To εφιαλτικό σενάριο του... 1973!

Αν κρίνουμε από την συμπεριφορά των διεθνών αγορών, οι επενδυτές είναι πλέον πεπεισμένοι ότι η πιστωτική κρίση πλήττει την πραγματική οικονομία. Με άλλα λόγια, πιστεύουν ότι η κρίση θα ”μοιάζει” περισσότερο με το 1989 παρά με το πιο ήπιο 1998. Προσωπικώς πιστεύω ότι θα επιστρέψουμε στο 1973, αναφέρει ο αρθρογράφος T. Jackson. Μια εκτίμηση που προκαλεί ανατριχίλα σε όσους ζήσαμε εκείνα τα χρόνια...

Δημοσιεύθηκε: 27 Νοεμβρίου 2007 - 05:39

του Tony Jackson

Αν κρίνουμε από την συμπεριφορά των διεθνών αγορών, οι επενδυτές είναι πλέον πεπεισμένοι ότι η πιστωτική κρίση πλήττει την πραγματική οικονομία. Με άλλα λόγια, οι αγορές πιστεύουν ότι η κρίση θα ”μοιάζει” περισσότερο με το 1989 παρά με το πιο ήπιο 1998... Προσωπικώς βάζω στοίχημα ότι θα επιστρέψουμε στο 1973.

Οποιος έζησε εκείνα τα χρόνια, θα ανατριχιάσει με την σύγκριση. Στην Βρετανία, ο δείκτης FTSE διολισθησε πάνω από 70% μέσα σε δύο χρόνια. Το 1975 ο πληθωρισμός αναρριχήθηκε στο 27%, ενώ παράλληλα το επιτόκιο Libor διαμορφωνόταν στον απίστευτο μείον 16,4% σε πραγματικούς όρους.

Ορισμένοι επενδυτές θεωρούν την σύγκριση ”κινδυνο-λαγνεία”. Ο πληθωρισμός είναι χαλιναγωγημένος στις ανεπτυγμένες οικονομίες. Γιατί να δημιουργούμε προβλήματα εκεί που δεν υπάρχουν; Κι όμως, ίσως αυτό αποδειχθεί η ”καρδιά” τους ζητήματος.

Η Wall Street ”ουρλιάζει” προς την Federal Reserve να μειώσει τα επιτόκια. Οπως δηλώθηκε από την Merrill Lynch την περασμένη εβδομάδα ”η Fed εξακολουθεί να μην αδράττει την σοβαρότητα της κρίσης στην αγορά ακινήτων και στις αγορές πιστώσεων.” Στις προθεσμιακές αγορές, η πιθανότητα να μην μειώσει τα επιτόκια η Fed τον επόμενο μήνα, είναι πλέον μηδενικά.

Ομως η Fed ανησυχεί κατ’αρχήν για τον πληθωρισμό, όπως και η Bank of England. Εάν υποχρεωθεί να μειώσει τα επιτόκια, πιθανότατα θα ανησυχεί μετά περισσότερο.

Αυτό που συμβαίνει εδώ, όπως το θέτει η Morgan Stanley, είναι μια αποσύνδεση που δεν θα εκτονωθεί σύντομα. Ορισμένοι παρατηρητές πιστεύουν ότι είναι αδύνατον να υποστούμε σοβαρές πληθωριστικές πιέσεις, καθώς οι Κεντρικές Τράπεζες έχουν μάθει πλέον να αντιμετωπίζει παρόμοιες καταστάσεις.

Αυτή η άποψη είναι βέβαιο ότι επικρατούσε και το 1970, μετά από 20 χρόνια μη πληθωριστικής ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, οι επενδυτές έμεναν συνέχεια ”πίσω” από τα γεγονότα. Αυτό έγινε φανερό για παράδειγμα στο γεγονός ότι κατά την διάρκεια του 1975 οι πραγματικές αποδόσεις στα αμερικανικά ομόλογα είχαν απόδοση μείον 3 και στα βρετανικά μείον 11%.

Οσο για το τι μπορεί να τροφοδοτήσει πληθωρισμό αυτή τη φορά, οι θεωρίες περισσεύουν. Η πιο βαρυσήμαντη ίσως, είναι εκείνη που κατέθεσε ο Alan Greenspan: Mετά από χρόνια εξαγωγής αποπληθωρισμού, η Κίνα και η Ινδία αρχίζουν τώρα να εξάγουν πληθωρισμό.

