Το ρούβλι ξεγύμνωσε τη στρατηγική Πούτιν

H Ρωσία βρίσκεται στα πρόθυρα μιας απόλυτης νομισματικής κρίσης, με βαθιές επιπτώσεις για την οικονομία της, το πολιτικό σύστημα και τις σχέσεις της με τον έξω κόσμο. Ακόμη και για τα στάνταρ των καταρρεύσεων νομισμάτων αναδυόμενων αγορών, η περιδίνηση στην οποία έπεσε το ρούβλι αυτήν την εβδομάδα ήταν ακραία, με το νόμισμα να βουλιάζει σε αρνητικά ρεκόρ που λίγες ημέρες -ή και ώρες- πριν θεωρούνταν ανήκουστα.

Τη διολίσθηση την προκάλεσε η κατρακύλα της τιμής του πετρελαίου, που είναι το μεγαλύτερο εξαγωγικό προϊόν της Ρωσίας, και τη διόγκωσαν οι κυρώσεις που έχει επιβάλει η Δύση ως αντίδραση στη στρατιωτική επέμβαση του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία. Ομως το μεγάλο βάθος της βουτιάς του νομίσματος αντικατοπτρίζει επίσης τη διευρυνόμενη άποψη στις χρηματοοικονομικές αγορές, ότι ο κ. Πούτιν πλέον δεν οδηγεί τη Ρωσία με βάση το οικονομικό της συμφέρον, αλλά προωθεί ανέφικτους γεωπολιτικούς στόχους. Γι' αυτό και η κίνηση της κεντρικής τράπεζας να αυξήσει δραστικά τα επιτόκια κατά 650 μονάδες βάσης στο 17% όχι μόνο δεν κατάφερε να τονώσει το ρούβλι, αλλά ήταν σαν να επιδείνωσε τον πανικό.

Οι άμεσες επιλογές που έχουν οι ρωσικές αρχές για να συγκρατήσουν αυτήν τη διολίσθηση είναι πρόσθετες αυξήσεις επιτοκίων, μαζική παρέμβαση της κεντρικής τράπεζας ή έλεγχοι κεφαλαίων. Οι δύο πρώτες επιλογές θα αποδειχθούν δαπανηρά αποτυχημένες. Η τρίτη θα είναι μια πολύ αντιδημοφιλής και αναχρονιστική κίνηση για μια κυβέρνηση που έχει δουλέψει τόσο σκληρά για να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στο ρούβλι, μετά την αναταραχή της δεκαετίας του 1990. Κάτι άλλο πρέπει να αλλάξει.

Υπό την ηγεσία του κ. Πούτιν, η ρωσική οικονομία έχει εξελιχθεί σε μια διεφθαρμένη εκδοχή του κρατικού καπιταλισμού. Η ευκαιρία εκσυγχρονισμού που θα μπορούσε να έχει μειώσει την εξάρτηση της χώρας από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο σπαταλήθηκε. Η Ρωσία παραμένει, πράγματι, οικονομία ανοιχτή στον κόσμο. Αλλά η θέση της γίνεται πλέον επισφαλής, εξαιτίας της αντιπαράθεσης που ξεκίνησε ο κ. Πούτιν με τη Δύση, όταν προσάρτησε την Κριμαία και πρόσφερε στρατιωτική στήριξη στους αποσχιστές αντάρτες της ανατολικής Ουκρανίας.

Η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ δεν μπορούσαν παρά να επιβάλουν τις κυρώσεις, αντιδρώντας στην πρόκληση που τέθηκε στην ευρωπαϊκή τάξη ασφαλείας. Η διολίσθηση των τιμών του πετρελαίου τις τελευταίες εβδομάδες επιδείνωσε τον πόνο. Η ρωσική οικονομία βρίσκεται ξαφνικά σε ένα σημείο όπου οι αρχιτέκτονες των δυτικών κυρώσεων πίστευαν ότι θα περάσουν χρόνια για να φτάσει, αν θα έφτανε ποτέ.

Γι' αυτό ο κ. Πούτιν αντιμετωπίζει μια δύσκολη στρατηγική επιλογή. Θα μπορούσε να ανατρέψει την επιθετική πορεία του στην ανατολική Ουκρανία. Εάν ανταποκρινόταν πλήρως στην εκεχειρία που συμφωνήθηκε, με τη βοήθειά του, τον Σεπτέμβριο, η Δύση θα καταργούσε τις περισσότερες πρόσφατες τραπεζικές και ενεργειακές κυρώσεις. Αν και η ζημιά από το φθηνό πετρέλαιο θα παρέμενε, η σταδιακή κατάργηση των κυρώσεων θα αποκαθιστούσε σταδιακά την εμπιστοσύνη των αγορών.

Η εναλλακτική λύση είναι να συνεχίσει την ίδια πορεία. Αν γίνει αυτό, η Ρωσία θα μπορούσε να γίνει μια αυξανόμενα καταπιεστική και απομονωτική πολεμική οικονομία, παντρεμένη με στρατιωτικές περιπέτειες που θα κατάφερναν βραχυπρόθεσμη μόνο λαϊκή αποδοχή.

Ο κ. Πούτιν αναμφίβολα πιστεύει ότι οποιοσδήποτε συμβιβασμός τώρα με τη Δύση θα τον εξέθετε απέναντι στους σκληροπυρηνικούς εθνικιστές. Αλλά το να εμμένει στην τρέχουσα γραμμή του θα επιφέρει μεγαλύτερους κινδύνους. Η αποτυχία να σταθεροποιηθεί το ρούβλι θα οδηγήσει σε υψηλότερο πληθωρισμό και σε μία όλο και βαθύτερη ύφεση. Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου που έχει ενισχύσει τη δημοτικότητά του θα πάρει την κατιούσα. Επιβάλλοντας ελέγχους κεφαλαίου θα αποξενώσει τους ίδιους τους ολιγάρχες που στήριξαν το καθεστώς του.

Η Δύση πρέπει να κάνει ό,τι μπορεί για να ενθαρρύνει τον Ρώσο πρόεδρο να επιλέξει το πρώτο. Δεν θα πρέπει να έχει καμία αμφιβολία ότι η αποκλιμάκωση στην Ουκρανία θα μειώσει τις διεθνείς πιέσεις στη ρωσική οικονομία. Η ελπίδα θα πρέπει να είναι ότι ακόμα και τώρα ο κ. Πούτιν έχει τη διάθεση να αλλάξει κατεύθυνση.

Ο φόβος είναι ότι η απάντησή του στη χειροτέρευση της οικονομικής κρίσης θα είναι να ανεβάσει τον ρεβανσισμό σε νέο και πιο επικίνδυνο επίπεδο...

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation