Οι ισοτιμίες δεν έχουν όση σημασία νομίζαμε

Με τέτοιου μεγέθους ισοτιμιακές μεταβολές, κάποιος ίσως θα περίμενε να αυξηθεί ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ. Όμως δεν αυξήθηκε. Κάποιος επίσης ενδεχομένως θα περίμενε να μειωθεί ο πληθωρισμός στην Ευρώπη. Δεν μειώθηκε. Ισως στη δεκαετία που διανύουμε να ανακαλύψουμε ότι οι ισοτιμίες έχουν λιγότερη σημασία απ’ ό,τι νομίζουμε.

Δημοσιεύθηκε: 12 Μαρτίου 2004 - 12:45

του John Edwards (*)

Εντυπωσιακή άνθηση σημείωσαν οι αμερικανικές εξαγωγές κατά το δεύτερο μισό του προηγούμενου έτους, φθάνοντας σε όγκο τα επίπεδα–ρεκόρ της τελευταίας περιόδου της δεκαετίας του ’90. Η αύξηση των εξαγωγών περιορίστηκε τον Ιανουάριο, παραμένοντας ωστόσο πολύ ισχυρότερη σε σύγκριση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο.

Η ανοδική τροχιά των εξαγώγιμων προϊόντων δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς το δολάριο έχει υποχωρήσει τα τελευταία χρόνια κατά 1/4 έναντι του ευρώ, κατά 1/5 έναντι του γεν και κατά 1/4 στον δείκτη εμπορικής στάθμισης της Federal Reserve.

Το εντυπωσιακό στοιχείο που έπεται της μεγάλης μετατόπισης στην ισχύουσα μορφή των συναλλαγματικών ισοτιμιών είναι ότι, ενόσω αυξάνονται οι αμερικανικές εξαγωγές, κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με αυτές της Ευρώπης, της Ιαπωνίας, των αγορών της ανατολικής Ασίας, της Αυστραλίας, της Νέας Ζηλανδίας, αλλά και σχεδόν παντού στον κόσμο.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ισοτιμίες έχουν ακόμη τη σημασία τους. Αλλά είναι αποδεδειγμένο ότι δεν έχουν τόση σημασία όση θα μπορούσαν να έχουν, ένα φαινόμενο με ενδιαφέρουσες επιπλοκές στον τρόπο που λειτουργούν οι παγκόσμιες αγορές.

Αναλογιστείτε πως αυτές οι τεράστιες αλλαγές επηρέασαν ελάχιστα την παγκόσμια ροή του εμπορίου, ενώ απέτυχαν να επηρεάσουν ακόμη και τις τιμές.

Με τέτοια νομισματική πτώση σε τέτοιο βάθος χρόνου, κάποιος ίσως θα περίμενε να αυξηθεί ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ. Όμως δεν αυξήθηκε. Κάποιος επίσης ενδεχομένως θα περίμενε να μειωθεί ο πληθωρισμός στην Ευρώπη. Όμως δεν μειώθηκε.

Αντιθέτως, ο αμερικανικός τιμάριθμος κινήθηκε ανοδικά καθ’ όλη τη διάρκεια του προηγούμενου έτους, ενώ αυξήθηκε ο δείκτης τιμών καταναλωτή στην Ευρώπη. Η Ιαπωνία πάλι, η οποία ταλαιπωρείται εδώ και καιρό από τον αποπληθωρισμό, αντιμετώπισε ήπιες αυξήσεις στις τιμές.

Η προφανής εξήγηση για την αύξηση των παγκόσμιων εξαγωγών είναι ότι ο παγκόσμιος ισχυρός ρυθμός ανάπτυξης ξεπέρασε τις αναμενόμενες επιρροές στις τιμές από τις μεταβολές των ισοτιμιών. Οι αυξανόμενες επιχειρηματικές επενδύσεις σε συνδυασμό με την αύξηση των εξαγωγών επηρεάζουν θετικά την εγχώρια κατανάλωση στις ΗΠΑ.

Την ίδια στιγμή, και για εντελώς διαφορετικούς λόγους, σημαντικές άμεσες επενδύσεις οδεύουν προς την Κίνα. Οι ευρωπαϊκές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ μειώθηκαν πέρυσι, αλλά αυξήθηκαν σημαντικά οι εξαγωγές της προς την κινέζικη αγορά. Στην Κίνα πιστώνεται επίσης και η μεγαλύτερη μερίδα της περυσινής αύξησης των ιαπωνικών εξαγωγών.

Ένα ακόμη από τα παράδοξα αυτής της μορφής της παγκόσμιας ανάπτυξης είναι ότι, αν και ισχυροποιήθηκαν τα νομίσματα σε Ευρώπη και Ιαπωνία, η εξαγωγική τους δραστηριότητά καλύπτει μεγαλύτερη μερίδα της ανάπτυξής τους, απ’ ό,τι καλύπτουν αντίστοιχα οι αμερικανικές εξαγωγές στην ανάπτυξη της χώρας.

Εν ολίγοις, η αύξηση της ζήτησης όχι μόνο έχει υπερκαλύψει τις μεταβολές των τιμών που προκλήθηκαν από τις συναλλαγματικές ισοτιμίες, αλλά ακόμη και οι όποιες μεταβολές υπήρξαν, απορροφήθηκαν από μειώσεις των εμπορικών τιμών.

Οι τιμές του τηλεπικοινωνιακού και του τεχνολογικού εξοπλισμού, επί παραδείγματι, εξακολουθούν να μειώνονται λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων. Την ίδια στιγμή τα κινέζικα προϊόντα συνεχίζουν να υποσκάπτουν τις τιμές των βιομηχανικών προϊόντων, με αποτέλεσμα η Κίνα να είναι υπεύθυνη για το 1/3 του παγκόσμιου παραγόμενου βιομηχανικού όγκου.

Η εξήγηση των ασυνήθιστων οικονομικών τάσεων είναι εν τέλει αρκετά απλή, αλλά οι επιπλοκές είναι τεράστιες. Μια από αυτές είναι ότι πλέον είναι πολύ πιθανό να μπορεί να στηριχθεί μια παγκόσμια αναπτυξιακή τροχιά.

Καθώς οι αυξημένες ισοτιμίες των νομισμάτων σε Ευρώπη, Ιαπωνία και ανατολική Ασία δεν επηρεάζουν τις εξαγωγές, η αμερικανική ανάπτυξη δεν λειτουργεί εις βάρος καμίας οικονομίας.

Ακόμη ένα συμπέρασμα είναι ότι η ισχύουσα κατάσταση των εμπορικών ελλειμμάτων και πλεονασμάτων μεταβάλλεται αθόρυβα και χωρίς το κόστος που κάποιος θα περίμενε. Καθώς αυξάνονται οι αμερικανικές εξαγωγές, το αμερικανικό εμπορικό έλλειμμα ενδέχεται να συρρικνώνεται. Τα αντίστοιχα πλεονάσματα της Ευρώπης και της Κίνας μειώνονται επίσης, όχι όμως λόγω μείωσης των εξαγωγών αλλά λόγω αύξησης των εισαγόμενων προϊόντων. Μπορεί να μην υπάρχει παγκόσμιος οικονομικός σχεδιασμός, αλλά είναι σίγουρο ότι αν υπήρχε, μια τέτοια τροχιά θα προσπαθούσε να επιτύχει.

Δεν είναι αλήθεια αυτό που είπε ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Dick Cheney, ότι ”τα ελλείμματα δεν έχουν σημασία”. Ωστόσο, είναι αλήθεια πως τα ελλείμματα και τα επακόλουθα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών έχουν λιγότερη σημασία για την παγκόσμια ανάπτυξη από αυτή που θεωρούσαμε πως έχουν 20 χρόνια πριν.

Στη δεκαετία που διανύουμε ενδέχεται να ανακαλύψουμε ότι δεν είναι μόνο τα εμπορικά ελλείμματα που έχουν λιγότερη σημασία από αυτή που νομίζαμε, αλλά και οι συναλλαγματικές ισοτιμίες.

(*) Ο συγγραφέας είναι επικεφαλής οικονομολόγος της HSBC για την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία

© The Financial Times Limited 2004. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation