του Αλέξιου Νικόπουλου

”Είναι αδύνατον, ένα νόμιμο επιχειρηματικό μοντέλο να ανταγωνιστεί επιτυχώς ένα μοντέλο που παρέχει κλεμμένα περιεχόμενα”. Η φράση αυτή που ανήκει σε υψηλόβαθμο στέλεχος ενός από τα μεγαλύτερα δίκτυα media στον κόσμο, του NBC, δίνει με τον πλέον ανάγλυφο τρόπο τη διάσταση του διεθνούς προβλήματος που λέγεται ”προστασία πνευματικής ιδιοκτησίας”.

Στο εξωτερικό, με αφορμή τα πνευματικά δικαιώματα επί μουσικών και κινηματογραφικών έργων μαίνεται εδώ και τρία περίπου έτη η διαμάχη μεταξύ των εταιριών ΜΜΕ και των παροικούντων το Internet, για προηγμένα θέματα τεχνολογίας όπως το ”κατέβασμα” μουσικής και video. Ωστόσο, στην Ελλάδα δεν έχουμε ακόμη λύσει ούτε τα… βασικά.

Χαρακτηριστικό της κατάστασης... ύπνωσης που επικρατεί στην ελληνική πραγματικότητα είναι το ότι μία από τις πρώτες παρόμοιου τύπου δικαστικές παρεμβάσεις είδε το φως της δημοσιότητας μόλις προ λίγων μηνών, παρότι αφορά παραδοσιακό χώρο που καμία σχέση δεν έχει με τις προκλήσεις της νέας οικονομίας.

Ο λόγος για τη δικαστική απόφαση- σταθμό του Πρωτοδικείου Αθηνών που αφορούσε τα προϊόντα της γνωστής κοσμηματοποιίας Ζολώτα που λειτουργεί πάνω από 100 χρόνια και τη δικαίωση των πολυετών προσπάθειών της να προστατευθεί από τις ”αντιγραφές”.

Πίσω από τα επιχειρηματικά συμφέροντα που διακυβεύονται σε τέτοιες περιστάσεις, διακρίνει κανείς την απόπειρα εκσυγχρονισμού και συγκεκριμενοποίησης των νομικών κανόνων που προφυλάσσουν την πνευματική περιουσία των επιχειρήσεων. Από αυτή την σκοπιά, οι ”λύσεις” ή/και οι ”συμβιβασμοί” που προκύπτουν, αφορούν κάθε επιχείρηση που επιθυμεί να ”ποντάρει” στο brandname της.

Παράδειγμα των εν εξελίξει διεθνών διεργασιών, είναι το ενδιαφέρον με το οποίο αναμένεται η δικαστική απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ για το ”κατέβασμα” και την διακίνηση αρχείων που έχουν κατοχυρωμένη πνευματική ταυτότητα. Σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο των Financial Times, η απόφαση του αμερικανικού δικαστηρίου εκτιμάται ότι θα κρίνει νομικά υπεύθυνες τις υπηρεσίες internet που δίνουν τη δυνατότητα ”κατεβάσματος” αρχείων, παρέχοντας προϊόντα που επιτρέπουν την παράνομη διακίνηση περιεχομένων μουσικής και video.

Όπως μάλιστα σχολίαζε η ηλεκτρονική έκδοση του έγκυρου φύλλου, τέτοια εξέλιξη ”αναμένεται να απομακρύνει μεγάλο μέρος της νομικής αβεβαιότητας που έχει επιτρέψει την άνθηση της πειρατείας”.

Στην Ελλάδα, οι διενέξεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας δεν είναι συχνές. Και αυτό, όχι γιατί δεν ευδοκιμούν... παραδείγματα ανήθικης επιχειρηματικής συμπεριφοράς. Τουναντίον. Δεν είναι συχνές διότι οι ελεγκτικοί και πειθαρχικοί μηχανισμοί δίνουν περισσότερο την αίσθηση της αδράνειας, παρά αυτή της ακούραστης καταδίωξης.

Όπως και πολλοί άλλοι κλάδοι ειδών πολυτελείας, έτσι και αυτός των κοσμημάτων πλήττεται διεθνώς από την αντιγραφή. Παρά την ύπαρξη ελληνικού νομικού πλαισίου (Νόμος 2417/1996 σε εφαρμογή του Διακανονισμού της Χάγης για τη διεθνή κατάθεση βιομηχανικών σχεδίων και υποδειγμάτων), μέχρι την περίπτωση της απόφασης για τη Ζολώτας, δεν υπήρξαν δικαστικές κινήσεις που να θέτουν φραγμό στην παράνομη αυτή δραστηριότητα.

Να αναφέρουμε πως βάσει της απόφασης, εκδόθηκε προσωρινή διαταγή απαγόρευσης κυκλοφορίας αντιγράφων της συλλογής Love Prints του διάσημου ελληνικού οίκου, εξέλιξη που σύμφωνα με τους γνωρίζοντες, θα αποτελέσει ”μπούσουλα” για το μέλλον.

”Δεν θα σταματήσουμε εκεί. Θα επιδιώξουμε τη νόμιμη αποζημίωση και τον ποινικό κολασμό του αντιγραφέα. Πρέπει επιτέλους να μπει μια τάξη και να προστατευθεί η αυθεντική δημιουργία. Δεν μπορεί αυτοί που συστηματικά αντιγράφουν ή παραλλάσσουν επώνυμες δημιουργίες να συνεχίσουν να παραπλανούν το καταναλωτικό κοινό και να κερδίζουν εις βάρος των πραγματικών δημιουργών που λειτουργούν με διαφάνεια , θέτουν υψηλά standards κατασκευής και επιβαρύνονται με έξοδα marketing”, δήλωσε με αφορμή τη δικαστική δικαίωση της Ζολώτας η κ. Μ. Παπαλέξη (φωτό), επικεφαλής της εταιρίας και προσωπική επιλογή του αείμνηστου Ξενοφώντα Ζολώτα.

Η άποψη της επικεφαλής του οίκου Ζολώτα αποκτά βαρύνουσα σημασία, αφού πέραν της αναγνωρισμένης αξίας της στο χώρο των επιχειρήσεων (βραβευμένη από τον Ζ. Σιράκ ως η καλύτερη Ευρωπαία γυναίκα– επιχειρηματίας για το 2000), ηγείται μιας φίρμας αρκετά ταλαιπωρημένης από τις αντιγραφές. Η ίδια άλλωστε ολοκλήρωσε το Μάρτιο του 2003 την ενοποίηση όλων των διεθνών και ελληνικών σημάτων ZOLOTAS υπό τη νομική μορφή Ζολώτας Α.Ε. ύστερα από εξαγορά και απορρόφηση των μεριδίων των κ.κ. Φίλιππου Βρυώνη και Σταύρου Μιχαλαριά στην εταιρία Χρυσοθήκη Ζολώτα Α.Ε.

Τι πρέπει λοιπόν να κάνουν όσες εταιρίες- brand names πλήττονται με παρόμοιο τρόπο; Μπορούν να κάνουν (και) κάτι άλλο πέρα από το να περιμένουν την χρονοβόρο δικαιοσύνη να επιληφθεί του θέματος;

Το παράδειγμα του εξωτερικού δείχνει πως διαδικασίες παράλληλες με τη νομική προώθηση των υποθέσεων αυτών, είναι εφικτές. Πέραν των δικαστικών αποφάσεων που έχουν το πλεονέκτημα να δημιουργούν δεδικασμένο, όλο και περισσότερες εταιρίες του εξωτερικού οργανώνουν τις διακρατικές δράσεις τους και συντονίζουν τις προσπάθειές τους για την πάταξη του φαινομένου των ”κλοπών” της πνευματικής ιδιοκτησίας.

Εδώ όμως είναι Ελλάδα και αφού τα brand names με φήμη στο εξωτερικό που αξίζουν αντιγραφής είναι ελάχιστα, το θέμα της πνευματικής ιδιοκτησίας και οι επιπτώσεις του αφορούν μόνο μια χούφτα ανθρώπους, θα μπορούσε κάποιος να αντιλέξει, έχοντας πιθανότατα δίκαιο.

Γιατί λοιπόν είναι σημαντική η περίπτωση της δικαστικής δικαίωσης της Ζολώτας;

Η παγίωση των διαδικασιών διασφάλισης του πλούτου (πνευματικού ή υλικού) των εταιρικών σχημάτων είναι πρωταρχικής σημασίας για μία επιχειρηματική αγορά που θέλει να λέγεται ώριμη. Για την ακρίβεια, είναι μονόδρομος ώστε οι επενδύσεις των εταιριών να διατηρούν την αξία τους. Εν τέλει, περιπτώσεις όπως η μέχρι πρότινος ανεξέλεγκτη δράση των ανωνύμων αντιγραφέων των προϊόντων της Ζολώτας, εμπίπτουν στο γνωστό πρόβλημα που ακούει στο όνομα ”έλλειμμα ανταγωνιστικότητας”.