Αναταραχή προκάλεσε στην αγορά η δήλωση του υπουργού Οικονομίας κ. Ευάγγελου Βενιζέλου ότι οι τράπεζες που τυχόν θα χρειαστούν βοήθεια από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα τη λάβουν με τη μορφή κοινών και όχι προνομιούχων μετοχών, διότι «έτσι προβλέπει το μνημόνιο».

Πρώτον, διότι το πρώτο μνημόνιο (στο οποίο και ανατρέξαμε) ΔΕΝ προβλέπει κάτι τέτοιο. Προβλέπει έκδοση προνομιούχων μετοχών και τη μετατροπή τους σε κοινές υπό όρους.

Και δεύτερον, διότι, σύμφωνα με τον νόμο με τον οποίο ιδρύθηκε το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (νόμος του Ιουλίου 2010, τον οποίο και διαβάσαμε), η έκδοση κοινών μετοχών προβλέπεται μόνο σε μία συγκεκριμένη περίπτωση: όταν μια τράπεζα έχει ήδη χαμηλούς (κάτω από τα όρια) δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας και δεν έχει καταφέρει να συγκεντρώσει (μέσω αύξησης) τα απαραίτητα κεφάλαια.

Πρακτικά, λοιπόν, με βάση τον ίδιο νόμο, αν μια τράπεζα αιτηθεί την υπαγωγή της στο ταμείο ΠΡΙΝ μειωθεί η κεφαλαιακή της επάρκεια, προβλέποντας βάσιμα ότι αυτό θα συμβεί στο μέλλον και δεν έχει δυνατότητα αύξησης κεφαλαίων (αποδεδειγμένα), τότε με βάση τον νόμο αυτόν δικαιούται να λάβει ενίσχυση με τη μορφή προνομιούχων μετοχών (οι οποίες, βέβαια, αν μετά δεν πάει καλά η προσπάθεια εξυγίανσης κ.λπ. μετατρέπονται σε κοινές).

Όπως είναι εύκολα αντιληπτό, η διαφορά για τους μετόχους των τραπεζών είναι τεράστια. Στη μία περίπτωση (των προνομιούχων) δεν υπάρχει «διάχυση» των κοινών μετοχών, δηλαδή το λεγόμενο dilution αγγλιστί, ενώ στην άλλη με τις σημερινές αποτιμήσεις θα υπάρξει πιθανότατα… διπλασιασμός των κοινών μετοχών.

Και βεβαίως θα υπάρξει μεταβολή των μετοχικών ισορροπιών, με το κράτος να έχει πλέον σε όλες τις «πιθανές» περιπτώσεις τον επίσημο ρόλο βασικού μετόχου!

Ως εδώ καλά. Υπάρχουν όμως και οι επικαιροποιήσεις του μνημονίου. Σύμφωνα με την τελευταία από αυτές, τον περασμένο Απρίλιο (την παραθέτουμε δυστυχώς στα αγγλικά), ισχύουν τα εξής:

Concerning private banks, we will amend the FSF law in line with EU State aid rules and other necessary laws to require existing shareholders of listed and nonlisted banks to absorb the full loss coming out of the forward-looking Pillar II assessments prior to any recapitalization by the FSF.

In order to avoid that private shareholders are effectively subsidized by the public sector, and to enhance the prospect for private capital injection, the FSF will also require that, before banks and their shareholders can receive any funds, they must demonstrate that they have tried everything to achieve the necessary capital increase via private sources.

Thus listed firms should demonstrate that they offered new shares (right issues) at prices substantially below the average market price prevailing after the announcement of bank capital needs. If banks are nevertheless not able to raise capital from the private sector, the FSF may decide to offer a capital injection at prices substantially below the average market price prevailing after the announcement of bank capital needs, subject to conditions to minimize downside risks and thus the burden on taxpayers. The FSF will dispose of any acquired bank holdings within 24 months of the recapitalization, and to this end take measures to facilitate a merger or takeover or transfer of activities to another financial organization.

Τα σημεία που παραθέτουμε με Bold εξηγούν γιατί ο κ. Βενιζέλος ισχυρίζεται ότι το μνημόνιο προβλέπει κοινές μετοχές και μόνον.

Κατόπιν αυτών, εμείς συμπεραίνουμε ότι:

- Είτε ο κ. Βενιζέλος τροποποιεί τις συγκεκριμένες διατάξεις με το νέο νομοσχέδιο που δεν έχει δοθεί ακόμη στη δημοσιότητα και μεταξύ άλλων προβλέπει τη διάσπαση «προβληματικών στοιχείων» των τραπεζών και τη δημιουργία κάποιου είδους Bad Bank, εξ ου και η δήλωσή του έγινε κατόπιν ερωτήσεως δημοσιογράφου στην παρουσίαση των βασικών σημείων αυτού του νομοσχεδίου. 

- Είτε πρόκειται για ανεπίσημη πολιτική απόφαση να μη γίνουν δεκτά αιτήματα προσφυγής στο ταμείο (μέσω της ΤτΕ) παρά μόνον όταν η κεφαλαιακή επάρκεια έχει ήδη πέσει κάτω από συγκεκριμένα όρια.

Υ.Γ.: Πάντως, μας προξενεί εντύπωση ότι το συγκεκριμένο νομοσχέδιο ΔΕΝ έχει κάνει ακόμη την εμφάνισή του στο Διαδίκτυο, κάτι που συνήθως συμβαίνει αμέσως μετά την παρουσίαση των βασικών σημείων, αν όχι ταυτόχρονα.

Γιατί… άραγε;

Υ.Γ. 2: Πέραν των όποιων νομικών θεμάτων, υπάρχει ο επί της ουσίας λόγος και αντίλογος. Που λέει ότι οι περισσότερες τράπεζες έχουν ήδη προνομιούχες μετοχές, που αντιπροσωπεύουν σήμερα ιδιαίτερα σεβαστό ποσοστό της κεφαλαιοποίησής τους, άρα αν ενισχυθούν εκ νέου με προνομιούχες θα φτάσουμε στο εξαιρετικά ασύνηθες να αντιπροσωπεύουν οι κοινές ένα… κλάσμα της αξίας των προνομιούχων.

Κι ο αντίλογος; Στην Ελλάδα είμαστε και οι τραπεζίτες δεν φέρουν την ευθύνη για την κατάντια της χώρας. Μπορεί να έκαναν κι αυτοί σοβαρά λάθη (π.χ. στην πιστωτική επέκταση), αλλά το συντριπτικό βάρος της ευθύνης βαρύνει τις κυβερνήσεις.

Οπότε η προοπτική, για παράδειγμα, να μπορεί ανά πάσα στιγμή το Δημόσιο ως πλειοψηφία της συνέλευσης να διορίζει και να παύει διοικήσεις, να χαράσσει πολιτική κ.λπ., όσο να 'ναι προξενεί μια… ανατριχίλα, κι όχι μόνο στους τραπεζίτες.