των Δ.Ι. Λευτάκη & Θ. Ναθαναήλ *

Οι τρεις σημαντικότεροι χρηματιστηριακοί δείκτες των ΗΠΑ δεν έχουν ξεκινήσει και με τους καλύτερους οιωνούς το 2005. Και οι τρεις συγχρονισμένα καταγράφουν απώλειες από την αρχή της χρονιάς της τάξεως του 3% (Dow Jones και S&P) και 7% ο Nasdaq. Την τελευταία φορά που και οι τρεις δείκτες κινήθηκαν καθοδικά ήταν πριν έξι μήνες περίπου, όταν μάλιστα η αγορά κατέγραψε και τα χαμηλά της μέσα στο 2004.

Από εκείνο το χαμηλό του 2004 μέχρι και τα τέλη Δεκεμβρίου, όταν ξεκίνησε η διόρθωση που βλέπουμε, ο Dow Jones έχει κερδίσει 8%, ο πιο βαρύς, αλλά πιο αντιπροσωπευτικός δείκτης S&P 500 αναρριχήθηκε κατά 12% και ο τεχνολογικός δείκτης Nasdaq χάρισε τα περισσότερα χαμόγελα με κέρδη 18%.

Βλέποντας από αυτή την οπτική γωνία την κίνηση των χρηματιστηρίων, η πτώση που καταγράφουν οι δείκτες στις αρχές του 2005 θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως αναμενόμενη και επιβεβλημένη αποκόμιση κερδών.

Η δικιά μας η άποψη είναι ότι είναι λιγάκι πρόωρο να μιλήσουμε για μια μεγάλη διόρθωση, και σε αυτή τη χρονική περίοδο τα δεδομένα δεν συνηγορούν για κάτι τέτοιο. Βέβαια πρέπει να σημειώσουμε και την στροφή των επενδυτών από την αρχή του χρόνου σε επενδύσεις χαμηλότερου ρίσκου.

Αυτό φαίνεται ιδιαίτερα από το γεγονός ότι η πτώση του Nasdaq και του Russell (ο δείκτης της μικρής κεφαλαιοποίησης) σε σχέση με τους δείκτες της βαριάς κεφαλαιοποίησης και είναι σημαντικά μεγαλύτερη. Παράλληλα, στην αγορά των ομολόγων τα στοιχεία επίσης δείχνουν ότι το επενδυτικό χρήμα γυρνάει σε πιο απάνεμα λιμάνια, με αυτά εννοούμε τα κρατικά ομόλογα σε αντίθεση με τα εταιρικά ομόλογα υψηλής απόδοσης, που ήταν στις πρώτες θέσεις των αποδόσεων το 2004.

Σε αυτό το σημείο θα θέλαμε να σας παραθέσουμε κάποια ιστορικά στοιχεία που επισημαίνουν ότι κάποια στιγμή θα έρθει το πλήρωμα του χρόνου και η Wall Street θα αισθανθεί ότι η ανοδική αγορά δεν μπορεί να συνεχίσει άλλο. Η τρέχουσα bull market στις ΗΠΑ έχει ξεκινήσει εδώ και 27 μήνες και πλησιάζει η χρονική στιγμή εκείνη που ο ταύρος θα κουραστεί.

Τα στατιστικά δείχνουν ότι η μέση διάρκεια μιας bull market κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα είχε διάρκεια 27 μηνών. Αυτό, για να προλάβουμε κάποιους βιαστικούς, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η τρέχουσα ανοδική αγορά έχει προβλήματα.

Ιστορικά και μέχρι τα τέλη του 1930 οι bull markets διαρκούσαν κάτι λιγότερο από δύο χρόνια. Μετά τη χρονιά ορόσημο του 1939 για το παγκόσμιο χρηματιστηριακό γίγνεσθαι, η διάρκεια μιας ανοδικής αγοράς άρχισε να αυξάνει, κυρίως λόγω του γεγονότος ότι οι οικονομίες ωρίμασαν και ήταν πιο σταθερές.

Η bull market της δεκαετίας του 1990, που σίγουρα την θυμούνται πολλοί επενδυτές, διάρκεσε 10 ολόκληρα χρόνια. Βέβαια bull markets με αυτήν την διάρκεια συμβαίνουν μία φορά ανά γενιά επενδυτών. Η προηγούμενη αξιοσημείωτη bull market κράτησε κάτι λιγότερο από τρία χρόνια, από το 1987 μέχρι το 1990.

Οι bull markets διαφέρουν αρκετά τόσο στην διάρκειά τους, όσο και στα χαρακτηριστικά τους, οδηγώντας τους αναλυτές στο συμπέρασμα ότι κάθε ανοδική αγορά θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ξεχωριστή περίπτωση. Παρόλα αυτά η μελέτη των ομοιοτήτων, μπορεί να μας βοηθήσει να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα για το πως ”γερνάει” μια bull market.

Έτσι, όταν μια bull market κρατά περισσότερο από δύο χρόνια, όπως η τρέχουσα, παρατηρούμε ότι η συμπεριφορά των δεικτών μετά τους 22 μήνες αρχίζει να δείχνει μία νευρικότητα και αδυναμία. Βασιζόμενοι στα ιστορικά στοιχεία θα τολμούσαμε να κάνουμε την πρόβλεψη να δούμε τον S&P μέσα στο πρώτο τρίμηνο να κορυφώνει 10% υψηλότερα από εδώ στις 1.300 με 1.320 μονάδες.

Αν δούμε τα οικονομικά αποτελέσματα δ΄ τριμήνου των εταιρειών του S&P που τα έχουν ήδη ανακοινώσει (περίπου 23% των εταιρειών), οι πωλήσεις κινούνται 2,5% υψηλότερα από τις προβλέψεις των αναλυτών, κυρίως λόγω των καλών αποτελεσμάτων της General Electric, Yahoo και IBM. Συνολικά, οι προβλέψεις των ίδιων των εταιρειών θα λέγαμε ότι διακρίνονται για την συγκρατημένη τους αισιοδοξία.

Αν συνδυάσουμε τώρα τα στατιστικά στοιχεία των προηγούμενων bull markets με τα θεμελιώδη στοιχεία που υποστηρίζουν την τρέχουσα ανοδική αγορά, θα δούμε ότι ένας λόγος που οι μετοχές κινούνται ανοδικά με πολύ χαμηλότερους ρυθμούς προς το τέλος μιας bull market είναι ότι τα δεδομένα αλλάζουν δραστικά κατά τη διάρκεια της ανοδικής κίνησης.

Στην αρχή μιας ανοδικής κίνησης, όταν η οικονομία και το χρηματιστήριο προσπαθούν να επουλώσουν τις πληγές τους από την οικονομική ύφεση και την πτώση των τιμών που προηγήθηκε, οι επενδυτές έχουν ακόμα την ψυχολογία της πτωτικής αγοράς (bear market). Τα εταιρικά κέρδη εκπλήσσουν τους επενδυτές με την δυναμική τους και οδηγούν τις τιμές των μετοχών υψηλότερα. Έτσι ξεκινά σταδιακά η bull market.

Αργότερα, τα κέρδη από τις υπεραξίες των μετοχών σταματούν να αυξάνουν, τα επιτόκια μπαίνουν σε ανοδικό κύκλο και οι επενδυτές θέτουν ακόμα υψηλότερες προσδοκίες. Η κατάσταση που μόλις σας περιγράψαμε πρέπει να σας παραπέμπει στην σημερινή κατάσταση. Οι μετοχές αντιμετωπίζουν αρκετά εμπόδια, καθώς οι τιμές τους είναι αρκετά υψηλότερα από ότι το παρελθόν και το P/E τους είναι αρκετά υψηλό για να τραβήξει το ενδιαφέρον των επενδυτών. Άμεση συνέπεια είναι η μικρότερη ζήτηση και η σταδιακή υποχώρηση των τιμών.

Δεν θέλουμε να σας τρομάξουμε για την πορεία των αγορών. Θέλουμε όμως να σας εφιστήσουμε την προσοχή, καθώς πλησιάζουμε σε μια κρίσιμη στροφή της χρηματιστηριακής μας πορείας, που η μελέτη του χρηματιστηριακού παρελθόντος ίσως μας δώσει τα κατάλληλα εφόδια για να κρατηθούμε μέσα στο δρόμο...

* Ο κ. Δ.Ι. Λευτάκης είναι Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της Μerit AXEΠΕΥ και ο Θ. Ναθαναήλ Αναλυτής