Tις οικονομικές εξελίξεις και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν 6 χώρες της περιοχής των Βαλκανίων περιέχει το δεύτερο τεύχος του 2003 της σειράς Τρέχουσα Ενημέρωση Χωρών, με τίτλο ”South Eastern Europe and Mediterranean Emerging Market Economies Bulletin”.

Η έρευνα αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο του γενικότερου ενδιαφέροντος της Τράπεζας για επέκταση των δραστηριοτήτων της στην ευρύτερη περιοχή και ανάδειξή της σε περιφερειακή δύναμη.

Όπως προκύπτει από τη μελέτη, στην Τουρκία, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προχώρησε, στις 18 Απριλίου, στην από καιρό αναμενόμενη τέταρτη ανασκόπηση του χρηματοοικονομικού προγράμματος και στην καταβολή δόσης ύψους 700 εκατ. δολαρίων ενώ, παράλληλα, αναδιάρθρωσε το χρονοδιάγραμμα των επόμενων καταβολών λόγω των μεγάλων παρεκκλίσεων στον τομέα της δημοσιονομικής πολιτικής.

Με βάση το ανανεωμένο πρόγραμμα οι αρχές της χώρας ανέλαβαν σοβαρές δεσμεύσεις όσον αφορά τη μακροοικονομική και διαρθρωτική πολιτική και συγκεκριμένα την υλοποίηση στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 6,5% του ΑΕΠ, την αναμόρφωση των φορολογικών συστημάτων, την ενίσχυση της λειτουργικής ανεξαρτησίας του κρατικού φορέα εποπτείας του τραπεζικού συστήματος, τη μείωση του πλεονάζοντος προσωπικού στις δημόσιες επιχειρήσεις και την προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων.

Το ΔΝΤ θα παρακολουθεί την πρόοδο στην υλοποίηση του προγράμματος σε δίμηνη βάση. Ο αντίκτυπος του πολέμου στο Ιράκ στην οικονομία της Τουρκίας αναμένεται να είναι κατά πολύ μικρότερος των αρχικών προβλέψεων. Οι αρνητικές συνέπειες προβλέπεται ότι θα περιορισθούν, κυρίως, στα έσοδα από τον τουρισμό, τα οποία αναμένεται να μειωθούν κατά 1-2 δισ. δολάρια.

Στη Ρουμανία, το ΔΝΤ αποφάσισε, κατά την τρίτη ανασκόπηση του χρηματοοικονομικού προγράμματός του στις 25 Απριλίου, την παράταση της ημερομηνίας λήξης του προγράμματος μέχρι τις 15 Οκτωβρίου λόγω των καθυστερήσεων στην υλοποίηση των διαρθρωτικών αλλαγών. Στην απόφαση αυτή συνέβαλαν οι βελτιωμένες μακροοικονομικές επιδόσεις.

Παρ’ όλα αυτά, συνεχίζουν να υφίστανται προκλήσεις και κίνδυνοι, κυρίως στους τομείς των μισθολογικών αυξήσεων και των πληθωριστικών πιέσεων. Στον τομέα των τραπεζών, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασε κατά το 2002 η βελτίωση της χρηματοοικονομικής διαμεσολάβησης, καθώς και η υψηλή κερδοφορία των τραπεζών παρά τον αυξανόμενο ανταγωνισμό.

Στη Βουλγαρία, η ακολουθούμενη οικονομική πολιτική παρέμεινε στο πλαίσιο του προγράμματος που έχει συμφωνηθεί με το ΔΝΤ, ενώ σημειώθηκε περαιτέρω βελτίωση των μακροοικονομικών επιδόσεων. Εξάλλου, η, μέχρι στιγμής, αναβολή της πώλησης δύο στρατηγικών κρατικών βιομηχανιών, της καπνοβιομηχανίας Bulgartabak και της εθνικής εταιρείας τηλεπικοινωνιών BTC, δεν φαίνεται να δημιουργεί ιδιαίτερη ανησυχία στις αγορές. Αντισταθμίστηκε, προφανώς, από την πώληση, στα μέσα Μαΐου, της 100% κρατικής ιδιοκτησίας τράπεζας DSK, έναντι ποσού (300 εκατ. ευρώ περίπου), υπερδιπλάσιου των συνολικών εσόδων από τις ιδιωτικοποιήσεις του 2002.

Στη Σερβία και το Μαυροβούνιο, το ΔΝΤ αποφάσισε, στα μέσα Απριλίου, την καταβολή δύο δόσεων του τρέχοντος χρηματοοικονομικού προγράμματος, συνολικού ύψους 134 εκατ. δολαρίων. Η θετική ανασκόπηση του προγράμματος επισφραγίζει τα εντυπωσιακά επιτεύγματα της Ένωσης στον τομέα των μεταρρυθμίσεων και ενισχύει τις προοπτικές για την παροχή ποσού 1 δισ. δολαρίων κατά το προσεχές Συνέδριο Δωρητών, που θα πραγματοποιηθεί τον ερχόμενο Σεπτέμβριο.

Η υποστήριξη από διεθνείς οργανισμούς αναμένεται ότι θα συμβάλει στην αποκατάσταση της επενδυτικής εμπιστοσύνης η οποία είναι αναγκαία για την επιτυχή συνέχιση του εκτενούς προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων. Τα εν λόγω έσοδα αναμένεται ότι θα συμβάλουν στην κάλυψη, τόσο του δημοσιονομικού ελλείμματος, όσο και του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών, όπως και το 2002. Ο προϋπολογισμός του τρέχοντος έτους προβλέπει έλλειμμα της τάξεως του 4,1% του ΑΕΠ, το οποίο προγραμματίζεται να χρηματοδοτηθεί κατά κύριο λόγο από διεθνείς και λιγότερο από εσωτερικές πηγές. Κατά συνέπεια, η προσήλωση των αρχών στο οικονομικό πρόγραμμα του ΔΝΤ - προϋπόθεση για την προσέλκυση ξένης βοήθειας - είναι πλέον αποφασιστικής σημασίας.

Στην ΠΓΔΜ, το ΔΝΤ ενέκρινε στις 30 Απριλίου το αναμενόμενο 14μηνο χρηματοοικονομικό πρόγραμμα, συνολικού ύψους 28 δισ. δολαρίων, επαινώντας, παράλληλα, την υιοθέτηση ρεαλιστικής οικονομικής στρατηγικής.

Σημαντικά στοιχεία της στρατηγικής αυτής αποτελούν: η πολιτική μείωσης του δημοσιονομικού ελλείμματος σε χαμηλά επίπεδα, η διατήρηση της σταθερότητας της συναλλαγματικής ισοτιμίας και της επάρκειας των συναλλαγματικών διαθεσίμων, η υλοποίηση αποφασιστικών θεσμικών μεταρρυθμίσεων στην κατεύθυνση ενίσχυσης της ευελιξίας της αγοράς εργασίας, η ολοκλήρωση της διαδικασίας των ιδιωτικοποιήσεων, η ενίσχυση της ανάπτυξης των μεσαίων επιχειρήσεων και η αναμόρφωση του τραπεζικού τομέα.

Η Βουλή έχει ήδη ψηφίσει περιοριστικό προϋπολογισμό για το 2003 με στόχο έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης το 1,6% του ΑΕΠ (από 5,4% το 2002). Γεγονός που προβλέπεται ότι θα διευκολύνει τη χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής και κατά συνέπεια την αποκλιμάκωση των επιτοκίων χορηγήσεων από τα τρέχοντα υψηλά επίπεδα του 17%. Το νέο οικονομικό πρόγραμμα και ο επιτυχής συνδυασμός νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής αναμένεται ότι θα συμβάλουν στην ανάκαμψη των επενδύσεων και της επιχειρηματικής δραστηριότητας και στην επίτευξη διατηρήσιμων ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης και αυξημένης απασχόλησης.

Στην Αλβανία, η Κεντρική Τράπεζα φαίνεται ότι εισέρχεται - μετά την περιοριστική νομισματική πολιτική του περασμένου έτους - σε κύκλο χαλάρωσης της πολιτικής της, με τη μείωση, στα τέλη Απριλίου, του βασικού επιτοκίου κατά 50 μονάδες βάσης, στο 8%. Τόσο η τιθάσευση του πληθωρισμού και η επιστροφή των καταθέσεων στο τραπεζικό σύστημα, όσο και η σταθερότητα της συναλλαγματικής ισοτιμίας αναμένεται ότι θα οδηγήσουν σε περαιτέρω μειώσεις των επιτοκίων, κατά 100-150 μονάδες βάσης, συνολικά, στο 6,5%-7%. Οι επιδόσεις του τραπεζικού συστήματος κατά το 2002 ήταν καλές, παρά την κρίση εμπιστοσύνης την άνοιξη του ίδιου έτους.

Περαιτέρω ανάπτυξη του τραπεζικού συστήματος και βελτίωση των επιδόσεών του, ιδιαίτερα αύξηση των χορηγήσεων και της κερδοφορίας, αναμένονται μετά την ιδιωτικοποίηση της τελευταίας και μεγαλύτερης κρατικής τράπεζας, της Savings Bank (54% του συνολικού ενεργητικού του τραπεζικού συστήματος), η οποία αναμένεται να πραγματοποιηθεί μετά την προώθηση προγράμματος για την αναδιάρθρωσή της και την προσέλκυση στρατηγικού επενδυτή.