«Όχι» στην κατάσχεση ακινήτων για τα ληξιπρόθεσμα στεγαστικά δάνεια φαίνεται να λένε οι τραπεζίτες, φοβούμενοι κατάρρευση της αγοράς ακινήτων αλλά και απώλεια των εσόδων που θα είχαν αν απλώς έδιναν περισσότερο χρόνο στους δανειολήπτες.

Σήμερα οι ελληνικές τράπεζες προχωρούν σε αναδιάρθρωση δανείων αντί της αναγκαστικής εκποίησης, επεκτείνουν τον χρόνο αποπληρωμής των στεγαστικών έως και στα 45 χρόνια, δίνουν διευκολύνσεις έως και ενός έτους διάστημα στο οποίο οι δανειολήπτες πληρώνουν απλώς τους τόκους, ή προσθέτουν εγγυητές στα δάνεια, πολύ συχνά τα τέκνα των δανειοληπτών, τα οποία κάποια στιγμή θα κληρονομήσουν τα ακίνητα.

Οι τράπεζες θεωρούν τις κατασχέσεις ως τον χειρότερο τρόπο να αποκτήσουν τα οφειλόμενα και μέχρι στιγμής η Ελλάδα έχει αποφύγει τις μειώσεις των τιμών που επιφέρουν τα κενά ακίνητα που βρίσκονται στην ιδιοκτησία των τραπεζών, τα οποία καταστρέφουν τις αξίες ολόκληρων κοινωνιών και «πλημμυρίζουν» την αγορά, δήλωσε στο Bloomberg ο κ. Ανδρέας Αθανασόπουλος, γενικός διευθυντής του τμήματος λιανικής τραπεζικής και ενυπόθηκων δανείων της Εθνικής Τράπεζας, η οποία κατέχει περίπου το 30% όλων των στεγαστικών δανείων. Οι σύγχρονοι έλληνες τραπεζίτες πιστεύουν πως αν δοθεί στους δανειολήπτες η ευκαιρία να παραμείνουν στα σπίτια τους, στο τέλος θα αποπληρώσουν τα χρέη τους.

«Υπάρχει μεγάλο πρόβλημα στην αγορά, καθώς οι άνθρωποι τείνουν να αγοράζουν το σπίτι τους, να μένουν εκεί για μια ζωή και να το κληροδοτούν στα παιδιά τους», σημείωσε ο κ. Αθανασόπουλος, συμπληρώνοντας: «Ο καλύτερος τρόπος για να πάρουμε τα χρήματά μας από τα ληξιπρόθεσμα στεγαστικά δάνεια είναι να δώσουμε στους δανειολήπτες χρόνο, αυτό είναι το μόνο δόγμα, να τους βοηθήσουμε να αποπληρώσουν τα δάνειά τους ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα τις απώλειες των τραπεζών».

Προς το παρόν, οι τράπεζες δεν έχουν και πολλές επιλογές, σχολιάζει το Bloomberg. Όπως αναφέρει, το 2010, αφότου η Ελλάδα έγινε η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που έλαβε διεθνές πακέτο διάσωσης, με αρχικό δάνειο ύψους 110 δισ. ευρώ, η κυβέρνηση ανέστειλε τις κατασχέσεις πρώτων κατοικιών για ληξιπρόθεσμα δάνεια ύψους έως 200.000 ευρώ, έως τον Ιούνιο του 2011. Το μέτρο παρατάθηκε δυο φορές, μέχρι το τέλος του 2012, και είναι πιθανό να πάρει και νέα παράταση το 2013, σύμφωνα με την Εθνική Τράπεζα.

Τα μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά δάνεια στην Ελλάδα –η οικονομία της οποίας βρίσκεται σε ύφεση για πέμπτο συνεχόμενο χρόνο και το ποσοστό ανεργία της βρίσκεται στο επίπεδο ρεκόρ του 23%- άγγιξαν το 17,2% των συνολικών μη εξυπηρετούμενων δανείων το α’ τρίμηνο, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, έναντι του 15% το προηγούμενο τρίμηνο. Στην αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων συμβάλει η περικοπή των μισών των δημοσίων υπαλλήλων έως και κατά 45%.

Στις ΗΠΑ, όπου από τον Ιανουάριο του 2006 μέχρι τον Ιούνιο του 2012 καταγράφηκαν 4,7 εκατ. κατασχέσεις, σύμφωνα με τα στοιχεία της RealtyTrack Inc, οι τιμές των κατοικιών μειώθηκαν κατά 34%. Στην Ισπανία, όπου η Tinsa, η μεγαλύτερη εταιρεία εκτιμήσεων κατοικιών, εκτιμά πως οι τιμές έχουν μειωθεί κατά ένα τρίτο, έχουν καταγραφεί 330.000 κατασχέσεις.

«Έχουμε μάθει πολλά από αυτό που έγινε στις ΗΠΑ – οι κατασχέσεις ρίχνουν την αξία των ακινήτων στις γύρω περιοχές και οι τιμές μέχρι στιγμής στην Ελλάδα δεν έχουν καταρρεύσει», σημείωσε ο κ. Αθανασόπουλος. «Η ιδέα είναι να στηρίξουμε τους ανθρώπους ώστε να αποπληρώσουν (τα χρέη τους) και να ελαχιστοποιηθούν οι απώλειες».

Βέβαια, εκτός από αυτούς που πράγματι αντιμετωπίζουν δυσκολίες λόγω ανεργίας ή μείωσης του μισθού τους, οι τράπεζες έχουν να αντιμετωπίσουν και τους ληξιπρόθεσμους οφειλέτες που θα μπορούσαν να πληρώσουν όμως προτιμούν να μην θυσιάσουν το… lifestyle τους, αλλά και αυτούς που έχουν μεταφέρει τα χρήματά τους εκτός Ελλάδας και υποβάλει αίτηση προσωπικής χρεοκοπίας. Η διαπραγμάτευση με αυτές τις δυο κατηγορίες οφειλετών, που αντιπροσωπεύει περίπου το 20% αυτών που αναζητούν ελαφρύνσεις, περιπλέκεται από την νόμιμη απαγόρευση των κατασχέσεων.

«Το πρόβλημα με τους νόμους που ενθαρρύνουν την απαγόρευση των κατασχέσεων είναι ότι μπορεί να ενθαρρύνουν αυτούς που έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν να μην το κάνουν, αφήνοντας τις τράπεζες χωρίς τρόπο να αναγκάσουν αυτούς τους ανθρώπους που εκμεταλλεύονται τον νόμο να πληρώσουν», δήλωσε ο κ. Ivan Zubo, αναλυτής της BNP Paribas.

Η κατάσχεση «δεν είναι στρατηγική επιλογή για εμάς», τόνισε ο κ. Αθανασόπουλος. «Θέλουμε να αλλάξει ο νόμος ώστε να μας δώσει μεγαλύτερη ευχέρεια και ευελιξία. Δεν θα προχωρούσα ποτέ σε κατάσχεση σε άνθρωπο που έχει χάσει τη δουλειά του, όμως χρειαζόμαστε να έχουμε μεγαλύτερη ευχέρεια με αυτούς που εκμεταλλεύονται την κατάσταση».

Σημειώνεται ότι η ελληνική στεγαστική αγορά εμφάνιζε ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 82% στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Τα στεγαστικά δάνεια αυξήθηκαν στα 80,5 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2010 και οι τιμές των κατοικιών στην Αθήνα αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 170% από το 1997 μέχρι το τέλος του 2008, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ.

Ακόμα και τώρα, όμως, τα χρέη των ελληνικών νοικοκυριών σε στεγαστικά δάνεια, ως ποσοστό του ΑΕΠ, είναι μεταξύ των χαμηλότερων στις αναπτυγμένες χώρες, στο 36%, λιγότερο από το ήμισυ του επιπέδου στις ΗΠΑ, την Ιρλανδία και τη Βρετανία, σύμφωνα με την Deutsche Bank.

Ο μεγαλύτερος ληξιπρόθεσμος οφειλέτης στη χώρα είναι η ελληνική κυβέρνηση, που χρωστάει 6,8 δισ. ευρώ στον ιδιωτικό τομέα. Αυτό λειτουργεί επίσης ως βαρίδι στην οικονομία.

Τα στεγαστικά δάνεια έχουν μπει «στον πάγο» καθώς οι τράπεζες έρχονται αντιμέτωπες με τα αυξανόμενα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και οι πιθανοί αγοραστές περιμένουν να δουν αν η χώρα θα καταφέρει να διαπραγματευτεί κάποια συμφωνία με τους διεθνείς πιστωτές της που θα της επιτρέψει να λάβει περαιτέρω οικονομική βοήθεια και να παραμείνει στην ευρωζώνη.

«Αν το κράτος πάρει θετικά σχόλια για την πρόοδό της, η εκταμίευση από την τρόικα θα έρθει και το κράτος θα πληρώσει τα οφειλόμενα και θα υπάρξει ρευστότητα», ενώ «η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών θα ενισχύσει επίσης τη ρευστότητα», δήλωσε ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της ΕΤΕ, κ. Πέτρος Χριστοδούλου. «Αν δεν έχεις ρευστότητα τίποτα δεν μπορεί να λειτουργήσει. Η ρευστότητα είναι σαν το αίμα, τίποτα δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς αίμα. Ελπίζω ότι από τον Σεπτέμβριο και μετά αυτό θα συμβεί».

«Υπάρχουν καιροσκόποι που κάθονται στο περιθώριο λέγοντας «να φύγουμε από την Ευρώπη, να μην πληρώσουμε δεκάρα, να τους εκβιάσουμε», όμως οποιοσδήποτε τεχνοκράτης γνωρίζει ότι αυτό είναι βέβαιος θάνατος», σημείωσε ο κ. Χριστοδούλου. «Εγώ προσωπικά πιστεύω στην ευκαιρία της παραμονής μας στο παιχνίδι και αυτή είναι η ευκαιρία που δίνουμε στους ιδιοκτήτες ακινήτων. Το να πάρουμε το σπίτι από μια οικογένεια σκίζει τον κοινωνικό ιστό μιας ήδη πιεσμένης κοινωνίας».