Τα 5 γεγονότα που ”σημάδεψαν” το 2007

Οι Αμερικανοί στρατιώτες στο Ιράκ, η ρωσική αναγέννηση, η ανάδειξη της Κίνας, οι ταραχές στο Πακιστάν και το πιστωτικό κραχ: το κοινό σημείο που συνδέει τα πιο σημαντικά γεγονότα της χρονιάς είναι τα αυξανόμενα προβλήματα της μοναδικής υπερδύναμης στον πλανήτη, γράφει ο Gideon Rachman.

Δημοσιεύθηκε: 19 Δεκεμβρίου 2007 - 00:01

του Gideon Rachman

Υπάρχουν ορισμένα γεγονότα που αλλάζουν τον κόσμο σε μια στιγμή: η πτώση του Τείχους του Βερολίνου –τα τανκς στην πλατεία Τιενανμέν –τα αεροπλάνα που έπεσαν στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου.

Μέχρι στιγμής, δεν έχουν εκδηλωθεί τόσο καθοριστικά γεγονότα το 2007. Ισως θα πρέπει να νοιώθουμε ευγνώμωνες γι’αυτό, αφού τα γεγονότα που σείουν τον πλανήτη τις περισσότερες φορές αφορούν συγκλονιστικές επιθέσεις βίας. Ετσι, εξάλλου, γίνεται πιο προκλητική και ενδιαφέρουσα η αναζήτηση των πιο σημαντικών γεγονότων των τελευταίων 12 μηνών. Και ιδού τα, κατά την γνώμη μου, πέντε σπουδαιότερα γεγονότα που καθόρισαν το έτος που φεύγει. Κοινό στοιχείο όλων, τα αυξανόμενα προβλήματα της μόνης υπερδύναμης στον πλανήτη.

Ιανουάριος: Τα στρατεύματα στο Ιράκ. Είναι πολύ νωρίς να πούμε κατά πόσον η απόφαση του Αμερικανού προέδρου George W. Bush να αυξήσει τον αριθμό των Αμερικανών στρατιωτών στο Ιράκ θα μείνει στην ιστορία ως η στιγμή που οι ΗΠΑ κατόρθωσαν να αλλάξουν την κατάσταση ή η στιγμή που απέτυχαν να αλλάξουν την μοίρα. Το μεγάλο ερώτημα δεν έχει απαντηθεί. Θα γίνει εμφύλιος πόλεμος; Τι θα συμβεί όταν η Αμερική αποσύρει τα επιπλέον στρατεύματα;

Ακόμη κι έτσι, είναι σαφές ότι η αύξηση στα στρατεύματα ήταν κορυφαίο γεγονός. Κατέδειξε ότι ο κ. Bush αποφάσισε να απορρίψει την Εκθεση Baker, που θεωρείτο ευρέως η στρατηγική εξόδου της Αμερικής. Μέχρι τα τέλη του έτους, η μείωση της βίας στο Ιράκ –και ειδικά στην Βαγδάτη- είχε αρχίσει να κερδίζει ορισμένους σκεπτικιστές. Ακόμη και οι κορυφαίοι υποψήφιοι των Δημοκρατικών για την προεδρία αρνούνται να υποσχεθούν ότι όλα τα αμερικανικά στρατεύματα θα έχουν αποσυρθεί από το Ιράκ μέχρι το 2013. Η εκτίναξη στους αριθμούς των στρατευμάτων καταδεικνύει ότι η Αμερική θα εμπλέκεται για πολύ μεγάλο διάστημα στο Ιράκ.

Φεβρουάριος: Η ομιλία του Vladimir Putin στο Μόναχο. Ο Ρώσος πρόεδρος επέδειξε τις νέες διαθέσεις της εξωτερικής πολιτικής της χώρας του με μια προωτοφανή και οργίλη ομιλία, κατά την οποία κατηγόρησε τους Αμερικανούς για ”αχαλίνωτη κατάχρηση δύναμης... που βυθίζει τον πλανήτη σε μια άβυσσο διαμάχης.” Εκείνη η ομιλία του κ. Πούτιν άνοιξε μια νέα εποχή κατά την οποία η Ρωσία εμφανίζεται όλο και πιο επιθετική όσον αφορά τα πάντα –από την αντιπυραυλική ασπίδα έως το Κόσοβο και τον έλεγχο των όπλων και της ενεργειακής πολιτικής. Η αύξηση στις τιμές του πετρελαίου και η άνθιση της εγχώριας οικονομίας τονώνουν την εμπιστοσύνη της Μόσχας. Η επιθετικότητα στο εξωτερικό συμβαδίζει με τον απολυταρχισμό στο εσωτερικό. Η Ρωσία πιστεύει ότι έχει επιστρέψει στο διεθνές προσκήνιο και φροντίζει να το μάθει όλος ο κόσμος.

Αύγουστος: Η πιστωτική κρίση. Η κρίση στα στεγαστικά δάνεια των ΗΠΑ εκδηλώθηκε το καλοκαίρι και ακόμη εκτυλίσσεται. Ισως αποδειχθεί ότι πρόκειται ”απλώς” για ένα ακόμη χρηματοοικονομικό πρόβλημα. Εάν γίνει έτσι, η πιστωτική κρίση δεν θα αξίζει την θέση σε ένανα κατάλογο με τα σπουδαιότερα γεωπολιτικά γεγονότα του έτους. Ωστόσο η αγοραστική δυνατότητα των Αμερικανών καταναλωτών υπήρξε θεμελιώδης παράγοντας για την παγκόσμια οικονομία τα τελευταία χρόνια.

