Ευρωτράπεζες: Τώρα... αρχίζουν τα δύσκολα

Οι ευρωπαϊκές τραπεζικές μετοχές έχουν υποχωρήσει 18% από τις αρχές Μαΐου. Οι τράπεζες είναι σχεδόν απόλυτα εξαρτώμενες από την ΕΚΤ για χρηματοδοτήσεις. "Σκηνικό" που δεν προμηνύει τίποτα ευχάριστο.

Δημοσιεύθηκε: 4 Ιουνίου 2010 - 10:47

Sarah Gordon & Megan Murphy

Ευρωτράπεζες: Τώρα... αρχίζουν τα δύσκολα

Για περισσότερα από 150 χρόνια η CajaSur εξυπηρετούσε τους κατοίκους της Κόρδοβας στη νότια Ισπανία. Μία εκ των 45 αποταμιευτικών τραπεζών της χώρας, αποτελούσε πάντα ένα "περίεργο" πιστωτικό ίδρυμα για τον τραπεζικό κλάδο της Ευρώπης. Άλλωστε, ανήκει στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και πρόεδρός της είναι ένας παπάς, ο κ. Santiago Gomez Sierra. Είναι πολύ μικρή, έχοντας μόλις το 1% των συνολικών περιουσιακών στοιχείων του ισπανικού τραπεζικού κλάδου.

Όμως, όταν η Τράπεζα της Ισπανίας αναγκάστηκε να την πάρει υπό την προστασία της τον περασμένο μήνα, οι αντιδράσεις των αγορών ήταν εντυπωσιακές. Οι τραπεζικές μετοχές υποχώρησαν σε παγκόσμιο επίπεδο και το ευρώ βυθίστηκε. Ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος, μάλιστα, δήλωσε: "Είναι δυνατόν ένας παπάς από την Κόρδοβα να μπορεί να βυθίσει το ευρώ; Ο κόσμος έχει τρελαθεί!".

Πιθανώς. Όμως υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τους οποίους η κατάρρευση της CajaSur, που πρόσθεσε μερικά ακόμη ρωμαιοκαθολικά ερείπια στην Κόρδοβα, προκάλεσε σεισμικές δονήσεις ανά την υφήλιο.

Πρώτον, η εξ ανάγκης υποβολή της υπό κρατική προστασία αποδεικνύει με πόσο αργό ρυθμό έχουν κινηθεί οι ευρωπαϊκές αρχές ελέγχου για να "καθαρίσουν" τον τραπεζικό κλάδο της ηπείρου. Μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, σχεδόν πριν από 3 χρόνια, οι τράπεζες στη Βρετανία και στις ΗΠΑ υποχρεώθηκαν να τακτοποιήσουν τους ισολογισμούς τους, να ενισχύσουν την κεφαλαιακή τους επάρκεια και να προχωρήσουν σε τεράστιες απομειώσεις δανείων στα πιστωτικά τους χαρτοφυλάκια. Όμως, στην ηπειρωτική Ευρώπη -όπου, αρχικά, οι τράπεζες εμφανίστηκαν να έχουν δεχθεί πιο ήπια πλήγματα- οι Αρχές δεν εκμεταλλεύθηκαν την ευκαιρία να πιέσουν τις τράπεζες είτε να ενισχύσουν την κεφαλαιακή τους επάρκεια είτε να διαχειριστούν καλύτερα τις επισφάλειές τους.

Η πορεία των μετοχών απεικονίζει αυτήν την κατάσταση. Από τον Σεπτέμβριο του 2008 -δηλαδή όταν κατέρρευσε η Lehman- οι ευρωπαϊκές τράπεζες, βάσει του τραπεζικού δείκτη FTSEurofirst 300, έχουν χάσει το 50% της αξίας τους, ενώ οι αμερικανικές το 1/3. Από τις αρχές Μαΐου, οι μετοχές ευρωπαϊκών τραπεζών έχουν υποχωρήσει κατά 18%, ξεπερνώντας σε απώλειες τις αμερικανικές κατά οκτώ ποσοστιαίες μονάδες.

Η κατάρρευση της CajaSur έστρεψε την προσοχή και στα προβλήματα του κλάδου ακινήτων στην Ισπανία, στον οποίο οι αποταμιευτικές τράπεζες έχουν τεράστια έκθεση. Πέραν της αγωνίας των επενδυτών για την κατάσταση της ισπανικής οικονομίας, υπάρχει και ο φόβος για την έκθεση των τραπεζών στην Ελλάδα και φυσικά η κρίση χρέους που μαστίζει την ευρωζώνη.

Οι επιπτώσεις είναι φανερές. Τα premium επιτοκίων μεταξύ κρατικών ομολόγων και ομολόγων που έχουν εκδώσει τράπεζες συνεχώς ενισχύονται, αυξάνοντας το κόστος δανεισμού για τις εταιρίες.

Κορυφαίοι τραπεζίτες ανησυχούν, επίσης, καθώς οι μετοχές των χρηματοοικονομικών ομίλων εξακολουθούν να υποχωρούν ακόμη και μετά την ανακοίνωση του τεράστιου προγράμματος στήριξης από την ευρωζώνη. Παράλληλα, σπεύδουν να τονίσουν ότι μπορούν να διαχειριστούν τη έκθεση του κλάδου σε ελληνικά ομόλογα.

Για παράδειγμα, η γαλλική BNP Paribas, ένας από τους ομίλους που δέχθηκε ισχυρό πλήγμα από την πιστωτική κρίση, ανακοίνωσε ότι έχει έκθεση 5 δισ. ευρώ σε ελληνικά ομόλογα. Ακόμη και στην περίπτωση όπου υπάρξει αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και επιβολή "haircut", τονίζουν οι τραπεζίτες, δεν πρόκειται να πλήξουν τα κέρδη της BNP Paribas. Εάν, για παράδειγμα, υπάρξει ένα "haircut" 20% στο ελληνικό χρέος, οι απώλειες για την BNP Paribas θα φθάσουν περίπου στο 1 δισ. ευρώ, δηλαδή λιγότερο από το 3% του συνολικού κύκλου εργασιών που είχε ο όμιλος το 2009. "Τι αντιπροσωπεύει αυτό; Πιθανώς έσοδα ενός μήνα", τονίζει κορυφαίο στέλεχος.

Οι επενδυτές δεν ανησυχούν μόνο για την έκθεση των τραπεζών σε συγκεκριμένες χώρες, αλλά και για τη μορφή αυτής της έκθεσης. Ο δανεισμός από τράπεζες -εξαιρουμένων των εγχώριων ομίλων- στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα στις χώρες Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία και Ιταλία (οι πέντε οικονομίες της ευρωζώνης που θεωρείται ότι έχουν τα μεγαλύτερα προβλήματα) έφθασε στα 4 τρισ. δολάρια στα τέλη του 2009, βάσει στοιχείων της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS). Η έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών αντιστοιχεί στα ? αυτού του ποσού, με τις γαλλικές τράπεζες να σηκώνουν το 1/3 και τις γερμανικές σχεδόν το ?.

Πέραν αυτής της έκθεσης, υπάρχουν και ανησυχίες για τη δυνατότητα χρηματοδότησης που έχουν οι τράπεζες. Η ΕΚΤ σε πρόσφατη έκθεσή της (Financial Stability Review) υποστήριξε ότι θα υπάρξουν επιπλέον επισφάλειες 195 δισ. ευρώ έως το 2011 και πρόσθεσε ότι η ανάγκη να υπάρξει ευθυγράμμιση των δημοσιονομικών μεγεθών θα καταστήσει ακόμη πιο δύσκολη την προσπάθεια των τραπεζών να αντλήσουν κεφάλαια μέσω των ομολογιακών αγορών.

Αν και το χειρότερο σενάριο -έξοδος κάποιας χώρας από την ευρωζώνη ή ακόμη και διάλυση της Ένωσης- φαίνεται απίθανο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις που γίνονται δυσκολότερες λόγω και της διάρθρωσης που έχει το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Όχι μόνο η Ισπανία αλλά και η Γερμανία, η Ελλάδα ακόμη και η Βρετανία έχουν τεράστια τραπεζικά δίκτυα.

Οι τράπεζες συναγωνίστηκαν η μία την άλλη προκειμένου να προσφέρουν στεγαστικά δάνεια με χαμηλότερα επιτόκια. Την ίδια στιγμή οι μικρότερες τράπεζες, έχοντας και τη στήριξη των κυβερνήσεων, αρνούνται να συγχωνευθούν ή να "καθαρίσουν" τους ισολογισμούς τους.

Οι γερμανικές Landesbanken, για παράδειγμα, οι οποίες ανήκουν στα ομοσπονδιακά κρατίδια και αντιστοιχούν στο 1/5 της γερμανικής τραπεζικής αγοράς, αποτελούν ένα αδύναμο σημείο εδώ και αρκετά χρόνια. Το 2008 έχασαν περίπου 10 δισ. ευρώ, ως αποτέλεσμα χρόνων παροχής χαμηλότοκων δανείων αλλά και ατυχών επενδύσεων (όπως για παράδειγμα στη δευτερογενή αγορά στεγαστικών δανείων των ΗΠΑ). Το 2009 οι τέσσερις πιο προβληματικές εξ αυτών -HSH Nordbank, WestLB, Landesbank Baden-Wurttemberg και BayernLB- είχαν συνολικές ζημίες 5,3 δισ. ευρώ.

Οι Landesbanken επιμένουν ότι μπορούν να διαχειριστούν τις απώλειές τους. Όμως, υπάρχει η αντίληψη ότι οι προβλέψεις για επισφάλειες δεν είναι οι ορθές. Την ίδια στιγμή η γερμανική κυβέρνηση έχει αποτύχει να τις "σπρώξει" να ενταχθούν στο ειδικό σύστημα στήριξης τραπεζών.

Στην Ισπανία μεγάλες τράπεζες όπως η BBVA και η Santander αντιμετώπισαν την κρίση με καλό τρόπο. Όμως, οι μικρότερες αποταμιευτικές τράπεζες, οι cajas, όπως ακριβώς και οι Landebanken, έχουν άμεση ανάγκη αναδιάρθρωσης, όπως τονίζουν οι αναλυτές. Μετά την CajaSur, αρκετές cajas ανακοίνωσαν τη συγχώνευσή τους προκειμένου να αποφύγουν ανάλογη μοίρα.

Όμως, οι συγχωνεύσεις μεταξύ "αδύναμων παικτών" δεν πρόκειται να μειώσουν τα προβλήματα του κλάδου. Οι αρχές ελέγχου και οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι μόνο μία δραστική αναδιάρθρωση της δομής του τραπεζικού κλάδου μπορεί να φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Την ίδια στιγμή καθίσταται σαφές ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες δεν θα κατορθώσουν να αντεπεξέλθουν στους νέους κανόνες κεφαλαιακής επάρκειας που θα θέσει η Τραπεζική Επιτροπή της Βασιλείας. Σύμφωνα με τους αναλυτές της Barclays Capital, προκειμένου να ευθυγραμμιστούν με τους νέους κανόνες οι ευρωπαϊκές τράπεζες θα πρέπει να βρουν περίπου 3 τρισ. ευρώ.

Σύμφωνα με traders, οι αμερικανικές τράπεζες αλλά και οι Αμερικανοί διαχειριστές επενδυτικών κεφαλαίων έχουν μειώσει την έκθεσή τους σε ευρωπαϊκές τράπεζες. Αυτό οδήγησε σε ανοδική πορεία το διατραπεζικό επιτόκιο σε δολάρια και μάλιστα στα υψηλότερα επίπεδα από τον περασμένο Ιούλιο.

Αν και οι αναλυτές τονίζουν ότι ο πανικός σχετικά με τη δυνατότητα χρηματοδότησης των ευρωπαϊκών τραπεζών είναι υπερβολικός, υπάρχει έντονη ανησυχία για την εξάρτησή τους από την ΕΚΤ.

Οι τράπεζες έχουν λάβει συνολικά δάνεια ύψους 800 δισ. ευρώ από την ΕΚΤ, σύμφωνα με τη UBS. Αυτό σημαίνει ότι, ενώ οι αμερικανικές και οι βρετανικές τράπεζες μπορούν να δανείζονται από τις αγορές, οι ευρωπαϊκές φαίνεται ότι έχουν ως βασική πηγή δανεισμού την ΕΚΤ.

Οι ανησυχίες για την κατάσταση των ευρωπαϊκών τραπεζών συνδέονται και με τους ευρύτερους φόβους για την οικονομική ανάκαμψη και την ορθή διαχείριση των προβλημάτων από τις κυβερνήσεις.

Τα προγράμματα λιτότητας, κυρίως στη νότια Ευρώπη, δεν φαίνεται να πείθουν τους επενδυτές, οι οποίες δεν βλέπουν με ποιον τρόπο θα εφαρμοστούν χωρίς να επιφέρουν πλήγμα στην ανάπτυξη. Παράλληλα, υπάρχει ανησυχία και για τις αντιδράσεις εκ μέρους των κυβερνήσεων και των αρχών ελέγχου.

Τον περασμένο μήνα η Γερμανία φρόντισε μονομερώς να επιβάλει απαγόρευση στο naked short selling σε μετοχές τραπεζών, κρατικών ομολόγων της ευρωζώνης και CDS. Αυτή η κίνηση ενόχλησε τους τραπεζίτες, οι οποίοι κατηγόρησαν την κ. Merkel ότι "παίζει πολιτικά παιχνίδια με τις εύθραυστες αγορές".

Οι αισιόδοξοι υποστηρίζουν ότι οι ισχυρές ευρωπαϊκές τράπεζες δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα χρηματοδότησης. Η έκθεση, προσθέτουν, στην Ελλάδα είναι διαχειρίσιμη, ενώ η Ισπανία προωθεί την αναμόρφωση του τραπεζικού τους συστήματος.

Όμως, όπως μάθαμε με σκληρό τρόπο τα δύο τελευταία χρόνια, οι αισιόδοξες προβλέψεις κεντρικών τραπεζιτών, αρχών ελέγχου και τραπεζιτών δεν επαληθεύθηκαν ποτέ.

© The Financial Times Limited 2010. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation