Σημαντικές επιδράσεις έχει επιφέρει στη χρηματιστηριακή αγορά της Αθήνας η εντονότατη υποχώρηση στις τιμές των μετοχών από το ξέσπασμα της κρίσης των subprime loans μέχρι και σήμερα. Όσο και αν πολλοί υποστήριζαν ότι οι μετοχές στη Σοφοκλέους το 2007 ήταν υπερτιμημένες, η τόσο έντονη πτώση που μεσολάβησε εξέπληξε ακόμη και τον πλέον απαισιόδοξο επενδυτή.

1. ΔΕΛΕΑΡ ΓΙΑ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Το βέβαιο είναι ότι στα τρέχοντα επίπεδα τιμών έχει ανοίξει για πολλούς η όρεξη για δημόσιες προτάσεις. Κάτι τέτοιο από τη μία πλευρά θα μπορούσε να θεωρηθεί θετική εξέλιξη, καθώς -σε περίπτωση που δεν επιδιώκεται η έξοδος από τη Σοφοκλέους- σε όσους από τους μικρομετόχους επιθυμούν δίνει τη δυνατότητα να απεγκλωβιστούν και να αντλήσουν ρευστότητα. Από την άλλη πλευρά, όμως, στην περίπτωση που επιθυμείται η απόσυρση της μετοχής από το Χ.Α., οι μικρομέτοχοι υποχρεώνονται ουσιαστικά να «κλειδώσουν» τις ζημίες τους.

Ο όμιλος Γκριμάλντι προχώρησε σε δημόσια πρόταση προς τις Μινωικές Γραμμές όχι μόνο για να αυξήσει το ποσοστό επιρροής του στην εισηγμένη εταιρεία αλλά και για να μειώσει το μέσο κόστος κτήσης των μετοχών του. Ο ιταλικός όμιλος δεν επιθυμεί την έξοδο των Μινωικών από το ταμπλό, καθώς δεν θέλει σε καμία περίπτωση να χάσει τα ερείσματα που διαθέτουν οι Μινωικές Γραμμές στην τοπική κοινωνία του Ηρακλείου και της Κρήτης, γενικότερα.

Η δημόσια πρόταση της Τράπεζας Πειραιώς προς τη θυγατρική της Πειραιώς Leasing έγινε σε τιμή χαμηλότερη από τη λογιστική αξία της εισηγμένης (το ίδιο ισχύει και για την απόκτηση του 26,98% του μετοχικού κεφαλαίου της Proton Bank).

Έχουν ακουστεί και διάφορα άλλα σενάρια σχετικά με δημόσιες προτάσεις, όπως για παράδειγμα της Credit Agricole προς την Εμπορική Τράπεζα (οι Γάλλοι το έχουν διαψεύσει αλλά και οι αναλυτές θεωρούν πιθανότερο σενάριο την απλή ενίσχυση θέσης μέσω αγοράς μετοχών από το ταμπλό), ενώ κάποια στιγμή αναμένεται και η απόκτηση του υπόλοιπου ποσοστού της Αθηνάς από τον όμιλο J&P Άβαξ.

Γενικότερα, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι αρκετές δεκάδες εισηγμένες εταιρείες δεν έχουν κανέναν λόγο παραμονής στο Χρηματιστήριο της Αθήνας και οι βασικοί τους μέτοχοι θα ήθελαν να προχωρήσουν σε δημόσια πρόταση για την απόσυρση της μετοχής από το ταμπλό, αρκεί φυσικά να διαθέτουν τα απαιτούμενα κεφάλαια και να πιστεύουν στο μέλλον της επιχείρησής τους.

2. ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΑΥΞΗΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

Λόγω της υποχώρησης στις τιμές των μετοχών, δεν είναι λίγες οι εισηγμένες εταιρείες που βρίσκονται κοντά στην ονομαστική αξία τους, ή ακόμη και κάτω από αυτή. Συγκεκριμένα, πάνω από το 20% των εισηγμένων διαπραγματεύεται κάτω από την ονομαστική αξία του... Σύμφωνα με τον νόμο, αύξηση κεφαλαίου δεν μπορεί να γίνει σε επίπεδο τιμής χαμηλότερο από την ονομαστική αξία. Τι σημαίνει αυτό;

Ότι με βάση τουλάχιστον τα τρέχοντα δεδομένα είναι αδύνατον να πραγματοποιηθεί αύξηση του μετοχικού τους κεφαλαίου με καταβολή μετρητών και με συμμετοχή των μετόχων μειοψηφίας, καθώς στις περιπτώσεις αυτές η τιμή διάθεσης των νέων τίτλων θα είναι είτε παραπλήσια είτε και ανώτερη από την τρέχουσα χρηματιστηριακή τιμή.

3. ΒΑΣΙΚΟΙ ΜΕΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΑΝΑΔΟΧΟΙ

Αλλά και στις υπόλοιπες περιπτώσεις αυξήσεων κεφαλαίου, όπου η τιμή διάθεσης είναι χαμηλότερη από την τρέχουσα χρηματιστηριακή τιμή, ελάχιστη είναι η συμβολή των μετόχων μειοψηφίας.

Ενδεικτική είναι η περίπτωση της κατασκευαστικής Intrakat, όπου η έκδοση καλύφθηκε κυρίως από τον βασικό μέτοχο και δευτερευόντως από τον ανάδοχο (Alpha Bank) που βρέθηκε έτσι με ποσοστό ανώτερο του 5% στην εταιρεία.

Μεταξύ των αυξήσεων κεφαλαίου που δρομολογούνται την περίοδο αυτή συγκαταλέγονται αυτές του Αστέρα Βουλιαγμένης, της Plias, της Ιπποτούρ, της ΕΛΙΝΟΪΛ κ.ά. Σε όλες τις περιπτώσεις οι βασικοί μέτοχοι έχουν δεσμευτεί να καλύψουν τουλάχιστον το ποσοστό που τους αναλογεί.

4. Περιορισμός στα stock options

Η διάθεση των εισηγμένων εταιρειών να διανείμουν stock options στα στελέχη τους έχει περιοριστεί κατά τους τελευταίους μήνες και αυτό για τους εξής λόγους:

1. Προκαλείται η εντονότατη δυσφορία των μικρομετόχων, οι οποίοι καταγράφουν βαρύτατες απώλειες από την επένδυσή τους.

2.Η αγορά ιδίων μετοχών προκειμένου να δοθούν ως stock options μπορεί βραχυπρόθεσμα να στηρίζει την τιμή της μετοχής, μεσοπρόθεσμα όμως την πλήττει, καθώς οι εισηγμένες εταιρείες δαπανούν ρευστά διαθέσιμα σε μία περίοδο όπου η υψηλή ρευστότητα αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι οι διοικήσεις κάποιων επιχειρήσεων, ακόμη και τους τελευταίους μήνες, δεν ψήφισαν τη διάθεση stock options, παρά τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν από την επενδυτική κοινότητα.

5. ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΙΔΙΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ

Το παράδοξο είναι ότι σε αρκετές εταιρείες είχαν υπάρξει αγορές ιδίων μετοχών πριν από την κρίση και πραγματοποιήθηκαν σε μία περίοδο όπου ο Γενικός Δείκτης στο Χ.Α. κατέγραφε άνοδο για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά!

Κατόπιν αυτού, από τον Σεπτέμβριο του 2007 μέχρι σήμερα, η πλειονότητα των εισηγμένων προχώρησε σε αγορές ιδίων μετοχών, με μετριότατα σε γενικές γραμμές αποτελέσματα. Παρότι σε ορισμένες περιπτώσεις δαπανήθηκαν πολλά κεφάλαια προς αυτή την κατεύθυνση:

1. Οι μεγάλες πτώσεις στις τιμές των μετοχών δεν αποφεύχθηκαν.
2. Οι εισηγμένες γράφουν ήδη σημαντικές αρνητικές υπεραξίες και επιπλέον έχουν στερηθεί κεφάλαια τα οποία ενδεχομένως θα χρησίμευαν για να χρηματοδοτήσουν κάποια άλλη δραστηριότητα, ή απλώς για να μειώσουν τον δανεισμό.

Το ερώτημα ωστόσο είναι πόσο ακόμη αντέχουν πολλές εισηγμένες εταιρείες -με εξαίρεση ορισμένες περιπτώσεις όπου η ρευστότητα είναι άριστη- να αιμορραγούν κεφαλαιακά για να χρηματοδοτούν προγράμματα buy back, όταν από την άλλη πλευρά τα επιτόκια έχουν αυξηθεί τόσο πολύ σε σχέση με πέρυσι.

* Αναδημοσίευση από το φύλλο 552 της εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ" (17 - 21 Οκτωβρίου 2008).