Η συνταγή των Κεντρικών Τραπεζών για… όλα τα προβλήματα

Στην περίπτωση που ο κορωνοϊός ή οποιοσδήποτε άλλος λόγος προκαλέσει ύφεση στην οικονομία ή ακόμα και αναταραχή στις αγορές, τι προτίθενται να κάνουν οι αρχές; Την απάντηση την ξέρουμε από τώρα. Θα αρχίσουν να τυπώνουν χρήμα. Ακόμα και οι άσχετοι με τα οικονομικά έχουν ακούσει την έννοια «τύπωμα χρήματος». Εκτός ίσως αν ζουν σε κάποιο ερημονήσι.

Οι αποφάσεις των μεγάλων Κεντρικών Τραπεζών είναι καθοριστικής σημασίας όχι μόνο για την πορεία των χρηματαγορών αλλά και γενικότερα για την οικονομική ανάπτυξη. Από πολλούς παρομοιάζεται σαν πυρηνικό εργοστάσιο. Παρέχουν άφθονη ρευστότητα, προκειμένου να αναχαιτίσουν κάποια κρίση ή να αναθερμάνουν τις προϋποθέσεις ανάπτυξης, όπως ο πυρηνικός αντιδραστήρας προσφέρει άφθονη ενέργεια.

Είναι τόσο απλό τελικά; Τυπώνω χρήματα και ξεφεύγω από την οικονομική κρίση; Αν τα οικονομικά προβλήματα λύνονταν έτσι απλά, όταν δηλαδή σου λείπουν χρήματα να τα τυπώσεις, δεν θα υπήρχε φτώχεια στον πλανήτη. Άλλο τυπώνω χαρτονομίσματα και άλλο δημιουργώ πλούτο. Είναι σαν να έχεις μια κατσαρόλα σούπα. Όσο νερό και να προσθέσεις προκειμένου να ταΐσεις περισσότερα στόματα, οι θρεπτικές αξίες παραμένουν ίδιες. Μόνο που η σούπα γίνεται ανούσια (και άνοστη).

Είναι τόσο γενναιόδωροι οι Κεντρικοί Τραπεζίτες που μοιράζουν χρήματα σαν τον Άγιο Βασίλη; Όσοι τους έχουν γνωρίσει από κοντά υποστηρίζουν το αντίθετο. Το πορτοφόλι βγαίνει από την τσέπη τους τόσο σπάνια, όσο ο κομήτης του Χάλεϊ περνάει γύρω από τη Γη. Το θέμα όμως είναι πως η τακτική των Κεντρικών Τραπεζών έχει δημιουργήσει τεράστιες ποσότητες χρέους. Έχει οδηγήσει την παγκόσμια οικονομία να κινείται πάνω σε μια πολύ λεπτή, εύθραυστη ισορροπία του τρόμου. Αν ξεφύγει ο έλεγχος, θα οδηγήσει σε οικονομικό Τσερνομπίλ.

Το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (quantitative easing - QE) που ακολουθούν συστηματικά η FED και η EKT από το 2009 και μετά, δεν σημαίνει πως τυπώνουν χρήμα. Δεν βάζουν τις πρέσες να δουλεύουν νυχθημερόν και οι υπάλληλοί της φυσάνε φρεσκοτυπωμένα χαρτονομίσματα στο υπόγειο. Πρόκειται για έναν πολύπλοκο όρο για μια απλή έννοια: την αγορά μεγάλης κλίμακας των χρεογράφων που κατέχονται από τράπεζες, με στόχο παροχή ρευστότητας. Οι Κεντρικές Τράπεζες προσφέρουν στις εμπορικές τράπεζες χρήματα, με αντάλλαγμα τη μεταβίβαση ως εγγύηση πακέτων ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων ή γραμματίων δημοσίου ή εταιρικών ομολόγων, τα οποία μπορεί να εισπράξει αν η εμπορική τράπεζα χρεοκοπήσει.

Στην ουσία, αγοράζουν ομόλογα από τη δευτερογενή αγορά, με λεφτά τα οποία δημιουργούνται ψηφιακά εκείνη τη στιγμή. Κάθε Κεντρική Τράπεζα δημιουργεί χρήμα κυριολεκτικά από το τίποτα. Ορισμένοι τούς παρομοιάζουν με τους παλιούς αλχημιστές, όταν προσπαθούσαν από μπρούντζο να φτιάξουν χρυσό. Είναι υπερβολικοί. Αν εισέλθουμε στα γραφεία των Κεντρικών Τραπεζών, δεν υπάρχουν τεράστια καζάνια με πράσινο υγρό που κοχλάζει, και το οποίο ανακατεύουν μαυροφορεμένες γριές μάγισσες ψιθυρίζοντας ακατάληπτα ξόρκια. Δεν υπάρχει λόγος. Οι σημερινοί «μάγοι» αρκεί να πληκτρολογήσουν νούμερα στον υπολογιστή.

Ο παραδοσιακός τρόπος επέμβασης των Κεντρικών Τραπεζών στην οικονομία είναι μέσω της μεταβολής των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων δανεισμού. Θεωρητικά, με τα χαμηλά επιτόκια ευνοούνται οι επενδύσεις. Θεωρείται η ασημένια σφαίρα που σκοτώνει τον αποπληθωρισμό. Αποθαρρύνει την αποταμίευση και ευνοεί την κατανάλωση. Ωστόσο το ζεστό χρήμα αποδείχτηκε πως δεν ήταν τόσο ζεστό για να αναθερμάνει την οικονομική δραστηριότητα. Όταν φτάσουν σε ένα σημείο όπου αυτά δεν μπορούν να μειωθούν περισσότερο, η μόνη διέξοδος είναι να διοχετευτεί άμεσα χρήμα στην αγορά. Με αυτό τον τρόπο, δεν δημιουργείται πλούτος. Αγοράζουν προϋπάρχοντα περιουσιακά στοιχεία, με προϋπάρχουσα αξία. Οι Κεντρικοί Τραπεζίτες έχουν μετατραπεί από δανειστές έσχατης ανάγκης σε αγοραστές έσχατης ανάγκης.

Οι παραινέσεις στις εμπορικές τράπεζες να δανείζουν περισσότερο είναι πλέον διακριτικές όσο ένα τούβλο που σου πέφτει στο κεφάλι. Χρεώνουν 0,5% τις καταθέσεις που κάνουν οι τράπεζες στην ΕΚΤ. Με το ζόρι να τους κάνουν να δανείζουν. Εκείνες, για να ισοφαρίσουν τις ζημιές, χρεώνουν τους καταθέτες τους και έχουν ανακαλύψει τόσους πολλούς τρόπους για να εισπράττουν προμήθειες για διάφορες τραπεζικές εργασίες, που συναγωνίζονται επάξια και αυτήν ακόμα την Εφορία.

Έτσι φτάσαμε στα αρνητικά επιτόκια που πλήττουν το ήδη εύθραυστο τραπεζικό σύστημα και τιμωρούν τους συνετούς αποταμιευτές. Επιπλέον, τροφοδοτούν δυνητικές φούσκες στην κτηματαγορά, στις μετοχές και στα ομόλογα. Και τα χρηματιστήρια, κύριε; Όσο τα χρηματιστήρια ντοπάρονται με τη μυστηριώδη ουσία που ονομάζεται QE, θεωρητικά δεν διατρέχουν κίνδυνο. Δεν έφτασε τυχαία στα υψηλά του ο S&P 500. Γνωρίζουν τα προβλήματα τα τσακάλια της Wall Street. Ή τουλάχιστον τα υποψιάζονται. Παρ' όλα αυτά συνεχίζουν απτόητοι να αγοράζουν μετοχές.

Η ρευστότητα από φάρμακο έγινε ναρκωτικό. Ο εθισμός οδηγεί τους επενδυτές να νιώθουν ολοένα και πιο άνετα με την ανάληψη ρίσκου, στηριζόμενοι στη βεβαιότητα ότι οι Κεντρικές Τράπεζες θα παρέχουν για πάντα ευρεία ρευστότητα. Οι επενδυτές αγνοούν τα οικονομικά νέα. Η ανεργία, το χρέος, ο πληθωρισμός, τα κέρδη των επιχειρήσεων, οι προοπτικές των κλάδων είναι δευτερεύοντα δεδομένα. Το βασικό είναι να προβλέψουν τις επόμενες κινήσεις των Κεντρικών Τραπεζών. Πρόκειται για οικονομική μορφίνη με μακροπρόθεσμες παρενέργειες.

Αυτή η τακτική έχει συγκεκριμένο όριο. Δεν μπορεί να συνεχίζεται επ’ αόριστο. Γνωρίζουμε από τώρα πότε θα ανοίξει η πόρτα του φρενοκομείου. Πότε; Όταν χαθεί η εμπιστοσύνη στις επιλογές των Κεντρικών Τραπεζών. Το πότε ακριβώς δεν το ξέρουμε, αλλά γνωρίζουμε πως δεν αργεί. Ακούγονται πολύ έντονα οι αμφισβητήσεις για την αποτελεσματικότητα αυτής της τακτικής από τα ίδια τα συμβούλια των Κεντρικών Τραπεζών.

Έχουμε πλέον δύο παράλληλους νομισματικούς κόσμους: ο πληθωριστικός, όπου το χρήμα τυπώνεται αυθαίρετα. Ο άλλος είναι ο κόσμος του Bitcoin. Εκεί η προσφορά χρήματος είναι σταθερά μειούμενη. Ο ένας μάς επιβάλλεται μέσω βίας, στον άλλο επιτρέπεται να συμμετάσχει όποιος το επιθυμεί. Βασίζεται στην ανεμπόδιστη και εθελοντική συμμετοχή, είτε να δημιουργήσεις χρήμα, είτε να το χρησιμοποιείς στις συναλλαγές σου. Είναι ο νέος κόσμος που ανατέλλει και θα ανατρέψει τον τρόπο που συναλλασσόμαστε, όπως το Internet άλλαξε τον τρόπο που ενημερωνόμαστε.

Σεμινάρια

Επειδή δεν έμεινε καμία κενή θέση για τον Φεβρουάριο, για να εξυπηρετήσουμε τους ενδιαφερόμενους, προγραμματίσαμε ένα ακόμα σεμινάριο για την Τετάρτη 26 Φεβρουαρίου. Παρακαλούμε κάντε έγκαιρα την κράτησή σας. Επίσης έχει αναρτηθεί το πρόγραμμα του Μαρτίου.

Τα σεμινάρια διεξάγονται κάθε Δευτέρα στα γραφεία του Euro2day.gr, σε γκρουπ 7 ατόμων. Την Πέμπτη πραγματοποιούνται μέσω Internet, σε γκρουπ 5 ατόμων. Στο on-line έχουμε προσωπική επαφή. Το μάθημα γίνεται κανονικά ζωντανά, σαν να είμαστε δίπλα. Δεν βλέπετε κάποιο βίντεο-κονσέρβα. (https://www.media2day.gr/seminars) 

Εξηγούμε τις ιδιαιτερότητες του Bitcoin και σας δείχνουμε πώς μπορείτε να αγοράσετε με τον φτηνότερο και ασφαλέστερο τρόπο. Τελειώνοντας θα έχετε αποκτήσει ένα μικρό ποσό από τα πρώτα σας κρυπτονομίσματα. Αποκλειστικά για όσους θα συμμετέχουν στα σεμινάρια, δίνεται η δυνατότητα να προμηθευτούν ένα βιβλίο που αποτελείται από δύο μέρη: το πρώτο εξηγεί τι είναι Bitcoin και τον μοναδικό τρόπο λειτουργίας του και το δεύτερο, τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε επενδυτικά τον χώρο των κρυπτονομισμάτων.

** Το άρθρο δεν αποτελεί προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερόμενων τίτλων. Παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς.