Πού πέτυχε και πού απέτυχε η Ανγκελα Μέρκελ

Στα 16 χρόνια που έχει διατελέσει καγκελάριος της Γερμανίας, η Άνγκελα Μέρκελ έχει συνυπάρξει με τέσσερις Αμερικανούς και Γάλλους προέδρους, πέντε Βρετανούς πρωθυπουργούς και εννιά Ιταλούς και Ιάπωνες πρωθυπουργούς.

Η πιο ισχυρή γυναίκα στον κόσμο, όπως την έχουν αποκαλέσει κατά καιρούς, ηγήθηκε μιας εθνικής οικονομικής ανάκαμψης. Από το 2005 και έπειτα, η Γερμανία έχει εξελιχθεί από τον «ασθενή της Ευρώπης» σε μια οικονομική υπερδύναμη. Ενδεχομένως το πιο αξιοσημείωτο από όλα είναι ότι η Μέρκελ, η οποία απολαμβάνει ποσοστό αποδοχής 80%, κατόρθωσε να διευρύνει σημαντικά τις ευκαιρίες απασχόλησης για τις γυναίκες και τους ηλικιωμένους, ενώ υποδέχθηκε πάνω από 1 εκατομμύριο πρόσφυγες.

Ωστόσο, η αποτίμηση της θητείας της Μέρκελ που λήγει τον Σεπτέμβριο εμπεριέχει εκτός από θετικά και αρνητικά στοιχεία. Μια διαδεδομένη κριτική είναι ότι ενώ αποδείχθηκε πολύ ικανή στη διαχείριση κρίσεων, οι τρεις πενταετίες της στην καγκελαρία δεν εμπνέονταν από κάποιο όραμα και άφησαν τη Γερμανία απροετοίμαστη για έναν πιο πράσινο και ψηφιοποιημένο κόσμο.

Οικονομικό «θαύμα»

Από το 2005, το γερμανικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ έχει αυξηθεί με διπλάσιο ρυθμό από ό,τι στο Ηνωμένο Βασίλειο, στον Καναδά, στην Ιαπωνία και στη Γαλλία.

Σήμερα, οι Γερμανοί μπορούν να απολαύσουν αυτό που ο Κάρστεν Μπρζέσκι, επικεφαλής μακροοικονομικής έρευνας, αποκαλεί «δεύτερο Wirtschaftswunder» ή οικονομικό θαύμα.

Με την ανεργία να είναι σε χαμηλό δύο δεκαετιών, σχεδόν το 70% των Γερμανών λένε ότι είναι ικανοποιημένοι με την οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκονται. Ωστόσο, η επιτυχία αυτή δεν είναι αποκλειστικά δημιούργημα της Μέρκελ. Είχαν προετοιμάσει το υπέδαφος οι μεταρρυθμίσεις που εφάρμοσε ο προκάτοχός της, Γκέρχαρντ Σρέντερ, δήλωσε ο Νέβιλ Χιλ, επικεφαλής οικονομολόγος για την Ευρώπη στην Credit Suisse.

Το δεύτερο οικονομικό θαύμα της Γερμανίας «συνέβη χωρίς η κυβέρνηση της Μέρκελ να κάνει τίποτα», πρόσθεσε ο Κρίστιαν Όντενταλ, επικεφαλής οικονομολόγος στο Κέντρο για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση.
Επιπλέον, η γερμανική μεταποίηση, η οποία αντιστοιχεί πλέον σε πάνω από το 40% του ΑΕΠ της ευρωζώνης, έλαβε ώθηση από την άνοδο της Κίνας. Σήμερα, η εξάρτηση της Γερμανίας από την Κίνα για τις εξαγωγές της είναι εξαιρετικά υψηλή για την ευρωζώνη.

Αλλά και πάλι, η Μέρκελ δεν καθόταν απλώς άπραγη ενώ η Γερμανία γινόταν πλουσιότερη. Η απάντησή της στην οικονομική κρίση του 2009, όπως το έκτακτο πρόγραμμα απόσυρσης, το οποίο στήριξε τις πωλήσεις αυτοκινήτων, βοήθησε να προστατευθεί η οικονομία. Το ίδιο και η απόφασή της να κατευθύνει εκατομμύρια ευρώ στο πρόγραμμα Kurzarbeit, ένα κυβερνητικό σχέδιο ασφάλισης για τους ανέργους.

Το αποτέλεσμα ήταν η επιτυχία της Γερμανίας στη δημιουργία θέσεων εργασίας.

Δουλειές, δουλειές και περισσότερες δουλειές

Αντικειμενικά, το μεγαλύτερο επίτευγμα της εποχής της Μέρκελ ήταν ο εντυπωσιακός ρυθμός δημιουργίας θέσεων εργασίας, ειδικά για τις γυναίκες.

Η Γερμανία διαθέτει σήμερα το υψηλότερο ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό μεταξύ των χωρών της G7, με τη βοήθεια των βελτιωμένων υπηρεσιών παιδικής μέριμνας.

Εξίσου αξιοσημείωτο είναι ότι η απασχόληση ενισχύθηκε και μεταξύ των προσφύγων. Χρειάστηκε θάρρος από τη Μέρκελ για να κάνει πίσω στην απόφασή της το 2015 για την είσοδο και την ενσωμάτωση περισσότερων από 1 εκατ. προσφύγων από τη Συρία, το Αφγανιστάν και το Ιράκ. Όπως το έθεσε κάποτε, «μπορούμε να το κάνουμε αυτό». Και το έκανε.

Δεν ισχύει το ίδιο, ωστόσο, για την ποιότητα των θέσεων εργασίας. Ένα μεγάλο μερίδιο των εργαζομένων συνεχίζουν να απασχολούνται σε χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, με ελάχιστη βελτίωση τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Πολλές γυναίκες συνεχίζουν να ημιαπασχολούνται και μόνο μία εταιρεία του γερμανικού δείκτη Dax έχει γυναίκα CEO.

Λίγο χρέος, αλλά όχι πολύ όραμα ή επενδύσεις

Παρά την πανδημία, η Γερμανία είναι σήμερα σχεδόν πιο πλούσια από ποτέ. Αλλά ενώ όλα δείχνουν να πηγαίνουν τόσο καλά, «η γερμανική οικονομία δεν καθοδηγήθηκε από κάποιο μεγάλο όραμα», δήλωσε η Καταρίνα Ούτερμελ, επικεφαλής οικονομολόγος στην Allianz. Παρά την ανάπτυξη και την άνοδο της απασχόλησης, εφαρμόστηκαν ελάχιστα μέτρα εκσυγχρονισμού.

Oι επικριτές προσθέτουν ότι τα χαμηλά επίπεδα δημοσίων επενδύσεων έχουν αφήσει τη χώρα απροετοίμαστη για το μέλλον. Η στροφή της χώρας στην ανανεώσιμη ενέργεια επιταχύνθηκε μετά το ατύχημα στο πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα το 2011 στην Ιαπωνία και με το πιο πρόσφατο σχέδιο για σταδιακή κατάργηση του λιγνίτη ως το 2035. Ακόμα και έτσι, η χώρα υστερεί έναντι των άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

Oι κατά κεφαλήν εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου βρίσκονται πάνω από τον μέσο όρο στην Ε.Ε., έχει χαμηλότερο ποσοστό παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και επίσης υψηλότερες εκπομπές ρύπων C02 από νέα επιβατικά αυτοκίνητα.

To ίδιο ισχύει και για τη στροφή της Γερμανίας στην ψηφιακή οικονομία. Η έλλειψη επενδύσεων έχει οδηγήσει σε χαμηλή διείσδυση των υψηλής ταχύτητας ευρυζωνικών υπηρεσιών και ένα χάσμα υπαίθρου-πόλης στις ταχύτητες των συνδέσεων.

Όλοι αυτοί οι τομείς «δεν έλαβαν την απαραίτητη προσοχή», σημείωσε ο Όντενταλ. «Η έλλειψη επενδύσεων είναι πιθανότατα το πιο αδύνατο σημείο της οικονομικής κληρονομιάς που αφήνει η Μέρκελ», πρόσθεσε ο Μπρζέσκι.

Ακόμα και πριν από την πανδημία, η Γερμανία χρειαζόταν περίπου δημόσιες επενδύσεις 450 δισ. ευρώ για να αρχίσει την απεξάρτηση από τον άνθρακα, τη βελτίωση των επικοινωνιών, τη βελτίωση της εκπαίδευσης και την ενίσχυση των υποδομών -οι οποίες δεν κατόρθωσαν να συγκρατήσουν τις φετινές πλημμύρες.

«Πράγματι, η ανάγκη για περισσότερες επενδύσεις έχει γίνει το σύνθημα ορισμένων εκ των υποψηφίων που θέλουν να διαδεχτούν τη Μέρκελ. Η κρίση του κορωνοϊού έβαλε έναν μεγεθυντικό φακό στις ελλείψεις της Μέρκελ, τις οποίες θα πρέπει να αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση για να διασφαλίσει ότι η μετάβαση στην πράσινη και ψηφιακή οικονομία θα είναι επιτυχημένη», τόνισε η Ούτερμελ.

© The Financial Times Limited 2021. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation