Γιατί η Ε.Ε. πρέπει να αφήσει τον Ρέντσι να σώσει τις τράπεζες

Την περασμένη εβδομάδα, αξιωματούχος των Βρυξελλών απέρριψε την κρίση του ιταλικού τραπεζικού συστήματος -και του αιτήματος για εξαίρεση (waiver) μιας διάσωσης 40 δισ. ευρώ από τους κανονισμούς για την κρατική ενίσχυση- ως μια ιταλική κωμωδία.

Αν επικρατήσει αυτή η στάση, η Ε.Ε. κινδυνεύει να πυροδοτήσει μια τραγική επανάληψη της κρίσης του 2011.

Η κόντρα για τις ιταλικές τράπεζες εξελίσσεται μόλις λίγες ημέρες μετά την απόφαση της Βρετανίας να ψηφίσει υπέρ της αποχώρησης από την Ε.Ε., ένα αποτέλεσμα που προκλήθηκε εν μέρει από την απροθυμία της Ε.Ε. να επιδείξει πραγματισμό απέναντι στη λαϊκή κατακραυγή για τη μετανάστευση.

Η Ιταλία, το τραπεζικό σύστημα της οποίας αντιμετωπίζει μια διογκούμενη κρίση, είναι το επόμενο τεστ. Οι μετοχές των μεγαλύτερων ιταλικών τραπεζών έχουν υποχωρήσει ως και 50% τους τελευταίους δύο μήνες.

Η Monte dei Paschi di Siena, το νούμερο τρία της αγοράς, συναλλάσσεται αυτή τη στιγμή στο 10% της αξίας του ενεργητικού της.

Δεν είναι εύκολο να δώσει κανείς μια λογική εξήγηση. Ο αριθμός των κόκκινων δανείων των τραπεζών είναι πραγματικά μεγάλος, αλλά ήταν μεγάλος και πριν από δύο μήνες.

Μια αυστηρή ανάλυση θα τόνιζε τα θετικά στοιχεία. Η UniCredit, η μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας, έχει πλέον ένα αξιόπιστο αφεντικό, τον Jean-Pierre Mustier. Έχουν ψηφιστεί νέοι νόμοι για να διευκολύνουν τις ήδη καθυστερημένες συγχωνεύσεις ανάμεσα σε προβληματικές τράπεζες. Η πρόσβαση στη χρηματοδότηση είναι εύκολη.

Αλλά η νευρικότητα των επενδυτών τα έχει βάλει όλα αυτά σε δεύτερη μοίρα. Το Brexit έχει επιφέρει ισχυρό πλήγμα στις ιταλικές τραπεζικές μετοχές. Παραμένουν χαμηλότερα κατά 10%, ακόμα και μετά την ανάκαμψη των βρετανικών μετοχών, αντανακλώντας τους φόβους ότι η Ε.Ε. θα αποδυναμωθεί ή θα διαλυθεί.

Η είδηση ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αυξάνει την πίεση στις ιταλικές τράπεζες επιδείνωσε την κατάσταση. Επίκεινται νέα stress tests, ενώ επιστολή της ΕΚΤ προς τη Monte dei Paschi di Siena που διέρρευσε τη Δευτέρα αποκάλυψε ότι η τράπεζα έχει λάβει εντολή να μειώσει τα κόκκινα δάνεια κατά 30% τα επόμενα δύο χρόνια.

Το μεγάλο ζήτημα με την απαίτηση της ΕΚΤ είναι πως τα κόκκινα δάνεια αποτιμώνται από την ιταλική τράπεζα στα 40 σεντς το ευρώ, δύο φορές πάνω από αυτό που είναι διατεθειμένη να πληρώσει η αγορά. Η τράπεζα πιθανότατα χρειάζεται νέα κεφάλαια 5 δισ. ευρώ, για να καλύψει την απομείωση στην αξία των κόκκινων δανείων.

Η Monte dei Paschi di Siena είναι ένας μικρόκοσμος των προκλήσεων που αντιμετωπίζει το ευρύτερο ιταλικό τραπεζικό σύστημα. Σύμφωνα με αναλυτές της Berenberg, από το σύστημα λείπουν περίπου 45 δισ. ευρώ.

Τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια έχουν συνθλίψει τα περιθώρια. Την ίδια στιγμή, οι τράπεζες της Ιταλίας έχουν δυσκολευτεί να προσαρμοστούν.

Το ισπανικό τραπεζικό σύστημα μεταρρυθμίστηκε, εξαλείφοντας τα πιο αδύναμα πιστωτικά ιδρύματα, μειώνοντας το κόστος και αντιμετωπίζοντας τα προβληματικά δάνεια. Το ιταλικό δεν το έκανε και οι τράπεζές του δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν γρήγορα νέα κεφάλαια.

Αρκεί να συγκρίνει κανείς τη μεγαλύτερη τράπεζα της Ισπανίας με αυτήν της Ιταλίας. Η Santander έχει βασικό δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας 12,4%, έναντι του ελάχιστου ορίου του 10,5% που έχει θέσει η ΕΚΤ.

Στον αντίποδα, o δείκτης της Unicredit είναι 10,5%, χαμηλότερα από το 10,75% που θα όφειλε να έχει, σε μια στιγμή που θα χρειαστεί επιπρόσθετα κεφάλαια για να απορροφήσει τις απώλειες από τα κόκκινα δάνεια.

Υπάρχουν πέντε δρόμοι για τη συνέχεια. Είναι όλοι προβληματικοί.

* Με βάση τους νέους κανονισμούς για τις εκκαθαρίσεις τραπεζών, ιδρύματα όπως η Monte dei Paschi di Siena πρέπει να εξυγιαίνονται με το «bail in» των ομολογιούχων. Αλλά η Ιταλία φαίνεται πως έχει πουλήσει τραπεζικά ομόλογα σε καταθέτες, χωρίς να τους προειδοποιήσει για τα ρίσκα. Η αυτοκτονία του πελάτη της Banca Etruria την περασμένη χρονιά αποτρέπει τις αρχές από το να ξαναχρησιμοποιήσουν τους κανονισμούς για το «bail in».

* Ο πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι έχει φλερτάρει με την ιδέα να χρησιμοποιήσει τον ESM των 700 δισ. ευρώ, αλλά φοβάται τον στιγματισμό.

* Μια άλλη δυνατότητα είναι να αναγκαστεί κάποια μεγάλη τράπεζα να διασώσει μια αδύναμη. Αλλά η Intesa Sanpaolo, η πιο υγιής τράπεζα της Ιταλίας, έχει αντισταθεί στις πιέσεις να παίξει αυτό τον ρόλο. Η UniCredit προσέλαβε σκοπίμως ως επικεφαλής τον κ. Mustier, έναν μη Ιταλό, για να αποφύγει τον κίνδυνο να πέσει αιχμάλωτη του ιταλικού κατεστημένου.

* Το Αtlante, το ταμείο διάσωσης που έχουν συγκροτήσει από κοινού από τις μεγάλες τράπεζες, θα μπορούσε να βοηθήσει τουλάχιστον θεωρητικά. Αλλά το ταμείο των 4,25 δισ. ευρώ διαθέτει πυρομαχικά μόλις 1,75 δισ. ευρώ. Τα κόκκινα δάνεια των ιταλικών τραπεζών φτάνουν στα 300 δισ. ευρώ, ανάλογα με τον ορισμό του «κόκκινου». Μόνο η Monte dei Paschi di Siena έχει 28 δισ. ευρώ κόκκινων δανείων.

* Δεδομένης της έκτασης του προβλήματος, δεν προκαλεί έκπληξη που ο κ. Ρέντσι φαίνεται να καταλήγει σε μια ριζοσπαστική κρατική διάσωση. Ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι μπορεί να ξεπεράσει τα δύο προβλήματα, τους κανονισμούς της Ε.Ε. για την κρατική ενίσχυση και τους περιορισμούς για το ιταλικό χρέος.

Όποιος δρόμος και αν επιλεχθεί, αυτή δεν είναι η στιγμή για την Ε.Ε. να επιδείξει αδιάλλακτη στάση. Ακόμα και σε χώρες που δεν έχουν προβεί σε παραπλανητικές πωλήσεις τραπεζικών ομολόγων, οι κανονισμοί του «bail in» δεν είναι κατάλληλοι σε περιόδους συστημικής κρίσης. Όταν η πίεση είναι δυσθεώρητη, το «κάψιμο» των ομολογιούχων και η πρόκληση πανικού σε όλες τις αγορές κεφαλαίου θα αποτελεί πάντοτε μια ριψοκίνδυνη επιλογή.

Οι φορείς άσκησης πολιτικής πρέπει να το συνειδητοποιήσουν αυτό και να το ξανασκεφτούν.

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation