Oι τρεις λόγοι που το Brexit πριμοδοτεί τον Τραμπ

Στο συνέδριο των Δημοκρατικών την περασμένη εβδομάδα, βίωσα ένα δυσάρεστο αίσθημα déjà vu.

Σε όλη την αρένα έβλεπες παντού γραμμένο το μήνυμα της καμπάνιας της Χίλαρι Κλίντον, «Ισχυρότεροι Μαζί». Ήταν μια θλιβερή υπενθύμιση του «Iσχυρότεροι Εντός», του σλόγκαν της καμπάνιας του «Remain» που έχασε το δημοψήφισμα για την παραμονή στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η ομοιότητα αυτή είναι κάτι παραπάνω από μια ατυχής σύμπτωση. Θα επισημάνω τρεις παραλληλισμούς ανάμεσα στο Brexit και στο φαινόμενο Τραμπ που θα έπρεπε να ανησυχούν την καμπάνια της Χίλαρι Κλίντον.

O πρώτος είναι η δυναμική του ζητήματος της μετανάστευσης. Ο δεύτερος είναι ο τρόπος που οι καμπάνιες του Τραμπ και του Brexit έχουν γίνει οχήματα να εκφραστούν ψήφοι διαμαρτυρίας για την οικονομική ανασφάλεια. Ο τρίτος είναι το χάσμα ανάμεσα στις αντιλήψεις των ελίτ και της εργατικής τάξης.

Ο έλεγχος της μετανάστευσης είναι το ζήτημα που έχει βρεθεί στο επίκεντρο της καμπάνιας του Τραμπ, όσο και του Brexit.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η απαίτηση των οπαδών του Brexit να «πάρουν πίσω τον έλεγχο» σήμαινε πάνω από όλα μια υπόσχεση να διακοπεί η ροή μεταναστών από την Ευρώπη. Η πιο διάσημη υπόσχεση της καμπάνιας του κ. Τραμπ είναι να χτίσει ένα τοίχο και να σταματήσει την παράνομη μετανάστευση από το Μεξικό προς τις ΗΠΑ.

Τόσο στις ΗΠΑ όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο, η μετανάστευση έχει γίνει ένα πανίσχυρο σύμβολο της υποτιθέμενης πρόθεσης των ελίτ να υπονομεύσουν το βιοτικό επίπεδο της εργατικής τάξης επιτρέποντας τα φθηνά εργατικά χέρια από το εξωτερικό.

Οι καμπάνιες του Brexit και του Τραμπ έχουν συνδέσει την οργή για την μετανάστευση με τον φόβο για την τρομοκρατία. Ο κ. Τραμπ ζήτησε να απαγορευτεί η είσοδος στις ΗΠΑ σε κάθε μουσουλμάνο. Η καμπάνια του Brexit κυκλοφόρησε αφίσες για την μεταναστευτική κρίση στην Ε.Ε., σε μια προσπάθεια να εκμεταλλευτεί τις ανησυχίες για μια ροή μουσουλμάνων μεταναστών από την Μέση Ανατολή.

Στην περίπτωση της Βρετανίας, η καμπάνια του «Remain» δεν βρήκε ποτέ έναν τρόπο να διαχειριστεί την οργή για την μετανάστευση και οι Δημοκρατικοί μπορεί να πέσουν στην ίδια παγίδα. Η διακήρυξη της κα Κλίντον την περασμένη εβδομάδα πως «δεν θα χτίσουμε έναν τοίχο» προκάλεσε κύμα επιδοκιμασιών από το πλήθος που είχε συγκεντρωθεί στο συνέδριο. Αλλά η εμπειρία στη Βρετανία δείχνει πως τέτοιου είδους διακηρύξεις μπορεί απλά να ερμηνευτούν ως μια άρνηση για πραγματική εμπλοκή με τις ανησυχίες για την μετανάστευση. Ο κ. Τραμπ προσπάθησε να τονίσει αυτό ακριβώς, γράφοντας πρόσφατα στο twitter ότι «το όραμα της Χίλαρι είναι ένας κόσμος χωρίς σύνορα όπου οι εργαζόμενοι δεν έχουν δύναμη, δουλειές και ασφάλεια».

Μεγάλη πολιτική δύναμη έχει και η υπόσχεση του κ. Τραμπ ότι θα ενισχύσει τους φτωχούς και αυτούς με τις επισφαλείς θέσεις εργασίας. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και στη Βρετανία, όπου η καμπάνια του «Remain» απέτυχε να προβλέψει ότι το δημοψήφισμα θα μετατραπεί σε ένα όχημα για ψήφους διαμαρτυρίας για το βιοτικό επίπεδο και τις θέσεις εργασίας.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι περισσότεροι δεν έχουν δει αύξηση στους πραγματικούς μισθούς από την κρίση του 2008 και πολλές περιοχές της χώρας είναι εδώ και δεκαετίες αντιμέτωπες με την οικονομική στασιμότητα.

Μετά το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος, ο δημοσιογράφος Τζον Λάνκαστερ παρατήρησε: «Σε πολλές περιοχές της Βρετανίας, το να έχεις γεννηθεί εκεί σημαίνει πως είσαι αντιμέτωπος με μια μη αναστρέψιμη ισόβια ήττα, μια στέρηση ευκαιριών, εκπαίδευσης, πρόσβασης στην εξουσία, προσδόκιμου ζωής». Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για πολλές περιοχές στις ΗΠΑ, όπου ο μέσος πραγματικός μισθός έχει υποχωρήσει τις τελευταίες δεκαετίες. Το προσδόκιμο ζωής των λευκών Αμερικανών χωρίς πτυχίο πανεπιστημίου έχει επίσης υποχωρήσει μετά το 2000, οδηγώντας σύμφωνα με τους New York Times σε «μια επιδημία αυτοκτονιών και δεινών που απορρέουν από την κατάχρηση ουσιών».

Μια δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε πέρυσι έδειξε πως το 85% των Αμερικανών πιστεύουν ότι οι άνθρωποι που κυβερνούν την χώρα δεν ενδιαφέρονται για αυτούς και το 81% πιστεύουν ότι οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι, ενώ οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι.

Το πρόβλημα για την κα Κλίντον – και είναι μεγάλο – είναι πως ενσαρκώνει το πολιτικό κατεστημένο που μια μεγάλη πλειοψηφία Αμερικάνων φαίνεται πως απεχθάνεται. Οι Δημοκρατικοί απαντούν με το προφανές επιχείρημα ότι η ζωή του Τραμπ είναι ένα μνημείο αδιαφορίας για το μέσο άνθρωπο. Αλλά όσο περισσότερο οι ελίτ των ΗΠΑ και τα καθιερωμένα μέσα ενημέρωσης συνασπίζονται ενάντια στον Τραμπ, τόσο περισσότερο αναδεικνύουν το προφίλ του ως αντι-συστημικού υποψηφίου.

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η βάση του Τράμπ στην λευκή εργατική τάξη είναι πολύ μικρή για να τον οδηγήσει σε νίκη τον Νοέμβριο. Αλλά το πρόβλημα ίσως να είναι πως μπορεί να μην ισχύει αν οι Ρεπουμπλικάνοι μπορούν να αυξήσουν σημαντικά το ποσοστό συμμετοχής στις εκλογές.

Για μια ακόμη φορά, η περίπτωση της Βρετανίας είναι ενδεικτική. Η νίκη του Brexit εξασφαλίστηκε από πολλούς ψηφοφόρους της μεσαίας τάξης οι οποίοι δεν είχαν μπει στον κόπο να ψηφίσουν στις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η δυσαρέσκεια της πολιτικής ελίτ με τις αντιλήψεις της εργατικής τάξης οδήγησε την πλειοψηφία των σχολιαστών να απορρίψουν την πλειάδα των δημοσκοπήσεων που έδειχναν ότι οι Βρετανοί θα ψηφίσουν υπέρ της εξόδου. Την περασμένη εβδομάδα στις ΗΠΑ, διαπίστωσα την ίδια δυσπιστία ανάμεσα σε πολλούς Αμερικανούς συναδέλφους που ο τρόμος τους για τον κ. Τραμπ δεν τους επιτρέπει να διανοηθούν ότι θα είναι ο επόμενος πρόεδρος.

Οι ομοιότητες ανάμεσα στις καμπάνιες του Brexit και του Τραμπ είναι εντυπωσιακές, αλλά υπάρχουν και σημαντικές διαφορές.

Η πιο προφανής είναι πως ενώ η καμπάνια του Brexit απηχούσε με έμμεσο τρόπο στα ρατσιστικά ένστικτα, ο κ. Τραμπ το κάνει με απροκάλυπτο τρόπο.

Τα πιο επιφανή στελέχη της καμπάνιας του Brexit, όπως ο Μπόρις Τζόνσον και ο Μάικλ Γκόουβ, προσπάθησαν να επιδείξουν ένα μετριοπαθές τόνο κατά τη διάρκεια της καμπάνιας, ο κ. Τραμπ έχει ειδικευτεί στις σπασμωδικές και επιθετικές αντιδράσεις.

Είναι πιθανό η συμπεριφορά του κ. Τραμπ να απωθήσει αρκετούς ψηφοφόρους για να χαρίσει την νίκη στην κα Κλίντον τον Νοέμβριο.

Έχοντας περάσει την περιπέτεια του Brexit, δεν θα στοιχημάτιζα σε αυτό.

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation