Δ. Σκαλαίος: Πακέτο 28 δισ. ή bridge finance;

Το "πακέτο" των 28 δισ. ευρώ που εξήγγειλε η κυβέρνηση αφορά στην ενίσχυση της ρευστότητας ή είναι bridge finance για κάλυψη κεφαλαιακής επάρκειας; Γράφει ο γενικός διευθυντής οικονομικών των ΕΛΤΑ, Δ. Σκαλαίος.

Δημοσιεύθηκε: 20 Φεβρουαρίου 2009 - 07:58

του Δημήτρη Σκαλαίου*

Δ. Σκαλαίος: Πακέτο 28 δισ. ή bridge finance;

Οι έκτακτες γενικές συνελεύσεις των τραπεζών ξεκίνησαν ήδη την απορρόφηση του πολυσυζητημένου πακέτου των 28 δισ., βάσει του Ν. 3723/2008 και του με αρ. πρωτοκόλλου 2139/2.12.2008 εγγράφου της Τραπέζης της Ελλάδος καθώς και της με αρ. πρωτοκόλλου 54201/Β΄ 2884 διευκρινιστικής υπουργικής απόφασης.

Ο νόμος προβλέπει τρεις κατηγορίες ενίσχυσης:

Η 1η κατηγορία ενίσχυσης (5 δισ. €) αφορά σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου με έκδοση προνομιούχων μετοχών - μόνο για την κατηγορία αυτή απαιτείται έγκριση γενικής συνέλευσης βάσει του Ν. 2190.

Η 2η κατηγορία ενίσχυσης (15 δισ. €) αφορά στην παροχή εγγυήσεων από το ελληνικό δημόσιο προς τράπεζες που καλύπτουν τον δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας, για δάνεια τα οποία θα συναφθούν μέχρι την 31η-12-2009, έναντι προμήθειας ή/και εξασφαλίσεων. Και στην κατηγορία αυτή προβλέπεται συμμετοχή εκπροσώπων του ελληνικού δημοσίου στο Δ.Σ. των τραπεζών.

Η 3η κατηγορία ενίσχυσης (8 δισ. €) αφορά σε διάθεση τίτλων ελληνικού δημοσίου διάρκειας έως 3 ετών, που θα εκδώσει ο ΟΔΗΧΧ (Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους), έναντι προμήθειας και εξασφαλίσεων σε όρους που θα οριστικοποιηθούν με απόφαση του υπουργού Οικονομίας κατόπιν εισήγησης του διοικητή της ΤτΕ, κατά περίπτωση και ανάλογα με το πιστωτικό ίδρυμα, και θα διατυπωθούν σε διμερείς συμβάσεις με τα πιστωτικά ιδρύματα. Και στην κατηγορία αυτή μπορούν να υπαχθούν ιδρύματα που καλύπτουν τον δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας της ΤτΕ.

Αν εξετάσει κάποιος τους όρους συμμετοχής των πιστωτικών ιδρυμάτων στην 1η κατηγορία του προγράμματος, η οποία αποτελεί και την αμεσότερη και απλούστερη μορφή ενίσχυσης ρευστότητας, προκύπτει το συμπέρασμα ότι πρόκειται ουσιαστικά για χρηματοδότηση τύπου bridge finance.

Ας δούμε όμως αναλυτικά τους βασικούς όρους συμμετοχής στην κατηγορία αυτή. Τα τραπεζικά ιδρύματα θα εκδώσουν προνομιούχες μετοχές υπέρ του ελληνικού δημοσίου, οι οποίες θα έχουν τα εξής χαρακτηριστικά (όρους):

- Ετήσιο μέρισμα: 10% επί του εισφερόμενου κεφαλαίου.
- Τιμή διάθεσης: η ονομαστική αξία των κοινών μετοχών.
- Οι προνομιούχες μετοχές εξαγοράζονται υποχρεωτικά από την εκδότρια τράπεζα μετά την πάροδο πέντε ετών το αργότερο, στην τιμή έκδοσης, ή μετατρέπονται σε κοινές μετοχές εάν δεν είναι δυνατή η εξαγορά τους λόγω χαμηλού δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας.
- Παρέχουν δικαίωμα συμμετοχής εκπροσώπου του ελληνικού δημοσίου στο Δ.Σ. με δικαίωμα veto σε ορισμένα θέματα (μερισματική πολιτική, αμοιβές και μπόνους υψηλόβαθμων στελεχών).
- Σε περίπτωση εκκαθάρισης, ο κάτοχος (ελληνικό δημόσιο) έχει προνομιακή μεταχείριση έναντι των κοινών μετόχων.

Είναι προφανές ότι οι παραπάνω όροι ισοδυναμούν με 5ετές δάνειο μειωμένης μεν εξασφάλισης, υψηλότοκο δε, το οποίο η κάθε τράπεζα θα επιλέξει να αποπληρώσει πολύ πριν από τη λήξη του, καλύπτοντάς το με ισόποση αύξηση μετοχικού κεφαλαίου ή πώληση περιουσιακών στοιχείων, ώστε να μην επιδεινωθούν οι δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας.

Ο λόγος είναι απλός. Το υψηλό μέρισμα (ουσιαστικά κουπόνι 10%) που καταβάλλεται είναι ασύμφορο σε 5ετή βάση και μόλις οι αγορές ανακάμψουν έστω και ελάχιστα, η κάθε διοίκηση θα επιλέξει την πρόωρη εξαγορά των προνομιούχων μετοχών με παράλληλη αύξηση μετοχικού κεφαλαίου ή πώληση στοιχείων χαρτοφυλακίου. Και οι δύο επιλογές είναι δύσκολο να υλοποιηθούν στην παρούσα αρνητική συγκυρία.

Το συμπέρασμα είναι προφανές. Πρόκειται για ενδιάμεση - υψηλότοκη χρηματοδότηση (bridge finance) για να ενισχυθεί η ρευστότητα και κυρίως η κεφαλαιακή επάρκεια ορισμένων τραπεζών κατά την περίοδο της κρίσης.

Όσα πιστωτικά ιδρύματα αντλήσουν ρευστότητα συμμετέχοντας στην 1η κατηγορία, ενισχύοντας παράλληλα την κεφαλαιακή τους επάρκεια, μπορούν να συμμετάσχουν και στη 2η και 3η κατηγορία, όπου οι όροι αναμένονται λιγότερο δυσμενείς, τουλάχιστον για τους μετόχους των ιδρυμάτων αυτών.

Τέλος, παρά την όποια κριτική που έχει ακουστεί ότι «… το κράτος δανείζεται για να χαρίσει λεφτά στις τράπεζες σε περίοδο κρίσης», μια ψυχρή τεχνοκρατική ανάλυση οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το πακέτο των 28 δισ. μέσω των τριών κατηγοριών ή «ταχυτήτων» ενίσχυσης παρέχει τη δυνατότητα στο κράτος να διαφοροποιήσει την «ενίσχυσή» του ανάλογα με την οικονομική κατάσταση και τις ανάγκες των τραπεζών, κάτι που ήταν και το ζητούμενο και το επιβεβλημένο από την αγορά.

Αυτό που μένει τώρα να αξιολογηθεί είναι ο τρόπος υλοποίησης της διαφοροποίησης αυτής στη 2η και 3η κατηγορία ενίσχυσης, καθώς και οι ειδικοί όροι που θα συναφθούν στις διμερείς συμβάσεις με τις τράπεζες.

* Ο κ. Δ. Σκαλαίος είναι γενικός διευθυντής οικονομικών της ΕΛΤΑ A.E.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.