Εάν η κρίση στο subprime θέσει τέλος σε αυτή την δυνατότητα και οδηγήσει έμμεσα σε περαιτέρω πτώση της αξίας του δολαρίου, τότε θα έχει παγκόσμιες πολιτικές επιπτώσεις. Οι σινο-αμερικανικές σχέσεις θα επιδεινωθούν. Η ευρωπαϊκή οικονμία θα πιεστεί, όπως και το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα. Η Αμερική θα δυσκολευτεί να συνεχίσει να πληρώνει τον λογαριασμό του να είναι ο ”χωροφύλακας” του πλανήτη. Αξίζει να θυμόμαστε ότι το παρασκήνιο πίσω από την πολιτική αναταραχήτ ης δεκαετίας του ’30 ήταν το κραχ της Wall Street το 1929.

Νοέμβριος: Η PetroChina αποκτά την υψηλότερη επιχειρηματική αξία στον κόσμο. Υπάρχουν πολλοί λόγοι που αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί θαύμα. Μόνο το 2,2% της εταιρίας εισήχθη στο Χρηματιστήριο της Σαγκάης. Η αποτίμηση της εταιρίας πάνω από τα 1.000 δισ. δολάρια –διπλάσια από της Exxon Mobil – οπωσδήποτε καθρεφτίζει την φούσκα στις κινεζικές μετοχές. Μέσα σε ένα μήνα, η PetroChina είχε χάσει το ένα τρίτο της αξίας της (αλλά και πάλι άξιζε περισσότερο από την Exxon). Σε κάθε περίπτωση, το γεγονός ότι η εταιρία με την μεγαλύτερη αξία είναι κινεζική, έχει αδιαμφισβήτητη συμβολική αξία. Και η PetroChina πράγματι δεν είναι τυχαία περίπτωση. Επιπλέον, τέσσερις από τις 10 εταιρίες με την μεγαλύτερη αξία στον κόσμο σήμερα, είναι κινεζικές.

Νοέμβριος: Το μίνι πραξικόπημα του Προέδρου Pervez Musharraf στο Πακιστάν. Οταν καταγράφουμε τα γεγονότα με παγκόσμια σημασία, πώς θα επιλέξουμε μια χώρα έναντι μιας άλλης; Θα μπορούσα, για παράδειγμα, να επιλέξω την εκλογή του Προέδρου Nicolas Sarkozy στη Γαλλία. Ή την παραίτηση του Tony Blair στην Βρετανία. Ή την διάσπαση της Παλαιστινιακής Αρχής. Ή την ήττα του Hugo Chavez στο δημοψήφισμα στην Βενεζουέλα. Ή την εκλογική νίκη του κόμματος AKP στην Τουρκία που έληξε την θεσμική κρίση στην χώρα. Ή εντέλει μακροπρόθεσμες τάσεις που έγιναν πρωτοσέλιδα- όπως την άνοδο των τιμών του πετρελαίου και το λυώσιμο των πάγων στην Αρκτική.

Αντ’αυτού, επέλεξα την απόφαση του Στρατηγού Musharraf να ανακυρήξει το κράτος σε κατάστασης ανάγκης. Το Πακιστάν είναι η χώρα όπου συγκλίνουν όλα τα ακανθώδη ζητήματα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Είναι πολιτική των ΗΠΑ να προωθούν την δημοκρατία, να επιτίθεται στην τρομοκρατία και να πατάσσει την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων. Ομως στο Πακιστάν οι ΗΠΑ γίνονται σύμμαχοι με ένα στρατιωτικό καθεστώς, μια χώρα που αναπτύσσει πυρηνικά όπλα και έναν αμφίβολο σύμμαχο στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας και των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν. Η απόφαση του Στρατηγού Musharraf να παραμείνει στην εξουσία και να ”φιμώσει” τις δικαστικές αρχές έφερε σε εξαιρετικά δύσκολη θέση την δύση και υπογράμμισε το πόσο ασταθής παραμένει η κατάσταση στο Πακιστάν. Αλλά η Αμερική παραμένει στο πλευρό του, γιατί όλες οι εύλογες εναλλακτικές λύσεις μοιάζουν χειρότερες.

Υπάρχει κάποιο κοινό στοιχείο που συνδέει αυτά τα πέντε γεγονότα; Οπωσδήποτε: η σχέση που τα συνδέει είναι τα αυξανόμενα προβλήματα που βιώνει η μοναδική υπερδύναμη στον κόσμο. Η Αμερική παραμένει εγκλωβισμένη σε έναν εξαντλητικό πόλεμο. Η Ρωσία, παλαιός εχθρός, γίνεται πιο επιθετική. Η Κίνα, νέος ανταγωνιστής, ανεβαίνει. Το Πακιστάν, ένας κρίσιμος σύμμαχος, απειλείται με κατάρρευση. Η αμερικανική οικονομία υφίσταται μαζεμένες τόσες πιέσεις όσες δεν είχε υποστεί επί πάρα πολλά χρόνια. Άντε, και καλή Πρωτοχρονιά.

© The Financial Times Limited 2007. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation