Νόσος του Dent: Η σπάνια πάθηση που οδηγεί παιδιά σε τελικό στάδιο νεφρικής νόσου

Η νόσος του Dent είναι μια σπάνια ασθένεια, η οποία περνάει από την ασυμπτωματική μητέρα – φορέα στο αγόρι που θα γεννήσει. Οφείλεται σε διαταραχή του σωληναρίου του νεφρού, προκαλεί υπερασβεστουρία, νεφρολιθίαση, ραχίτιδα και άλλες καταστάσεις, οδηγώντας σταδιακά τον ασθενή στο τελικό στάδιο νεφρικής νόσου. Η σημερινή θεραπευτική αντιμετώπιση είναι συμπτωματική, επιβραδύνοντας αυτή την πορεία, ενώ κλινικές μελέτες που βρίσκονται σε εξέλιξη γεννούν ελπίδες για πιο στοχευμένες και αποτελεσματικές ειδικές θεραπείες στο μέλλον.

Επιστημονική ομάδα από το Dent Disease Foundation, το μοναδικό παγκοσμίως ίδρυμα που επικεντρώνεται στη συγκεκριμένη νόσο, βρέθηκε πριν από μερικές ημέρες στη Θεσσαλονίκη και στην Α΄ Παιδιατρική Κλινική του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου. Εκεί είχε συνάντηση με Έλληνες ειδικούς, αλλά και με ασθενείς με τις οικογένειές τους από την Ελλάδα και χώρες της Βαλκανικής, οι οποίοι έλαβαν το μήνυμα ενδυνάμωσης, ότι δεν είναι μόνοι στη μάχη που δίνουν. Οι οικογένειες των πασχόντων γνωρίστηκαν μεταξύ τους και με τους ειδικούς, ενώ άκουσαν από τα πλέον αρμόδια χείλη για τις προσπάθειες που γίνονται με στόχο νέες θεραπείες, οι οποίες θα αντιμετωπίζουν τη νόσο στη ρίζα της.

Η υπεύθυνη της συνάντησης, καθηγήτρια Παιδιατρικής -Παιδιατρικής Νεφρολογίας στο ΑΠΘ, Νικολέτα Πρίντζα, μιλάει στο iatronet.gr για τα χαρακτηριστικά της νόσου Dent, τις σημερινές θεραπείες και τις προοπτικές που διανοίγονται από τις εν εξελίξει κλινικές μελέτες, στις οποίες ενδέχεται να ενταχθούν και οι Έλληνες ασθενείς.

Πώς εμφανίζεται

Η νόσος του Dent ανήκει στις πολύ σπάνιες ασθένειες (extra rare diseases) με την πρώτη κλινικοεργαστηριακή περιγραφή ασθενών να γίνεται το 1964 και την πρώτη πλήρη καταγραφή μόλις το 1990. Η δυνατότητα αναλυτικής περιγραφής των ευρημάτων, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της γενετικής, επέτρεψε την κατανόηση μιας κατάστασης στην οποία κυρίως πάσχει ο νεφρός.

«Είναι κληρονομική, γενετική νόσος, με τον φυλοσύνδετο τύπο κληρονομικότητας: Οι μητέρες φορείς είναι ασυμπτωματικές, υγιείς φαινοτυπικά και κινδυνεύουν από νόσηση τα άρρενα τέκνα τους», εξηγεί η κ.Πρίντζα, σημειώνοντας πως η νόσος οφείλεται σε μεταλλάξεις που προκαλούν διαταραχές στο σωληνάριο του νεφρού. Εκδηλώνεται με υπερασβεστιουρία (αυξημένο ασβέστιο στα ούρα), νεφρολιθίαση και ραχίτιδα, στο πλαίσιο μιας γενικότερης διαταραχής.

«Σήμερα γνωρίζουμε ότι δεν έχουμε μόνο την απλή υπερασβεστιουρία και πέτρες στα νεφρά που είναι εξοικειωμένος ο κόσμος, αλλά χάνονται και σωληνηριακές πρωτεϊνες. Μια πρωτεϊνουρία που συνήθως είναι πιο σιωπηλή, πιο βουβή, που μπορεί να μη φαίνεται σε μια γενική ούρων και χρειάζεται πιο ειδική αναζήτηση», αναφέρει και συμπληρώνει: «Επομένως, αυτά τα παιδιά μπορεί να εμφανιστούν με αυξημένο ασβέστιο στα ούρα, με νεφρασβέστωση, νεφρολιθίαση και κολικό νεφρού, μια διαταραχή της σωληναριακής τους λειτουργίας, που όμως συν τω χρόνω συνδυάζεται –και αυτό διαφοροποιεί αυτή την πάθηση- με χρόνια νεφρική νόσο και τελικό στάδιο χρόνιας νεφρικής νόσου».

Σημερινή θεραπεία και μελλοντικές προοπτικές

Οι διαθέσιμες σήμερα θεραπευτικές επιλογές είναι συμπτωματικές και όχι αιτιολογικές θεραπείες παρέμβασης στο σωληνάριο που θα αναστρέψουν τη βλάβη.

«Παρόλο που δεν έχουμε μια αντιμετώπιση στοχευμένη, η αντιμετώπιση της λιθίασης, η διατήρηση καλού ισοζυγίου ύδατος και ηλεκτρολυτών, η μείωση της πρωτεϊνουρίας με φάρμακα, φαίνεται ότι δίνει σε αυτούς τους ασθενείς πολύ - πολύ καλύτερο προσδόκιμο νεφρικής επιβίωσης», επισημαίνει η καθηγήτρια, εξηγώντας πως η συμπτωματική αντιμετώπιση επιβραδύνει την εξέλιξη σε νεφρική ανεπάρκεια.

Ωστόσο, κλινικές μελέτες που βρίσκονται σε εξέλιξη γεννούν ελπίδες για ειδικές θεραπείες στο όχι μακρινό μέλλον. «Εδώ έρχεται ο ρόλος του Dent Foundation, που εδράζεται στο Mayo Clinic και χρηματοδοτεί την έρευνα, η οποία βρίσκεται σε ένα καλό επίπεδο για να περάσουμε από την συμπτωματική θεραπεία σε μια θεραπεία πιο στοχευμένη», υπογραμμίζει η κ.Πρίντζα, προσθέτοντας πως παρά τη μεγάλη κλινική ετερογένεια, με συμπτωματολογία που μπορεί να επεκτείνεται σε νευρολογικές, οφθαλμολογικές και άλλες διαταραχές, η συνεργασία γενετιστών και παιδονεφρολόγων μπορεί να εντοπίσει τον τύπο της μετάλλαξης και με βάση το προφίλ κάθε ασθενή να μελετηθούν ειδικές θεραπείες.

Οι κλινικές μελέτες που «τρέχουν» βρίσκονται σε Φάση Ι και κάποιες σε Φάση ΙΙ, και «είναι πολύ ελπιδοφόρες» με βάση την σημερινή εικόνα, ενώ όταν περάσουν σε φάση ΙΙΙ είναι πολύ πιθανό να εντάξουν και Έλληνες ασθενείς.

Μόλις δύο γνωστές οικογένειες στην Ελλάδα

Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν μόνο δύο γνωστές οικογένειες και αντίστοιχος αριθμός παιδιών με διαγνωσμένη νόσο Dent, ένα από τη Βόρεια Ελλάδα και ένα από την Περιφέρεια Ιόνιων Νήσων.

«Επιδημιολογικά, πιστεύουμε σαφέστατα ότι υπάρχουν κι άλλα άτομα, που δεν το γνωρίζουν. Με αυτή την ευαισθητοποίηση είναι πιθανό να διαγνωστούν κι άλλα παιδιά», διευκρινίζει η καθηγήτρια, προσθέτοντας: «Σίγουρα υπάρχουν και ενήλικοι ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο, πιθανόν αδιάγνωστοι, πιθανόν διαγνωσμένοι σαν νεφρολιθίαση, νεφρασβέστωση ή με αυτό που λέμε χρόνια νεφρική νόσο άγνωστης αιτιολογίας, που είχαν τη νόσο του Dent».

Ασθενείς από την Ελλάδα και χώρες της Βαλκανικής συμμετείχαν στη συνάντηση της Θεσσαλονίκης (σ.σ. κάποιοι συνδέθηκαν διαδικτυακά λόγω κακοκαιρίας που δεν επέτρεψε τη μετακίνησή τους). «Γνωρίστηκαν μεταξύ τους, κάτι που τους βοήθησε να αντιληφθούν ότι δεν είναι μόνοι. Οι γιατροί που αντιμετωπίζουμε αυτή τη σπάνια πάθηση ανταλλάξαμε απόψεις και εμπειρίες, ενώ οι γονείς των ασθενών πληροφορήθηκαν ότι πραγματικά σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να πάμε ένα βήμα μπροστά σε αυτή τη σπάνια πάθηση όπως και σε άλλες», κατέληξε η κ.Πρίντζα.

Στο κλιμάκιο του Dent Disease Foundation συμμετείχε η Jill Goodrich, Co- Executive Director του Ιδρύματος.