Οι τράπεζες από…ανθρωπολογική σκοπιά

Η ανθρωπολογία μπορεί να βοηθήσει τους επενδυτές να κατανοήσουν ποιες είναι οι τράπεζες που θα νικήσουν την κρίση. Αρκεί να εξετάσουν λεπτομερώς τα χαρακτηριστικά των ηγετών τους, όπως υποστηρίζει η κ. Gillian Tett, αρθρογράφος των ”F.T.”.

Δημοσιεύθηκε: 18 Ιανουαρίου 2008 - 14:12

της Gillian Tett, από τη στήλη ”Markets Insight”

Πριν από δύο 10ετίες, πριν γίνω δημοσιογράφος, εργαζόμουν ως κοινωνικός ανθρωπολόγος στα Ιμαλάια. Σαφώς πρόκειται για ένα ιδιαίτερα ασυνήθιστο παρελθόν για έναν δημοσιογράφο που ασχολείται με την οικονομία και τις αγορές.

Όντως, κάθε φορά που αποκαλύπτω το παρελθόν μου οι τραπεζίτες αντιδρούν είτε με τρόμο (”τι μπορεί να ξέρει αυτή από χρηματοοικονομικά;”) είτε με δυσπιστία (”γιατί κάποιος να περάσει τόσα χρόνια εξετάζοντας τη συμπεριφορά των αιγοπροβάτων;”).

Όμως, τελικά, τα χρόνια που πέρασα στο Τατζικιστάν ξαφνικά άρχισαν να μοιάζουν περισσότερο χρήσιμα. Άλλωστε, η ανθρωπολογία αποτελεί μία υγιή παρατήρηση του μικρόκοσμου αλλά και της πολιτικής δομής κάθε κοινωνίας. Αυτή τη στιγμή μία τέτοια παρατήρηση είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για τη Wall Street και τη Citi, με δεδομένη την κρίση.

Εξετάστε τον τρόπο με τον οποίο πληρώνονται οι τραπεζίτες. Όπως ο σημειώνει ο συνάδελφός μου στους ”F.T.”, κ. Martin Wolf, μία από τις αιτίες της πιστωτικής φούσκας σχετίζεται με τις πληρωμές των τραπεζιτών.

Τα τρελά bonus των τραπεζιτών ενισχύουν τη διάθεσή τους να ”παίξουν” με τα χρήματα των πελατών, ιδιαίτερα όταν ξέρουν ότι θα τα χάσουν εάν δεν κλείσουν συμφέρουσες συμφωνίες.

Μία βέβαια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα παρατήρηση είναι ότι παρά τον ενδημικό χαρακτήρα της πολιτικής των bonus δεν φαίνεται να έχει τα ίδια αποτελέσματα για όλες τις τράπεζες. Ορισμένες (όπως η JP Morgan και η Deutsche Bank) μοιάζουν να έχουν αποφύγει τα χειρότερα της κρίσης, ενώ άλλες (όπως η Goldman Sachs) εξακολουθούν να θριαμβεύουν.

Όμως, υπάρχουν και οι Citi, UBS και Merrill Lynch οι οποίες ανακοίνωσαν τεράστιες ζημίες. Γιατί; Η τύχη, πέραν πάσης αμφιβολίας, έχει διαδραματίσει και αυτή τον ρόλο της. Όμως νομίζω ότι υπάρχουν τουλάχιστον τρεις λόγοι που συνθέτουν το όλο παζλ.

Ο πρώτος είναι κάτι παραπάνω από εμφανής: ο χαρακτήρας αυτών που διοικούν τις τράπεζες. Τα τελευταία χρόνια ήταν της μόδας στους τραπεζικούς κύκλους οι επικεφαλής των τραπεζών να έχουν απόλυτη εξουσία. Αυτό φαίνεται ότι το εφάρμοσε τέλεια ο κ. Chuck Prince, πρώην επικεφαλής της Citigroup, αλλά και ο κ. James Cayne στην Bear Stearns.

Ένα ακόμη χαρακτηριστικό τους είναι η τάση να παρεμβαίνουν. Αρκετοί εξ αυτών διέθεταν ένα επιπλέον: πείρα στο trading. Αυτά τους προσέφεραν κάποια πλεονεκτήματα στη διαδρομή τους στον πιστωτικό κύκλο, τουλάχιστον υπό το πρίσμα ότι γνώριζαν τι είναι τα παράγωγα.

Επιπρόσθετα, άνθρωποι όπως ο Lloyd Blankfein της Goldman Sachs ή ο Anshu Jain της Deutsche, οι οποίοι έχουν εργαστεί στα trading desks, έχουν μάθει να λειτουργούν υπολογίζοντας πιθανότητες και κινδύνους. Πρόκειται για εντελώς διαφορετική στάση, από κάποιον ο οποίος πριν εργάζονταν ως πωλητής ή σύμβουλος, όπως για παράδειγμα ο κ. Prince της Citigroup.

Υπάρχει, όμως, ένα θέμα ακόμη πιο σημαντικό: η κουλτούρα της εξουσίας. Όσο μπορεί να ξέρει κάποιος εκτός της τράπεζας, η Goldman Sachs δεν έχει αλλάξει την κουλτούρα της, ακόμη και όταν αλλάζει διοίκηση. Οι υπάλληλοι αισθάνονται ενωμένοι με την τράπεζα, ενώ όσοι βρίσκονται σε διοικητικές θέσεις έχουν την ελευθερία να εποπτεύουν ελεύθερα τις μονάδες για τις οποίες είναι υπεύθυνοι.

Αντίθετα, σε τράπεζες όπως οι Merrill Lynch και Citi υπάρχει μεγάλος σεβασμός στην ιεραρχία, με αποτέλεσμα όλες οι μονάδες να υποχρεούνται να αναφέρονται στον… μεγάλο αρχηγό. Επιπρόσθετα η πιο επιτυχημένη ”τραπεζική φυλή” είναι αυτή που κυριαρχεί και ενίοτε κανείς δεν μπορεί ακόμη και να την κρίνει.

Είμαι σίγουρη ότι το e-mail μου θα γεμίσει από μηνύματα προερχόμενα από τραπεζίτες, οι οποίοι θα μου τονίζουν ότι οι παραπάνω απόψεις είναι απλουστευτικές. Χωρίς αμφιβολία.

Όμως, εάν θέλεις να κατανοήσεις ποιες τράπεζες θα κατορθώσουν να ξεπεράσουν την κρίση, δεν θα πρέπει να γνωρίζεις μόνο τους ισολογισμούς τους ή τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο ηλεκτρονικός τους εξοπλισμός.

© The Financial Times Limited 2008. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation