα στο τραπεζικό και νομισματικό σύστημα της χώρας. Η εφαρμογή των κανόνων του Νομισματικού Συμβουλίου συνοδεύεται και από μία πειθαρχημένη πολιτική όσον αφορά στον προϋπολογισμό, που οδηγεί κατά τα τελευταία δύο χρόνια σε δημοσιονομικά πλεονάσματα (περίπου 1% του ΑΕΠ).

Οι γενικότερες μακροοικονομικές εξελίξεις της χώρας είναι θετικές, αφού τα τελευταία 6 χρόνια ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ είναι πάνω από 4%-4,5% ετησίως. Ειδικότερα, για τους πρώτους 9 μήνες του 2004 η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία εκτιμά ότι η αύξηση του ΑΕΠ θα είναι πάνω από 5%.

* Οι ξένες επενδύσεις

Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα κρίσιμο μέγεθος για τη βουλγαρική οικονομία. Η κυβέρνηση καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες για να τις διευκολύνει και να τις προσελκύσει. Σ’ αυτή τη λογική εντάσσεται η μείωση του φόρου επί των εταιρικών κέρδων στο 15% (που θα ισχύει από το 2005), αλλά και ο νέος νόμος για τις ξένες επενδύσεις που προβλέπει μία σειρά από προνόμια ειδικώτερα για τους μεγάλους επενδυτές.

Όλα αυτά δημιουργούν ιδιαίτερα ευνοϊκή ατμόσφαιρα για τους επενδυτές που λαμβάνουν πολύ σοβαρά υπ’ όψιν τους το γεγονός ότι η Βουλγαρία έκλεισε όλα τα κεφάλαια των διαπραγματεύσεων για την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία αναμένεται να λάβει χώρα το 2007. Η ενταξιακή πορεία της Βουλγαρίας συνοδεύεται από την εισροή κοινοτικών πόρων καθ’ όλη την προενταξιακή περίοδο, ενώ εκτιμάται ότι οι ροές αυτές θα πολλαπλασιαστούν μετά την ένταξη.

Τα παραπάνω εξηγούν το γεγονός ότι κατά το α’ εξάμηνο του 2004 οι ξένες επενδύσεις έφθασαν τό 1,2 δισ. ευρώ. Η δυναμική αυτή αναμένεται να συνεχισθεί χάρη στις επενδύσεις για αγορά ακινήτων, δημιουργία νέων εμπορικών κέντρων και αλυσίδων σουπερμάρκετ, κατασκευή βιομηχανικών εγκαταστάσεων, αλλά και εξαγορές, στο πλαίσιο του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων.

* Οι ιδιωτικοποιήσεις

Το τελευταίο δωδεκάμηνο στον χώρο των ιδιωτικοποιήσεων, που για μεγάλο χρονικό διάστημα είχαν ουσιαστικά παγώσει, παρατηρείται έντονη κινητικότητα. Έτσι, ύστερα από αρκετές περιπέτειες ολοκληρώθηκε η πώληση του 65% του Οργανισμού Τηλεπικοινωνιών στη Viva Ventures, ενώ τα δίκτυα διανομής ηλεκτρικού ρεύματος, αφού είχαν κατανεμηθεί σε 3 περιοχές (Σόφια, Βόρεια και Νότια Βουλγαρία) πωλήθηκαν σε επιχειρήσεις που κινούνται στον χώρο της ενέργειας από την Τσεχία, την Ιταλία και τη Γερμανία, κάτι που θεωρήθηκε μεγάλη επιτυχία. Ιδιαίτερη προετοιμασία έχει γίνει και για την ιδιωτικοποίηση της Bulgartabac, η οποία όμως μπορεί να καθυστερήσει περισσότερο για πολιτικές παρά για τεχνικές αιτίες.

* Παράγοντες που σχετίζονται άμεσα με το χρηματιστήριο

Οι μακροοικονομικές εξελίξεις καθώς και αυτές στον χώρο των ιδιωτικοποιήσεων και των ξένων επενδύσεων έχουν αναντίρρητα θετικές επιπτώσεις στο Χρηματιστήριο της Σόφιας. Ωστόσο θετικές είναι και οι εξελίξεις που σχετίζονται άμεσα με τις κεφαλαιαγορές και την επενδυτική κοινότητα.

Παρακάτω σταχυολογούμε μερικές από αυτές:

(α) Ενισχύεται ο ρόλος των θεσμικών επενδυτών. Αναπτύσσονται οι ασφαλιστικές εταιρίες (το συνολικό εισόδημα τους αντιστοιχεί στο 2% του ΑΕΠ, με ανοδικές τάσεις), τα συνταξιοδοτικά ταμεία (Pension funds) (με ενεργητικό που αυξήθηκε κατά 70% το τελευταίο δωδεκάμηνο και αντιστοιχεί στο 1,7% του ΑΕΠ), ενώ βαθμιαία αρχίζουν να κάνουν αισθητή την παρουσία τους και τα Αμοιβαία Κεφάλαια και οι επενδυτικές εταιρίες.

(β) Η Βουλγαρία ευρίσκεται όλο και περισσότερο στο ”στόχαστρο” ξένων θεσμικών επενδυτών (emerging markets funds), οι οποίοι προβαίνουν σε επιλεκτικές αγορές για τα χαρτοφυλάκια τους.

(γ) Σημαντικό μέρος των ιδιωτικοποιήσεων, τόσο πλειοψηφικών όσο και μειοψηφικών πακέτων, γίνεται μέσω του χρηματιστηρίου. Είχε προηγηθεί η εισαγωγή στο χρηματιστήριο διαφόρων compensatory instruments και investments bonds, που είτε διαπραγματεύονται αυτόνομα είτε ανταλλάσσονται με μετοχές εταιριών προς ιδιωτικοποίηση.

Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις της πώλησης μειοψηφικών πακέτων έναντι compensatory instruments των εταιριών Bulgartabac, DZI, Pleven Oil and Gas από το κονσόρτσιουμ UBB-NBGI-Bulbrokers. Το ίδιο κονσόρτσιουμ αναμένεται να πωλήσει το 20% των μετοχών του Οργανισμού Τηλεπικοινωνιών τον Φεβρουάριο του 2005.

Πρόσφατα, εξάλλου, η UBB ήταν ο ενδιάμεσος για την πώληση μέσω χρηματιστηρίου και έναντι μετρητών του 13% της μεγαλύτερης ασφαλιστικής εταιρίας της χώρας, της Bulstrad.

* Οι αδυναμίες της αγοράς

Εάν και οι προοπτικές της αγοράς, όπως προαναφέραμε, φαίνονται θετικές, δεν μπορεί να μην αναφερθούν οι αδυναμίες της. Ένα πρώτο πρόβλημα είναι ότι η αγορά συνεχίζει να είναι ρηχή. Εάν και οι ημερήσιοι τζίροι αυξάνονται, παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα (περίπου 1,2 εκατ. ευρώ).

Θεωρούμε ότι η έκταση του προβλήματος θα μειωθεί χάρις στον διογκούμενο ρόλο των θεσμικών επενδυτών.

Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι οι περισσότερες εταιρίες προτιμούν ακόμη την ανεπίσημη αγορά, που έχει ελαστικούς όρους εισαγωγής. Έτσι, στην ανεπίσημη αγορά είναι εισηγμένες 324 εταιρίες, ενώ στην επίσημη μόνο 35.

Η επίσημη έχει πιο αυστηρούς όρους εισαγωγής, που κλιμακώνονται ανάλογα με τον τομέα. Ο τομέας, όπου οι προϋποθέσεις είναι οι λιγότερο αυστηρές, έχει προσελκύσει 35 εταιρίες, ενώ αντίθετα ο τομέας Α, που διακρίνεται από τους μεγαλύτερους περιορισμούς, μόλις μία.

Επίσης στην αγορά μέχρι πρότινος δεν είχε λάβει χώρα ούτε μία δημόσια προσφορά (IPO) μετοχών. Μόλις τις τελευταίες εβδομάδες διοργανώθηκαν δύο ΙΡΟ, αλλά ακόμη είναι νωρίς για να προβλέψουμε ότι αυτό θ’ αρχίσει να γίνεται συστηματικά.

Αυτές είναι μερικές από τις αδυναμίες που χαρακτηρίζουν το Χρηματιστήριο της Σόφιας, όπως και άλλα χρηματιστήρια της περιοχής.

Οι αδυναμίες αυτές θα εμφανισθούν πολύ πιο έντονα όταν η Βουλγαρία θα εισέλθει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και θα πρέπει ν’ ανταγωνιστεί τα μεγαθήρια του χώρου (London Stock Exchange, Euronext κ.λπ.)

Η μόνη πιθανή απάντηση στις προκλήσεις αυτές είναι η συνεργασία με άλλα χρηματιστήρια της περιοχής, κάτι για το οποίο θα γίνει ιδιαίτερη συζήτηση σε ειδική εκδήλωση, που οργανώνει η UBB στο πλαίσιο του Φόρουμ για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, στις 2 Νοεμβρίου.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.