Ισως όμως θα ήταν καλύτερο να εξετάσουμε τους παραλληλισμούς του 1973 σε ευρύτερο επίπεδο. Ο Ian Harnett της Absolute Strategy Research έχει την εξής θεωρία:

Στις αρχές της δεκαετίας του ’70, το βασικό πρόβλημα ήταν ότι οι ΗΠΑ είχαν εμπλακεί σε έναν δαπανηρό πόλεμο που δεν μπορούσαν πλέον να χρηματοδοτούν. Ενα αποτέλεσμα ήταν η αποδυνάμωση του εθνικού νομίσματος η οποία –σε εκείνη την περίοδο των σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών- κατά κύριο λόγο εκφράστηκε με την πτώση του δολαρίου έναντι του πετρελαίου και του χρυσού.

Το αποτέλεσμα ήταν να καταρρεύσει το σύστημα διεθνών ισοτιμιών. Ετσι, οι χώρες είχαν τις εξής επιλογές: Eίτε να συνδέσουν τα νομίσματά τους με το δολάριο και να εισάγουν πληθωρισμό, είτε να επιτρέψουν την ελεύθερη διακύμανση και να εισάγουν ύφεση. Και αυτό, βεβαίως, είναι το δίλημμα που αντιμετωπίζουν σήμερα η Κίνα και οι πετρελαιπαραγωγοί του αραβικού κόλπου.

Κατά τον κ. Harnett, οι εν λόγω χώρες ενδεχομένως να έλθουν αντιμέτωπες με ένα ακόμη πιο ριψοκίνδυνο δίλημμα: Tο κατά πόσον αξίζει να τοποθετήσουν τα πλεονάσματά τους σε λιγότερο ριψοκίνδυνα νομίσματα, δηλαδή σε νομίσματα χωρών με πλεονάσματα στα ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.

Σε αυτή την περίπτωση, τόσο το καλύτερο για την Ιαπωνία και την Ελβετία και τόσο το χειρότερο για τις χώρες – οφειλέτες όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία.

Ο πληθωρισμός θα ακριβήνει και αυτή την επιλογή. Εδώ υπάρχει μια σαφής αντίθεση με το 1973: Oι αποταμιευτές, τότε, δεν είχαν άμεση εμπειρία πληθωριστικών συνθηκών. Το αποτέλεσμα ήταν να γίνει μια μαζική στροφή πλούτου από τους αποταμιευτές προς τους δανειζόμενους.

Η πιο έξυπνη κίνηση, όπως είχε αποδειχθεί, ήταν να αγοράσεις ένα σπίτι με το μεγαλύτερο δυνατό στεγαστικό δάνειο –ή στην περίπτωση των κυβερνήσεων να εισάγουν το μεγαλύτερο δυνατό ποσό χρέους.

Οι σημερινοί μεσήλικες δύσκολα θα ξανακάνουν τέτοιο λάθος. Το 1973, όπως γνωρίζω προσωπικώς, δημιουργούνταν κρίσεις πανικού με μια απλή επίσκεψη στο σούπερ μάρκετ και σύγκριση με τις τιμές που υπήρχαν λίγες εβδομάδες πριν.

Αυτή είναι μια εμπειρία που δεν ξεχνιέται εύκολα. Οι επενδυτές αυτής της ηλικίας, είτε ερασιτέχνες είτε επαγγελματίες, κάθονται σήμερα στην θέση του οδηγού.

Εάν κυριαρχήσει ο πληθωρισμός –αρκεί δηλαδή και μόνο να γίνει πιο ευμετάβλητος- το αποτέλεσμα θα είναι προμήθεια πληθωριστικού κινδύνου. Και, σε μια αγορά αποταμιευτών, θα είναι η σειρά των δανειζόμενων να υποφέρουν.

Βέβαια, δεν έχουμε φτάσει σε αυτό το επίπεδο και ίσως να μην φτάσουμε ποτέ. Αυτό που συμβαίνει σήμερα ένα κάπως χειρότερο σενάριο 1989, με την Goldman Sachs να προβλέπει την περασμένη εβδομάδα ότι οι τιμές των σπιτιών στις ΗΠΑ θα διολισθήσουν 13% με 14% περαιτέρω –ή και 35% με 40% στην περίπτωση της Καλιφόρνια.

Προσωπικά δεν θέλω καθόλου να διατυπώσω άγριες πλάνες για το πώς η ιστορία επαναλαμβάνεται. Το νόημα με αυτού του είδους τους παραλληλισμούς είναι να εξασκήσουμε την αντίληψή μας όσον αφορά πράγματα που μπορεί να συμβούν.

Μέσα σε αυτό το πνεύμα όμως, ας αναφέρω ότι ένας γνωστός μου χρηματιστής απορρίπτει τις συγκρίσεις μου με το 1973. Ο ίδιος πιστεύει ότι οι πραγματικός παραλληλισμός αφορά το 1929. Είναι, βέβαια, μια πολύ ”τραβηγμένη” υπόθεση. Ή μήπως όχι;

© The Financial Times Limited 2007. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation