Ο καταστροφικός μύθος της ”αξίας των μετόχων”

”Οι περισσότερες από τις χειρότερες επιχειρηματικές πρακτικές έχουν τις ρίζες τους στις ιδέες που μεταδίδουν οι ακαδημαϊκοί των επιχειρηματικών σχολών στην τελευταία 30ετία,” έγραφε ο Sumantra Ghoshal, ένας από τους μεγαλύτερους επικριτές του Milton Friedman και της θεωρίας ότι η μοναδική ευθύνη του μάνατζερ είναι να παράγει χρήμα για τους μετόχους.

Δημοσιεύθηκε: 14 Μαρτίου 2005 - 19:15

του Michael Skapinker

Οι σχολές διοίκησης επιχειρήσεων καταστρέφουν τις επιχειρήσεις; Ενας αυξανόμενος αριθμός Καθηγητών στις ίδιες τις σχολές το πιστεύει. Μεταξύ αυτών ένας από τους πλέον σεβαστούς και συμπαθείς Καθηγητές, ο Sumantra Ghoshal του London Business School, που απεβίωσε πέρσι σε ηλικία 55 ετών, ενώ ανέπτυσσε την κρίσιμη θεωρεία του για την διδασκαλία της διοίκησης επιχείρησης και την ζημιά που έχει κάνει.

Οση δουλειά πρόλαβε ο Ghoshal να κάνει, περιλαμβάνεται στο βιβλίο Κακές Διοικητικές Θεωρίες Καταστρέφουν Καλές Διοικητικές Πρακτικές.

”Οι περισσότερες από τις χειρότερες επιχειρηματικές πρακτικές έχουν τις ρίζες τους στις ιδέες που μεταδίδουν οι ακαδημαϊκοί των επιχειρηματικών σχολών στην τελευταία 30ετία,” έγραφε ο Ghoshal.

Και πολλές από αυτές τις ιδέες έχουν τις ρίζες τους στην επιρροή των οικονομολόγων και για την ακρίβεια ενός συγκεκριμένου οικονομολόγου: του Milton Friedman, που διακήρυξε ότι η μοναδική ευθύνη του μάνατζερ είναι να παράγει χρήμα για τους μετόχους.

Η αξία του μάνατζερ άρχισε έκτοτε να καθορίζεται από την αξία που δημιουργούσε για τους μετόχους. Σχεδόν παράλληλα όμως με την παραπάνω διακήρυξη, οι οικονομολόγοι διακήρυξαν ότι δεν μπορούμε να έχουμε εμπιστοσύνη στους μάνατζερ ότι θα υπερασπιστούν την αξία των μετόχων τους: το πιο πιθανό θα ήταν να υπερασπιστούν την δική τους αξία.

Για να λυθεί αυτό το πρόβλημα, το πρώτο βήμα ήταν να δοθούν στους μάνατζερ δικαιώματα προαίρεσης επί μετοχών, options δηλαδή, ώστε τα συμφέροντά τους να ευθυγραμμιστούν με τα συμφέροντα των μετόχων. Όταν η απληστία και η απάτη των διευθυντών επιχειρήσεων κατέστρεψαν κι αυτό το κίνητρο, η πολιτεία στράφηκε στον έλεγχο των μάνατζερ μέσω του διορισμού ανεξάρτητων διευθυντικών στελεχών. Αλλά, δεν αποδείχθηκε ότι η μεταρρύθμιση της δομής της επιχειρηματικής διοίκησης βελτίωνε και την επιχειρηματική εμφάνιση.

Εξάλλου, οι κακές διοικητικές πρακτικές, πίστευε ο Ghoshal, δεν ήταν προϊόν της ανεπάρκειας των ανεξάρτητων στελεχών. Ήταν συνέπεια της πεποίθησης ότι το μόνο που μετράει είναι η αξία του μετόχου και ότι οι μάνατζερς θα έπρεπε πάση θυσία να την επιτύχουν. Ήταν επίσης συνέπεια της έλλειψης εμπιστοσύνης στο πρόσωπο των μάνατζερ: όταν θεωρείς κάποιον ανάξιο εμπιστοσύνης, θα σου φερθεί αναλόγως.

Η ανάπτυξη της θεωρίας της αξίας του μετόχου συνέπεσε με την ”νίκη” του καπιταλισμού επί το κομμουνισμού. Οι αμερικανικές θεωρίες απέκτησαν δυσανάλογη μεγάλη επιρροή. Ο μονόπλευρος μετοχικός καπιταλισμός έγινε πολύ της μόδας. Η απληστία νομιμοποιήθηκε εφόσον είχε στόχο να δημιουργήσει μια καλύτερη εταιρία ή μια καλύτερη κοινωνία.

Ο Ghoshal βέβαια δεν ισχυρίστηκε ότι το εν λόγω σύστημα είναι εξ ολοκλήρου μη αποδεκτό. Η δυσαρέσκεια έχει γίνει όμως πλέον το σήμα κατατεθέν στον σύγχρονο καπιταλισμό.

Αυτό φαίνεται στις δημοσκοπήσεις, που καταδεικνύουν μεγάλη έλλειψη εμπιστοσύνης στους διοικητές επιχειρήσεων, φαίνεται στην αδιαφορία των υπαλλήλων για την επιχείρηση στην οποία δουλεύουν. Το ευτύχημα για τον για τον καπιταλισμό της ελεύθερης αγοράς είναι ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση. Εάν είχε, θα έβρισκε εκατομμύρια οπαδούς.

Κι αυτό είναι το πρόβλημα με την θεωρία του Ghoshal: δεν είχε να προτείνει μια εναλλακτική λύση για την κατάργηση της σημασίας της αξίας των μετόχων. Κι αυτό το παραδέχτηκε και ο ίδιος. ”Δεν μπορούμε να περιμένουμε από τους ανθρώπους να εγκαταλείψουν κάτι, εάν δεν τους προσφέρουμε κάτι καλύτερο.”

Ο Ghoshal ίσως δεν ”πρόλαβε” να αναπτύξει μια εναλλακτική πρόταση. Εμείς πάντως, από αυτή τη στήλη, θα παρακολουθούμε τις εξελίξεις και θα παρουσιάζουμε κάθε αξιόλογο λόγο και αντίλογο.

© The Financial Times Limited 2005. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation