Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης προβλέπει μέσους ρυθμούς ανάπτυξης 3,2% για το 2011 για τις οκτώ οικονομίες της κεντρικής - ανατολικής Ευρώπης, ποσοστό που ξεπερνά με άνεση εκείνο οποιασδήποτε χώρας της ευρωζώνης.
 
Αυτό ανατρέπει τους φόβους οικονομικής κατάρρευσης στην ανατολική και κεντρική Ευρώπη, που μεταξύ άλλων επιπτώσεων οδήγησε και στην καταπόντιση των αυστριακών μετοχικών τίτλων το 2009. Είναι ωστόσο νωρίς για να αποκαλείται όλο αυτό «αντιστροφή του κλίματος» - τουλάχιστον κατά την άποψη του κ. Andreas Treichl, CEO της αυστριακής Erste Bank, η οποία έχει θυγατρικές σε επτά χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης.

«Διαφωνούμε έντονα με την ιδέα της "αντιστροφής του κλίματος". Υπάρχουν ορισμένα μεγάλα ονόματα, όπως ο Krugman και ο Roubini, που έλεγαν ότι η ΝΑ. Ευρώπη θα βυθιστεί και πως μαζί της -λόγω της έκθεσης των αυστριακών τραπεζών στην περιοχή- θα βυθιστεί και η Αυστρία. Η εκτίμηση αυτή στηριζόταν σε μια αντίληψη της διεθνούς τραπεζικής η οποία πολύ απλά δεν είχε σχέση με την πραγματικότητα. Κανείς δεν αφιέρωσε χρόνο και κόπο για να εξετάσει πραγματικά το πώς είναι η τραπεζική στη ΝΑ. Ευρώπη», λέει ο κ. Treichl.

Οι αυστριακές τράπεζες έχουν τοποθετήσει περίπου 200 δισ. ευρώ σε δάνεια στην περιοχή.

Η αντίρρηση του κ. Treichl είναι ότι δεν είναι δυνατόν να γενικεύεται η κατάσταση για όλη τη ΝΑ. Ευρώπη, ούτε είναι δυνατόν να παραβάλλεται η συμπεριφορά μιας τράπεζας σαν την Erste Bank με εκείνη ενός οργανισμού όπως η Citigroup, της οποίας τα business models αλλά και οι συμπεριφορές έναντι του κινδύνου είναι πολύ διαφορετικά.

Η Εrste έχει εστιάσει σχεδόν αποκλειστικά σε χώρες εντός της Ε.Ε., κάτι που εξασφαλίζει σταθερότερο νομικό και θεσμικό πλαίσιο. Ακόμη και ανάμεσα στις ίδιες αυτές τις χώρες, ο κ. Treichl επισημαίνει ότι υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές σε αγορές όπως η Πολωνία, η Ουγγαρία ή η Ρουμανία.

Επιπλέον, εκτίμησή του είναι ότι οι προοπτικές στη ΝΑ. Ευρώπη είναι καλύτερες από εκείνες στη δυτική Ευρώπη. «Η Erste είναι στην πραγματικότητα ένα call option για την ανατολική Ευρώπη και είμαστε ικανοποιημένοι με αυτό. Με την εξαίρεση της Ουγγαρίας, οι λόγοι ιδιωτικού και κρατικού χρέους προς το ΑΕΠ είναι σημαντικά χαμηλότεροι από εκείνους στη δυτική Ευρώπη, ενώ και η εξάρτηση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και συντάξεων από τις επόμενες γενιές είναι πολύ χαμηλότερη από εκείνη στις προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες».

Επίσης, τονίζει ο ίδιος, οι κυβερνήσεις της ΝΑ. Ευρώπης ενήργησαν ταχύτερα από εκείνες της Δ. Ευρώπης στην κατεύθυνση της αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κρίσης.

Στην πραγματικότητα, ο κ. Treichl θεωρεί ότι η περιοχή της ΝΑ. Ευρώπης είναι σε θέση να ανταγωνιστεί την Ασία σε όρους προοπτικών retail banking, σε ό,τι αφορά τόσο τον δανεισμό όσο και τα προϊόντα αποταμίευσης.

Ο κατά κεφαλήν τραπεζικός δανεισμός είναι σημαντικά χαμηλότερος των μέσων δυτικοευρωπαϊκών επιπέδων και οι αποστάσεις τις οποίες φαίνεται όλο και περισσότερο να παίρνουν οι κυβερνήσεις από τα συνταξιοδοτικά ταμεία τονώνουν τη ζήτηση για ανάλογα επενδυτικά προϊόντα.

«Η οικονομική ανάπτυξη θα είναι χαμηλότερη από ό,τι στην Ασία, αλλά θα ξεκινά από υψηλότερη βάση. Η τάση μας είναι να εξετάζουμε την ύπαρξη προσωπικού πλούτου και όχι μόνο την οικονομική ανάπτυξη. Ανάπτυξη 10% στο Βιετνάμ παράγει 200 ευρώ κατά κεφαλήν επιπλέον πλούτου κάθε χρόνο, αλλά ανάπτυξη 4% στην Τσεχία παράγει 400 ευρώ ανά κάτοικο. Οι άνθρωποι αρχίζουν να δανείζονται όταν φτάσουν σε ένα ορισμένο επίπεδο ευμάρειας και μετά, ενώ ξεκινούν τις επενδύσεις σε ακόμη μεταγενέστερο χρόνο.

Αυτή είναι η στιγμή που περιμένουμε για να δημιουργήσουμε πραγματικό περιθώριο μέσω της απάλειψης κινδύνου (derisking) στα κέρδη και στα έσοδα, μειώνοντας την εξάρτησή μας από τον δανεισμό», λέει.

Επιπλέον, στην οικονομική εικόνα της ΝΑ. Ευρώπης το τραπεζικό μοντέλο έχει συχνά αγνοηθεί από τις Κασσάνδρες. Ο κ. Treichl περιγράφει την Erste ως ένα κράμα ισχυρών εγχώριων τραπεζών με εντόπια χρηματοδότηση που τυχαίνει να έχουν αυστριακό ιδιοκτήτη». Τα στοιχεία υποστηρίζουν την άποψη αυτή: εκτός Αυστρίας, ο συνολικός λόγος δανείων προς καταθέσεις του ομίλου είναι λιγότερος από 100%, οπότε οι δραστηριότητες στη ΝΑ. Ευρώπη είναι πλήρως αυτοχρηματοδοτούμενες.

Θεσμική πρόκληση

Πηγή ανησυχίας για τον κ. Treichl είναι οι νέες θεσμικές πρωτοβουλίες που θα λειτουργήσουν εποπτικά στο επιχειρηματικό μοντέλο της Erste. Όπως λέει, η Βασιλεία ΙΙΙ εξακολουθεί να ωθεί είτε προς τη συγκέντρωση δανείων σε μεγάλους δανειστές κρατών και εταιριών είτε προς την τιτλοποίηση μικρότερων δανείων, ώστε να μειωθούν οι κεφαλαιακές απαιτήσεις - αμφότερες οι στρατηγικές συνεισέφεραν στα χρηματοοικονομικά προβλήματα των προηγούμενων ετών.

«Αν έχεις μια μικρή επιχείρηση με 50% ίδια κεφάλαια και 10% τραπεζικό δανεισμό, η οποία έχει καλή διοίκηση, είναι κερδοφόρος για πολλά χρόνια και λειτουργεί σε μια εξαιρετική αγορά μικρή αλλά αναπτυσσόμενη, με τη Βασιλεία ΙΙΙ θα απαιτηθεί 10 φορές περισσότερο κεφάλαιο για να της χορηγήσεις δάνειο από ό,τι αν δάνειζες ένα κράτος ή ένα blue chip. Αυτό είναι παράλογο», λέει.

Παρά την αβεβαιότητα, ο κ. Treichl δεν αποκλείει την περαιτέρω επέκταση της Erste Bank.
Λέει ότι η Πολωνία είναι η χώρα στην οποία προφανώς δεν έχει ακόμη οικοδομήσει ένα σημαντικό μερίδιο αγοράς. Οι εταιρικοί πελάτες της Erste ενδιαφέρονται όλο και περισσότερο για την Ουκρανία, όπου προ της κρίσης είχε προχωρήσει στην εξαγορά μιας μικρής θυγατρικής εταιρίας.

Η ουκρανική κίνηση ευθύνεται για απώλειες συνολικά 126 εκατ. ευρώ στα έτη 2008, 2009 και στο πρώτο μισό του 2010 πριν επιστρέψει στην κερδοφορία στο τελευταίο τρίμηνο του 2010. Ο κ. Treichl περιγράφει την όλη επένδυση ως ένα «project έρευνας και ανάπτυξης που ήταν ακριβότερο από ό,τι περιμέναμε αλλά και ως ένα από εκείνα που θα μπορούσαν να παραγάγουν σημαντικά έσοδα στο μέλλον».