Πέντε σενάρια για το τελικό αποτέλεσμα του πολέμου στην Ουκρανία

Αξιωματούχοι των υπηρεσιών πληροφοριών της Δύσης είχαν προβλέψει νίκη της Ρωσίας σε λιγότερο από μια εβδομάδα αφότου θα εισέβαλε στην Ουκρανία. Αλλά έχουν ήδη περάσει περισσότερες από δεκαέξι μέρες και ο πόλεμος συνεχίζεται.

Η Ουκρανία προβάλλει ισχυρότερη απ’ όσο αναμένονταν άμυνα και οι χώρες της Δύσης την υποστηρίζουν με στρατιωτικές προμήθειες. Εν τω μεταξύ, η εκστρατεία της Ρωσίας βρίθει στρατηγικών λαθών, εφοδιαστικών ελλείψεων και εσφαλμένων πληροφοριών που υποτίμησαν σε πολύ μεγάλο βαθμό τις ουκρανικές δυνατότητες. Οι διπλωματικές προσπάθειες για παύση των μαχών έχουν και αυτές αποτύχει.

Καθώς η Ρωσία αποτυγχάνει να εξασφαλίσει μια ταχεία νίκη και το φινάλε του προέδρου Vladimir Putin παραμένει ασαφές, οι πρωτεύουσες της δύσης συζητούν μια σειρά σεναρίων για το πώς μπορεί να εξελιχθεί ο πόλεμος, όπως είπαν στους Financial Times άνθρωποι που εμπλέκονται στις συζητήσεις. Ακολουθούν ορισμένα από τα πιθανά σενάρια:

Ρωσική νίκη, ανατροπή της κυβέρνησης Zelensky

Παρά την αποτυχία, μέχρι στιγμής, της Μόσχας να προχωρήσει όπως περίμενε, η πλειονότητα των δυτικών αξιωματούχων και αναλυτών πιστεύουν πως η αρχική τους εκτίμηση -ότι η Ρωσία θα κερδίσει μια ολοκληρωτική νίκη- παραμένει το πιθανότερο σενάριο, δεδομένου της συντριπτικής της στρατιωτικής ισχύος.

Όμως ο Putin θα πληρώσει πολύ μεγαλύτερο τίμημα από αυτό που υπολόγιζε αρχικά, τόσο σε όρους στρατιωτικών απωλειών όσο και φήμης των ενόπλων δυνάμεών του, σύμφωνα με τους αναλυτές. Ο αριθμός των πολιτών που θα πεθάνουν θα είναι επίσης πολύ μεγαλύτερος από αυτόν που αναμένονταν, καθώς η Ρωσία στρέφεται σε πιο αδιάκριτους βομβαρδισμούς και χρησιμοποιεί όπλα όπως τα πυρομαχικά διασποράς και τα θερμοβαρικά όπλα.

Οι περισσότεροι αναλυτές περιμένουν πως αφού πάρει τον έλεγχο, η Ρωσία θα αντικαταστήσει την κυβέρνηση του προέδρου Volodymyr Zelensky με μια φιλορωσική κυβέρνηση. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε κάποιου είδους εξόριστη ουκρανική κυβέρνηση που θα στηρίζεται από τη Δύση, και θα εδρεύει εκτός χώρας, και σε μια παρατεταμένη εξέγερση εντός της Ουκρανίας.

«Αν στόχος του είναι να επιβάλλει κάποιου είδους καθεστώς-μαριονέτα…, είναι προφανές από την αντίδραση του ουκρανικού λαού πως δεν θα το αποδεχθούν ποτέ», δήλωσε αυτήν την εβδομάδα ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Antony Blinken. «Αν προσπαθήσει να επιβάλλει ένα τέτοιο καθεστώς-μαριονέτα κρατώντας στην Ουκρανία τις ρωσικές δυνάμεις, θα είναι ένα μακροχρόνιο, αιματηρό χάος από το οποίο η Ρωσία θα συνεχίσει να υφίσταται σοβαρές συνέπειες».

Μερική ρωσική νίκη, o Zelensky μένει με ένα «κολοβό» κρατίδιο

Ο Zelensky έχει αρνηθεί τις προτάσεις των δυτικών δυνάμεων να τον βγάλουν από το Κίεβο, λέγοντας, όπως αναφέρεται, πως χρειάζεται «πυρομαχικά και όχι να τον πάνε κάπου». Αλλά πολλοί αξιωματούχοι των κλάδων άμυνας και πληροφοριών λένε πως μια πιθανή υποχώρηση στην δυτική Ουκρανία –όπου η Ρωσία μέχρι στιγμής δεν έχει αποπειραθεί να καταλάβει έδαφος- είναι ένα πιθανό σενάριο. Μελετούν την Λβιβ, κοντά στα πολωνικά σύνορα, ως μια πιθανή νέα πρωτεύουσα ενός ήσσονος σημασίας ουκρανικού κρατιδίου.

Η στρατηγική εισβολής της Ρωσίας, όπου η δύναμη πυρός συγκεντρώνεται στο Κίεβο στα βόρεια και στις ανατολικές και νότιες περιοχές της Ουκρανίας, υποδηλώνει πως μπορεί και το Κρεμλίνο να θεωρεί κάτι τέτοιο ένα αποδεκτό αποτέλεσμα.

Η μωρολογία του Putin αναφορικά με το παρελθόν της Ουκρανίας και τις σχέσεις της με τη Ρωσία, που δημοσιεύθηκε πέρυσι και θεωρείται από πολλούς ως η ιστορική αιτιολόγηση του προέδρου της Ρωσίας για την εισβολή, άφηνε νύξεις για έναν διαχωρισμό της χώρας μεταξύ της περισσότερο ρωσόφωνης ανατολής και της πιο επικεντρωμένης προς την Ευρώπη δύσης.

Αντίθετα με τις μάχες της Ρωσίας στα βόρεια και ανατολικά της χώρας, οι δυνάμεις που εισέβαλαν στην Κριμαία -την ουκρανική χερσόνησο που προσάρτησε η Ρωσία το 2014- στα νότια έχουν σημειώσει σημαντικά κέρδη στην ουκρανική ακτή της Μαύρης Θάλασσας. Αν η Ρωσία επιτεθεί και καταλάβει το λιμάνι της Οδησσού, της τρίτης μεγαλύτερης πόλης της Ουκρανίας που από καιρό το ΝΑΤΟ θεωρεί πως αποτελεί δυνητικό ρωσικό στόχο, θα μπορούσε να αποκόψει ένα κομμάτι της Ουκρανίας από τη θάλασσα, καταστρέφοντας μια κρίσιμης σημασίας εξαγωγική οδό.

Αλλά λίγοι πιστεύουν πως ο Putin θα αρκούνταν να μην καταλάβει το Κίεβο ή ανατρέψει την κυβέρνηση Zelensky, δεδομένου του δηλωμένου στόχου του να «αποστρατιωτικοποιήσει» τη χώρα και να της αφαιρέσει τις φιλοδοξίες για ένταξη στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ.

Διακανονισμός κατόπιν διαπραγματεύσεων, χωρίς συνολικό έλεγχο

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας από τότε που ξεκίνησε η εισβολή, έχουν επικεντρωθεί κυρίως σε συγκεκριμένα ανθρωπιστικά ζητήματα, όπως οι διάδρομοι εκκένωσης από τις πολιορκημένες  πόλεις ή βραχυπρόθεσμες εκεχειρίες.

Η αποτυχία σχεδόν όλων αυτών των εκεχειριών να κρατήσουν -και οι αναφορές για ρωσικούς βομβαρδισμούς και τοποθέτηση ναρκών στους δρόμους που έχουν σχεδιαστεί για την εκκένωση πολιτών- δεν αποτελούν καλό οιωνό για έναν διακανονισμό κατόπιν διαπραγμάτευσης.

Στις συζητήσεις που πραγματοποίησαν την Πέμπτη στην Τουρκία οι υπουργοί Εξωτερικών των δυο εμπόλεμων χωρών –πρόκειται για τις υψηλότερου επιπέδου διαπραγματεύσεις που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι στιγμής- ο Sergei Lavrov της Ρωσίας αρνήθηκε πως η Μόσχα έχει επιτεθεί στην Ουκρανία και υποστήριξε πως οι ΗΠΑ χρηματοδοτούν την έρευνα βιολογικών όπλων στη χώρα. Ο Dmytro Kuleba, ο Ουκρανός ομόλογός του, είπε πως είναι αδύνατον να αναζητηθούν υποσχέσεις εκεχειρίας από τον Lavrov καθώς «άλλοι λαμβάνουν τις αποφάσεις για αυτό το θέμα στη Ρωσία».

Ο αναπληρωτής επιτελάρχης του Zelensky, Ihor Zhovkva, είπε αυτήν την εβδομάδα πως το Κίεβο είναι «έτοιμο για μια διπλωματική λύση», υπό την προϋπόθεση πως η Ρωσία θα αποσύρει τα στρατεύματά της. Αλλά, ενώ Ουκρανοί αξιωματούχοι έχουν αφήσει να εννοηθεί πως μια συμφωνία για το status της Κριμαίας και των ελεγχόμενων από τους φιλορώσους αυτονομιστές περιοχών στα ανατολικά, θα μπορούσε να είναι εφικτή, το Κίεβο έχει αποκλείσει τις ευρύτερες απαιτήσεις της Ρωσίας να γίνει η Ουκρανία ουδέτερη και να εγκαταλείψει τις στρατιωτικές της δυνατότητες.

Αλλά μια κάποιας μορφής διακανονισμός θα μπορούσε να δελεάσει και τις δυο πλευρές, εάν ο πόλεμος γίνει ένα τέλμα όπου και οι δυο σημειώνουν ελάχιστη πρόοδο και υφίστανται αυξανόμενες απώλειες. Το ερώτημα θα ήταν αν μια εκεχειρία θα κατοχύρωνε τα κέρδη της Ρωσίας μέχρι στιγμής ή εάν θα σήμαινε πως ο Putin θα αποσύρει τους στρατιώτες τους προς μια καθορισμένη περιοχή.

Αλλά δυτικοί αξιωματούχοι λένε πως οτιδήποτε πέραν μιας πλήρους ρωσικής απόσυρσης, θα σήμαινε πως θα διατηρηθούν οι σκληρές οικονομικές κυρώσεις κατά της Μόσχας. «Συνεχίζουμε να σφίγγουμε τη θηλειά», είπε ο ένας αξιωματούχος. «Ο Putin δεν μπορεί να ελπίζει σε τετελεσμένα και να επιστρέψει ο κόσμος σε κάποιου είδους κανονικότητα. Υπήρξε μια μη αναστρέψιμη αλλαγή».

Ρωσική υποχώρηση, ανατροπή του Putin

Η αντίσταση της Ουκρανίας μέχρι στιγμής έχει αυξήσει την πιθανότητα το Κίεβο να μπορέσει να συνεχίσει να αποκρούει τις ρωσικές προσπάθειες να καταλάβει πόλεις-κλειδιά, ειδικά εάν οι προμήθειες όπλων της Δύσης συνεχίσουν να ενισχύουν τις δυνατότητες του στρατού, υποστηρίζουν ορισμένοι παρατηρητές.

Ένα τέτοιο αδιέξοδο και ο τεράστιος αντίκτυπος των δυτικών κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη Ρωσία τις τελευταίες εβδομάδες, ώθησαν δυτικούς αξιωματούχους να εικάζουν ότι ο ίδιος ο Putin θα μπορούσε να πέσει θύμα μιας αποτυχημένης εισβολής. Υποστηρίζουν ότι ο Ρώσος πρόεδρος, ο οποίος έχει κυβερνήσει για περισσότερα από 22 χρόνια, μπορεί να ανατραπεί από τις ελίτ του Κρεμλίνου ή από Ρώσους στρατιωτικούς ή αξιωματούχους ασφαλείας που είναι εξοργισμένοι με τον χειρισμό του πολέμου ή από ένα κύμα διαμαρτυρίας Ρώσων πολιτών που είναι εξαγριωμένοι για την πτώση του βιοτικού τους επιπέδου.

Η Victoria Nuland, ειδήμονας σε θέματα Ρωσίας και υφυπουργός Πολιτικών Υποθέσεων στο Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, υποστήριξε αυτή την εβδομάδα ότι το κλειδί για τον τερματισμό της σύγκρουσης στην Ουκρανία ήταν η αυξανόμενη αντίθεση στον Putin εντός της Ρωσίας.

«Ο τρόπος με τον οποίο θα τελειώσει αυτή η σύγκρουση είναι όταν ο Putin συνειδητοποιήσει ότι αυτή η περιπέτεια έχει θέσει τη δική του ηγεσία σε κίνδυνο με τον δικό του στρατό, με τους δικούς του ανθρώπους, ότι προκαλεί αιμορραγία στις ζωές του λαού της Ρωσίας, του στρατού της Ρωσίας και του μέλλοντος [για] τη δική του μάταιη φιλοδοξία», είπε η Nuland στην επιτροπή εξωτερικών σχέσεων της Γερουσίας.

Ωστόσο, ο κλοιός του Πούτιν στην εξουσία είναι αναμφισβήτητα ισχυρότερος από ποτέ, χάρη στη δρακόντεια νέα νομοθεσία που ουσιαστικά απαγορεύει τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης στη Ρωσία και αφήνει τα μέσα που ελέγχονται από το Κρεμλίνο ως μοναδική πηγή πληροφοριών.

Ευρύτερη σύρραξη ΝΑΤΟ-Ρωσίας

Ορισμένοι αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι η σύγκρουση μπορεί να μην περιοριστεί στην Ουκρανία. Προειδοποιούν ότι οι αποστολές όπλων στο Κίεβο από κράτη μέλη του ΝΑΤΟ και οι εξοντωτικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Μόσχα έχουν αυξήσει τον κίνδυνο μετάστασης σε γειτονικές χώρες, ένα βήμα που θα μπορούσε να παρασύρει το ΝΑΤΟ σε άμεση σύγκρουση με τη Ρωσία.

Η συμμαχία προσπάθησε να αποδείξει ότι δεν εμπλέκεται άμεσα στη σύγκρουση. Η συμμαχία δεν συντονίζει τις προμήθειες όπλων από τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ στο Κίεβο, ενώ το ΝΑΤΟ αρνείται να δημιουργήσει ζώνη απαγόρευσης πτήσεων στην Ουκρανία. Μια τέτοια κίνηση θα ήταν τόσο πρακτικά όσο και πολιτικά αδύνατη, λένε αξιωματούχοι της συμμαχίας, με τις δυνατότητες αεράμυνας της Ρωσίας να σημαίνουν ότι τα μαχητικά αεροσκάφη του ΝΑΤΟ θα δέχονταν επίθεση σχεδόν αμέσως μόλις έφταναν στον ουκρανικό εναέριο χώρο.

Ωστόσο, ο κίνδυνος κλιμάκωσης παραμένει. Ο Dmitry Peskov, εκπρόσωπος του Putin, δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι τα σχέδια —έχει μελετήσει η Δύση, αλλά τώρα αποκλείονται— να προμηθεύσει το Κίεβο με πολωνικά μαχητικά MiG θα ήταν ένα «πολύ ανεπιθύμητο και δυνητικά επικίνδυνο σενάριο». Με τη σειρά του, ο Jens Stoltenberg, γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, προειδοποίησε τη Ρωσία ότι οι επιθέσεις στις δυτικές γραμμές ανεφοδιασμού προς την Ουκρανία θα αντιπροσώπευαν μια κλιμάκωση.

Ο Putin τον περασμένο μήνα προειδοποίησε τις χώρες που προσπάθησαν να «αναμειχθούν» στη σύγκρουση με «συνέπειες μεγαλύτερες από όσες έχετε αντιμετωπίσει στην ιστορία» - μια απειλή που θεωρείται ευρέως ως αναφορά σε πιθανή χρήση πυρηνικών όπλων. Ακολούθησε η απόφασή του να θέσει τις στρατηγικές πυρηνικές δυνάμεις της Ρωσίας σε υψηλότερο επίπεδο ετοιμότητας.

Εν τω μεταξύ, το ΝΑΤΟ, αύξησε την ανάπτυξη στρατευμάτων στις χώρες της Βαλτικής και σε άλλα μέλη κοντά στη Ρωσία, και αξιωματούχοι της συμμαχίας προειδοποίησαν για το ενδεχόμενο ο Putin να προκαλέσει τα μέλη του ΝΑΤΟ να αποσπάσουν την προσοχή της Δύσης από την εισβολή στην Ουκρανία.

«Ο Putin θέλει λιγότερο ΝΑΤΟ, παίρνει περισσότερο ΝΑΤΟ», είπε ο Stoltenmberg αυτή την εβδομάδα. «Ήθελε να μας διχάσει, παίρνει μια πιο ενωμένη συμμαχία».

© The Financial Times Limited 2022. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation