Καθώς το εκκρεμές της οικονομικής ανάπτυξης κινήθηκε τα τελευταία χρόνια προς τις ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες, το παγκόσμιο κεφάλαιο ακολούθησε αυτόν το δρόμο. Στην διαδικασία αυτή, οι ισοτιμίες των αναδυόμενων αγορών παρήγαγαν αποδόσεις και κατέστησαν νέα πηγή πιθανού κινδύνου.

Ένα από τα μαθήματα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης είναι ότι η χρηματοοικονομική διαφοροποίηση εμφανίζει όλο και μεγαλύτερες προκλήσεις σε μια παγκοσμιοποιημένη αγορά. Οι οικονομίες ανεβαίνουν και πέφτουν μαζί και οι αναδυόμενες αγορές δεν είναι ικανές να ξεφύγουν από την τύχη της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Η αύξηση του συσχετισμού έγινε προφανής στο δεύτερο εξάμηνο του 2011 όταν οι κρίσεις χρέους στην Ευρωζώνη επιτάχυναν την έξοδο από τις τοποθετήσεις σε στοιχεία ενεργητικού που πριν φαίνονταν θωρακισμένα από τέτοιους είδους ανησυχίες.

Η ελληνική κρίση σε συνδυασμό με τις ανησυχίες για διπλή υφεσιακή βουτιά στις ΗΠΑ οδήγησε στην προτίμηση στρατηγικών που δεν παρουσιάζουν καθόλου κίνδυνο, προκαλώντας απότομες πτώσεις στις μετοχές αναδυόμενων αγορών και μια συνακόλουθη υποχώρηση στις αποτιμήσεις των νομισμάτων. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, τον Σεπτέμβριο του 2011, το βραζιλιάνικο ρεάλ, το νοτιοαφρικανικό ραντ και το πολωνικό ζλότυ- όλα υποχώρησαν κατά σχεδόν 10% έναντι του αμερικανικού δολαρίου «επιστρέφοντας» κέρδη που είχαν πραγματοποιήσει κατά τους πρώτους οκτώ μήνες του έτους.

Επιπρόσθετα, οι χώρες που είχαν περισσότερο ωφεληθεί από τις κεφαλαιακές εισροές φάνηκαν στην περίοδο του ξεπουλήματος να είναι οι πιο ευάλωτες. Η κεντρική και η Ανατολική Ευρώπη είδαν ραγδαίες επαναξιολογήσεις. Η Πολωνία και η Τουρκία έπαιξαν ρόλο εμπροσθοφυλακής, ενώ η Νότιος Κορέα και η Νότιος Αφρικής χτυπήθηκαν επίσης.

«Η παγκόσμια επενδυτική εμπιστοσύνη είναι πιθανόν να επηρεάζει τις ισοτιμίες των αναδυόμενων αγορών», λέει ο Ala Kassay, οικονομολόγος στην γαλλική εταιρία παροχής συμβουλών επί θεμάτων κρατικού χρέους, TAC Financial. «Οι κεφαλαιακές ροές είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την εμπιστοσύνη, και οι επενδυτές πρέπει να έχουν το νου τους για το ότι οι απότομες αλλαγές στην εμπιστοσύνη μπορούν να έχουν μακροπρόθεσμες και βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις στις αποδόσεις».

Τα διλήμματα των κεντρικών τραπεζών

Από την αρχή του 2012 το κλίμα έναντι των ριψοκίνδυνων επενδυτικών τοποθετήσεων έχει βελτιωθεί σημαντικά. Οι ισοτιμίες των αναδυόμενων αγορών ένιωσαν τα οφέλη αυτά, καθώς ανέκτησαν το μεγαλύτερο μέρος του εδάφους που έχασαν στο 2011. Παρά τις συνεχιζόμενες ανησυχίες για τη μεταβλητότητα, το μοντέλο ισοτιμιών αναδυόμενων αγορών της HSBC στις πρώτες λίγες εβδομάδες είχε απόδοση 13,1%.

«Η πλειοψηφία των πρόσφατων ροών συγκεντρώθηκε σε funds που επενδύουν σε σκληρές ισοτιμίες- κάτι που δείχνει ότι η νευρικότητα στους κόλπους των επενδυτών επιμένει», λέει ο Murat Toprak οικονομολόγος στην HSBC υπεύθυνος για τις περιοχές Ευρώπης, Αφρικής και Μέσης Ανατολής.

Καθώς η εμπιστοσύνη επέστρεψε στις αγορές το 2012, οι πολιτικές ηγεσίες στις αναδυόμενες αγορές θέλησαν να εξασφαλίσουν ότι η βελτίωση του κλίματος δεν θα οδηγήσει σε αποσταθεροποίηση των ταμειακών ροών. Αυτό έγινε σαφές από τους πολέμους ισοτιμιών που ξέσπασαν και από τις παρεμβάσεις κεντρικών τραπεζών, ώστε να αποτραπεί η ενίσχυση του νομίσματος που θα μπορούσε να πλήξει τις εξαγωγές.

Η Βραζιλία και η Κολομβία ήταν και οι δύο ενεργές στις αγορές ξένου συναλλάγματος αγοράζοντας αμερικανικά δολάρια ώστε να βοηθήσουν στην υποτίμηση του ρεάλ και του πέσο. Εν τω μεταξύ, ο υπουργός οικονομικών της Πολωνίας έδειξε ότι σχεδιάζει πωλήσεις ευρώ για να αποφύγει υπερβολική ενδυνάμωση του ζλότυ. Στην Ασία, η Κίνα φαίνεται να χαλιναγωγεί την ενδυνάμωση του ρέμνιμπι μετά την ήπια άνοδο έναντι του δολαρίου που επέτρεψε το 2011.

«Το αποτέλεσμα είναι ότι το επιθετικό ράλι στις ισοτιμίες αναδυόμενων αγορών που παρατηρήθηκε στις πρώτες εβδομάδες του 2012, ανασχέθηκε», λέει ο κ. Toprak.

Κίνδυνοι από την πολιτική

Ένα πεδίο στο οποίο οι ευρωπαίοι και οι αμερικανοί πολιτικοί βοήθησαν να τονωθεί η ζήτηση για ισοτιμίες αναδυόμενων αγορών είναι η επιτοκιακή πολιτική. Τόσο η ΕΚΤ όσο και η FED κρατούν τα επιτόκια σε ιστορικά χαμηλά και δεν δείχνουν προθέσεις αύξησής τους.

Σε ένα μεγάλο διάστημα της προηγούμενης δεκαετίας, το λεγόμενο carry trade έδωσε τη δυνατότητα στους επενδυτές να δανείζονται από συγκεκριμένες αγορές χρήματα με χαμηλό επιτόκιο και να τα επανεπενδύουν σε υψηλών αποδόσεων αναδυόμενες αγορές.

Τα τελευταία χρόνια η Ιαπωνία έγινε το επίκεντρο του carry trade και η Βραζιλία, ο κατ΄εξοχήν προορισμός του χρήματος αυτού, καθώς οι επενδυτές φρόντιζαν να ωφεληθούν από την απόδοση των κρατικών ομόλογων που ξεπερνούσε το 10%. Κατά τους πρόσφατους μήνες, μια νέα τάση αναδύθηκε και το ευρώ άρχισε να χρησιμοποιείται ως νόμισμα για carry trade αντανακλώντας την πεποίθηση των επενδυτών ότι οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης θα κρατήσουν τα επιτόκια χαμηλά για το ορατό μέλλον.

«Φαίνεται ότι υπάρχει αρκετό tail risk από την Ευρωζώνη», λέει ο Bartosz Pawlowski επικεφαλής του τμήματος στρατηγική της BNP Paribas για τις περιοχές Ευρώπης, Αφρικής και Μέσης Ανατολής. «Δεν βρισκόμαστε ακόμη στο επίπεδο η Ευρώπη να είναι εξαγωγέας κεφαλαίου, αλλά μπορούμε πιθανόν να υποθέσουμε ότι η ΕΚΤ δεν θα αυξήσει τα επιτόκια σύντομα και μπορεί να λάβει και μέτρα για την ενίσχυση της ρευστότητας».

Τους τελευταίους μήνες η ΕΚΤ προμήθευσε τα χρηματοοικονομικά ιδρύματα της Ευρώπης με 1 τρισ. ευρώ σε χαμηλό κόστος. Πρόκειται για ρευστότητα που, σε συνδυασμό και με τους καρπούς της ποσοτικής χαλάρωσης στη Μ. Βρετανία και τις ΗΠΑ, βρίσκει το δρόμο της για τις αναδυόμενες αγορές.

Οι αρχές στη Βραζιλία είναι τόσο ανήσυχες για τις ενέργειες της ΕΚΤ και της FED, ώστε έλαβαν έκτακτα μέτρα επιβάλλοντας φόρο 1% στις χρηματοοικονομικές συναλλαγές σε short δολαριακές θέσεις στην αγορά futures και επιπλέον παρακρατούμενο 6% επί των αγορών ομολόγων που κάνουν αλλοδαποί επενδυτές. Και πάλι όμως, οι ξένοι επενδυτές φαίνεται να σπεύδουν να αποκτήσουν στοιχεία ενεργητικού στη Βραζιλία- κάτι στο οποίο η κεντρική τράπεζα της χώρας απάντησε με το να πουλήσει ρεάλ στις αγορές futures.

Στις αρχές Φεβρουαρίου, η Barclays αναρωτιώταν για το κατά πόσο οι χρηματοδοτήσεις ιδρυμάτων από την ΕΚΤ είναι πιθανό να οδηγήσουν σε ευρεία επιστροφή στα ριψοκίνδυνα στοιχεία ενεργητικού και ειδικά στις ισοτιμίες αναδυόμενων αγορών υψηλής απόδοσης. Ενώ το θεμέλιο για μια τέτοια κίνηση ήταν γερό, η κίνηση είναι μάλλον απίθανό να είναι του ίδιου μεγέθους όπως στο ράλι του 2009, λέει ο Raghav Subbarao, στέλεχος της Barclays Capital. «Συνιστούμε επιφυλακτικότητα σε όσους πραλληλίζουν αυτή την κατάσταση με το 2009. Οι αποτιμήσεις είναι πολύ λιγότερο ευνοϊκές για τις ισοτιμίες του carry trade, η ΕΚΤ και η FED δεν έκαναν κάτι για τη μείωση των επιτοκίων και οι επενδυτές πιθανόν θα συνεχίσουν να ανησυχούν όσο η πιθανότητα ξαναφουντώματος της κρίσης στην Ευρωζώνη παραμένει υψηλή», λέει.

Κινεζική επιρροή

Εν μέσω της αβεβαιότητας για το μέλλον σε ό,τι αφορά τις ισοτιμίες, ένα γεγονός που ίσως δεν παίρνει τόσο προβολή όση του αξίζει είναι η κινεζική επιρροή σε αγορές όπως η Βραζιλία, η Νότιος Αφρική, η Νότιος Κορέα και η Μαλαισία. Καθώς η Κίνα κοιτάζει να μειώσει την εξάρτησή της από το αμερικανικό δολάριο και να αυξήσει την επιρροή του ρέμνιμπι έχει προχωρήσει στην επένδυση μεγάλων ποσών σε projects υποδομών σε αναδυόμενες αγορές- κλειδιά, οδηγώντας έτσι σε σημαντικές αυξήσεις εισροών και δημιουργώντας πιθανές ευκαιρίες για όσους επενδύουν σε ισοτιμίες.

«Η Κίνα αποτελεσματικά τριπλάρει το δολάριο σε αυτές τις χώρες και προσπαθεί να δημιουργήσει εναλλακτικές αγορές με τις οποίες να μπορεί να συνδιαλαγεί», λέει ο κ. Pawlowski της BNP Paribas. «Αξίζει να αναγνωρίσουμε ότι αυτές οι χώρες που συνεργάζονται με την Κίνα είναι πιθανό να είναι ξεκάθαρα κερδισμένες».