** Οι αναλυτικοί πίνακες με το ρυθμό αύξησης των κερδών ανά μετοχή για τους βασικούς δείκτες δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό"

O μήνας που πέρασε θα παραμείνει χαραγμένος στη μνήμη των επενδυτών, των αναλυτών αλλά και των διαχειριστών κεφαλαίων, αφού φάνηκε σαν να είναι πολύ κοντά το... τέλος του κόσμου.

Δεν είναι το μέγεθος της πτωτικής κίνησης, αλλά η ταχύτητά της και η περιρρέουσα ψυχολογία.

Ο δείκτης VIX, ο οποίος μετρά τη μεταβλητότητα των συμβολαίων του S&P 500 και είναι ο δείκτης του «φόβου» στις αγορές, όχι μόνο έφτασε στα μέγιστα σημεία του, αλλά σχεδόν διπλασίασε και το προηγούμενο ρεκόρ του, το οποίο είχε σημειωθεί όταν «έσκασε η φούσκα» των μετοχών της Νέας Οικονομίας το 2000.

Πλέον, το επίκεντρο ουσιαστικά έχει μετακινηθεί από την τραπεζική κρίση στην οικονομική και στην ολοένα και περισσότερο δύσκολη οικονομική κατάσταση, που απ’ ό,τι φαίνεται θα αρχίσει να επηρεάζει την πραγματική οικονομία όλο και περισσότερο. Οι προβλέψεις για την αύξηση του ΑΕΠ αναθεωρούνται καθοδικά παντού και η παγκόσμια άνοδος πλέον τοποθετείται στο 2,6% το 2009 έναντι της εκτίμησης για 3,6% το 2008 και 4,9% το 2007, σύμφωνα με τους αναλυτές.

Εκτός από τον τραπεζικό κλάδο, τις μεγαλύτερες καθοδικές αναθεωρήσεις στα κέρδη ανά μετοχή (earnings per share - EPS) σημειώνουν οι τομείς της ενέργειας και των πρώτων υλών, ενώ με εξαίρεση τους κλάδους της υγείας και των τροφίμων, που αποτελούν «φυσικά καταφύγια» σε περιόδους ύφεσης, και όλοι οι άλλοι κινούνται στην ίδια κατεύθυνση.

---Τι δείχνουν οι αποτιμήσεις

Το στοιχείο το οποίο χρήζει ιδιαίτερης προσοχής είναι οι δείκτες αποτιμήσεων σε επίπεδο τόσο αγορών όσο και κλάδων όπως αυτοί απεικονίζονται την παρούσα χρονική στιγμή. Σε πολλούς τομείς, όπως ο τραπεζικός, οι εκτιμήσεις για τα κέρδη «δείχνουν» ακόμα θετικά ποσοστά ανόδου για το 2009, στοιχείο το οποίο όμως είναι πλασματικό.

Οπότε, για παράδειγμα, πολλαπλασιαστές κερδών (Ρ/Ε) της τάξεως του 5 ή του 7 μπορεί να είναι τελικά αρκετά υψηλότεροι. Ειδικά για την ελληνική αγορά, μόλις τις τελευταίες ημέρες οι εκθέσεις των αναλυτών αναφέρουν ρητώς ότι αναμένουν περιορισμό στην κερδοφορία του 2009 σε σχέση με το 2008, ενώ προς το παρόν μόνο η UBS διατυπώνει την εκτίμηση για μείωση και το 2010.

Η οικονομική κρίση έχει οδηγήσει σε σημαντικές αναθεωρήσεις στις προβλέψεις κερδοφορίας και σε αυξανόμενο αριθμό προειδοποιήσεων. Οι εκτιμήσεις των κερδών από τη FactSet είναι άκρως αρνητικές σε όποιο σημείο και αν εστιάσουμε. Το 2008 είναι ήδη... βαριά αρνητικό και η ένταση των αναθεωρήσεων στους αριθμούς για το 2009 οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το 2009 δύσκολα θα έχει θετικό πρόσημο.

Έπειτα από τον καταιγισμό των αναθεωρήσεων στον χρηματοοικονομικό τομέα, οι κλάδοι της ενέργειας και των βασικών υλικών έχουν αρχίσει να περικόπτονται σημαντικά και οι αναλυτές εκτιμούν ότι στο τέταρτο τρίμηνο του 2008 και το 2009 το φαινόμενο αυτό θα κορυφωθεί, ενώ ήδη έχει αρχίσει σταδιακά η διαδικασία περικοπής και στον βιομηχανικό τομέα, στην αυτοκινητοβιομηχανία αλλά και στον τουρισμό.

---Οι ρυθμοί μεταβολής των EPS

Το μέγεθος και η ταχύτητα των αρνητικών αναθεωρήσεων είναι μοναδικά. Οι προβλέψεις για τα κέρδη ανά μετοχή (EPS) όσον αφορά στον δείκτη S&P 500 έχουν βυθιστεί από το επίπεδο του 109 τον Ιούνιο στο 87. Ο ρυθμός αύξησης των κερδών για τον βασικό δείκτη στις ΗΠΑ παραμένει σε θετικό έδαφος για το 2009, ωστόσο η ταχύτητα μείωσης των εκτιμήσεων είναι καταιγιστική.

Για το 2008, το πρόσημο είναι αρνητικό και βαίνει μειούμενο με εντεινόμενο ρυθμό. Οι αρνητικές αναθεωρήσεις του τελευταίου μήνα για τα κέρδη ανά μετοχή του δείκτη S&P 500 διαμορφώθηκαν στο -16,05%, ενώ στο τρίμηνο το αντίστοιχο ποσοστό είναι στο -19,8%. Η εικόνα του δείκτη Dow Jones δεν μπορεί να θεωρηθεί πολύ διαφορετική, αφού ο ρυθμός μεταβολής των κερδών ανά μετοχή για το 2008 είναι -8,7% και για το 2009 είναι +10%, ποσοστό το οποίο όμως περικόπτεται με γοργούς ρυθμούς.

Η εικόνα στην ελληνική αγορά είναι προβληματική, κυρίως για τις μετοχές της υψηλής κεφαλαιοποίησης, ειδικά αν ληφθεί υπόψη ότι μόλις πρόσφατα οι αναλυτές ξεκίνησαν να περικόπτουν τα κέρδη του εγχώριου τραπεζικού συστήματος. Έπειτα από τη UBS και την ΙΝG που προχώρησαν σε μεγάλες περικοπές στα EPS, και η Merrill Lynch, η Cheuvreux και η ΚΒW μείωσαν τις εκτιμήσεις τους.

Η KΒW «έκοψε» κατά μέσο όρο 37% τις προβλέψεις της για τα κέρδη των ελληνικών τραπεζών το 2009, ενώ η γαλλική Cheuvreux αναφέρει πως είναι η δεύτερη υποβάθμιση για τις ελληνικές τράπεζες μέσα σε έναν μήνα, τονίζοντας ότι οι νέες προβλέψεις κάνουν πλέον λόγο για ετήσια υποχώρηση κερδών μεγαλύτερη του 10% το 2009. Η Merrill Lynch τόνισε πως το ζήτημα για τις ελληνικές τράπεζες δεν είναι το γ΄ τρίμηνο, αλλά οι προοπτικές για το 2009 και το 2010, ιδιαίτερα όσον αφορά στην πιστωτική ποιότητα των χαρτοφυλακίων, όπου η αβεβαιότητα παραμένει σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα.

Συνολικότερα, οι εκτιμήσεις για το 2008 τοποθετούν τη μείωση των κερδών ανά μετοχή στα επίπεδα του 12%, ενώ για το 2009 ο ρυθμός παραμένει σε υψηλά επίπεδα, ήτοι στο +11%. Ωστόσο, το ανησυχητικό στην ιστορία είναι ο ρυθμός των αρνητικών αναθεωρήσεων που έπεται, αφού στην περίπτωση του ελληνικού δείκτη οι μειώσεις μόλις άρχισαν.

---Η εικόνα στις αγορές

Από την άλλη πλευρά, η εικόνα στους ευρωπαϊκούς δείκτες δεν είναι καλύτερη.
Ο γερμανικός δείκτης DAX εμφανίζει προσδοκώμενο ρυθμό μεταβολής των κερδών -24,3%, τον υψηλότερο μεταξύ των βασικών ευρωπαϊκών δεικτών, ωστόσο καταγράφει θετικό ρυθμό αύξησης για το 2009. Ειδικά για τον DAX οι αναθεωρήσεις των τελευταίων μηνών δεν είναι διόλου ευνοϊκές, αφού στο τρίμηνο παρουσιάζουν μείωση 37,5% και τον τελευταίο μήνα μόνο 23%.

Σημαντικά διαφορετική εικόνα παρουσιάζει ο δείκτης FTSE 100 της Βρετανίας, αφού για το 2008 ο ρυθμός αύξησης των EPS είναι θετικός, με ραγδαίο ωστόσο ποσοστό αρνητικών αναθεωρήσεων τόσο τον τελευταίο μήνα όσο και το τελευταίο τρίμηνο. Για το 2009, ο ρυθμός αύξησης των κερδών για τον δείκτη FTSE 100 είναι αρνητικός της τάξεως του 7,6% και οι προς τα κάτω αναθεωρήσεις κινούνται με υψηλά ποσοστά.

Από τις περιφερειακές αγορές, τόσο ο ισπανικός δείκτης όσο και ο πορτογαλικός θα εμφανίσουν αρνητικό growth στη διάρκεια του 2008 (-3,5% ο IBEX 35 της Ισπανίας έναντι -30% σχεδόν του PSI της Πορτογαλίας), ενώ για το 2009 οι ρυθμοί μεταβολής των EPS κινούνται αρκετά διαφορετικά.

Συνολικά η ευρωπαϊκή αγορά θα εμφανιστεί αποδυναμωμένη σε όρους μεταβολής καθαρών κερδών το 2008, αφού τόσο ο δείκτης DJ Euro Stoxx όσο και ο DJ Stoxx 600 κινούνται με αρνητικό πρόσημο. Για το 2009, προς ώρας, οι δύο δείκτες εμφανίζουν μικρούς θετικούς ρυθμούς, ωστόσο και σε αυτήν την περίπτωση οι αρνητικές αναθεωρήσεις είναι καταιγιστικές.

** Οι αναλυτικοί πίνακες με το ρυθμό αύξησης των κερδών ανά μετοχή για τους βασικούς δείκτες δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό"

* Αναδημοσίευση από το φύλλο 558 της εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ" (28 Νοεμβρίου - 2 Δεκεμβρίου 2008).