Stratfor: Πού θα κριθούν οι κρίσιμες κάλπες στην Τουρκία

Η αυξανόμενη ενότητα μεταξύ των κομμάτων της τουρκικής αντιπολίτευσης αυξάνει τις πιθανότητές τους να απομακρύνουν τον μακροχρόνιο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις γενικές εκλογές που αναμένεται να πραγματοποιηθούν τον Μάιο και ενδεχομένως να αντιστρέψουν τη στροφή του προς ένα προεδρικό σύστημα διακυβέρνησης και ανορθόδοξων οικονομικών πολιτικών.

Η «Συμμαχία του Έθνους», ένας συνασπισμός κομμάτων που αντιτίθενται στην διακυβέρνηση του Ερντογάν, αποφάσισε στις 6 Μαρτίου να ορίσει τον ηγέτη του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ως τον κοινό τους προεδρικό υποψήφιο για τις 14 Μαΐου.

Η Μεράλ Ακσενέρ (ηγέτις του κόμματος iYi και βασικό μέλος της συμμαχίας της αντιπολίτευσης) συμφώνησε στις 6 Μαρτίου να επιστρέψει στη συμμαχία μετά από μια τριήμερο αποχώρησή της, υπό τον όρο πως οι δημοφιλείς δήμαρχοι της Κωνσταντινούπολης και της Άγκυρας, Εκρέμ Ιμάμογλου και Μανσούρ Γιαβάς (αμφότεροι μέλη του CHP) θα είναι εκτελεστικοί αντιπρόεδροι αν κερδίσει την προεδρία ο Κιλιτσντάρογλου.

* Έξι κόμματα ανήκουν στη «Συμμαχία του Έθνους» και έχουν ποικίλες απόψεις για την εσωτερική και εξωτερική πολιτική, όμως μοιράζονται την αποστροφή στο στυλ ηγεσίας και στο προεδρικό σύστημα που προασπίζεται ο Ερντογάν. Η συμμαχία προέκυψε κατά τη διάρκεια του διαστήματος που προηγήθηκε του δημοψηφίσματος για τη συνταγματική αναθεώρηση του 2017, που είδε τον Ερντογάν και τους συμμάχους του να κάνουν εκστρατεία υπέρ μιας στροφής από το κοινοβουλευτικό προς το προεδρικό σύστημα διακυβέρνησης, το οποίο ψηφίστηκε με ισχνή πλειοψηφία μέσω του δημοψηφίσματος παρά την ευρεία αντίθεση. Η «Συμμαχία του Έθνους» έχει τις 175 από τις 600 έδρες στο τουρκικό κοινοβούλιο και χοντρικά το ένα τρίτο των 20.498 εδρών στις δημοτικές συνελεύσεις της χώρας. Το CHP, το μεγαλύτερο και παλαιότερο κόμμα της αντιπολίτευσης, ηγείται της συμμαχίας αυτής.

Η ενότητα της αντιπολίτευσης είναι «κλειδί» προκειμένου τα κόμματα να έχουν πιθανότητα να κερδίσουν τον Ερντογάν και το κόμμα του της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης (AKP) στις εκλογές. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως η διαφορά μεταξύ του Κιλιτσντάρογλου και του Ερντογάν είναι πολύ μικρή. Υποδηλώνουν επίσης πως οι πιθανότητες του Κιλιτσντάρογλου να κερδίσει την προεδρία θα βελτιωθεί αν τα μικρά και ανεξάρτητα κόμματα της αντιπολίτευσης, καθώς και το ευμεγέθες Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP) με την κουρδική του πλειοψηφία, ευθυγραμμιστούν με τη «Συμμαχία του Έθνους». Αντιθέτως, μια πλειάδα υποψηφίων για τον προεδρία από την αντιπολίτευση θα διχάσει την ψήφο, ωφελώντας τον Ερντογάν.

* Οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις των τουρκικών εταιρειών δημοσκοπήσεων ORC και ALF τις τελευταίες μέρες δείχνουν τον Κιλιτσντάρογλου να ηγείται ελαφρώς του Ερντογάν μετά την ανακοίνωση της «Συμμαχίας του Έθνους». Δημοσκόπηση της ALF στις 8 Μαρτίου έδειξε πως το AKP και το CHP σχεδόν ισοψηφούν συγκεντρώνοντας ποσοστό 31% και 31,8% αντίστοιχα. Τα στοιχεία των δημοσκοπήσεων του Φεβρουαρίου, ωστόσο, έδειξαν πως η δημοφιλία του Ενρτογάν μειώθηκε ελάχιστα μετά τους πολύνεκρους σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου, στους οποίους σκοτώθηκαν δεκάδες χιλιάδες και οι οποίοι θα κοστίσουν στην τουρκική κυβέρνηση περισσότερα από 100 δις. δολάρια για ανοικοδόμηση και για ανθρωπιστική βοήθεια.

* To HDP παραμένει αναποφάσιστο ως προς το αν θα κατεβάσει δικό του υποψήφιο ή θα στηρίξει τον υποψήφιο της «Συμμαχία του Έθνους», αλλά στις 7 Μαρτίου φάνηκε να τείνει υπέρ της υποστήριξης του Κιλιτσντάρογλου. Το HDP κατέχει αυτή τη στιγμή σχεδόν το 10% των εδρών στο τουρκικό κοινοβούλιο, και χαίρει της υποστήριξης ενός σημαντικού αριθμού ψηφοφόρων από την μεγάλη κουρδική μειονότητα της Τουρκίας. Αν και δεν είναι μέλος του συνασπισμού, το HDP συνεργάστηκε με τη «Συμμαχία του Έθνους» το 2019, όταν οι ψηφοφόροι του HDP ήταν καθοριστικής σημασίας για τις νίκες τις αντιπολίτευσης σε αρκετές θέσεις-κλειδιά.

Η απόφαση της «Συμμαχίας του Έθνους» να δώσει έμφαση σε δημοφιλείς δημάρχους της αντιπολίτευσης στην προεκλογική εκστρατεία έχει στόχο να προσελκύσει την σημαντική ψήφο των νέων. Οι δημοσκοπικές επιδόσεις του Ερντογάν στους νέους ψηφοφόρους –που τείνουν να υποστηρίζουν πιο αριστερά κόμματα- είναι φτωχές. Η συμπερίληψη του Ιμάμογλου και του Γιαβάς στον εκστρατεία της «Συμμαχίας του Έθνους» έχει στόχο να προσελκύσει τους νέους ψηφοφόρους, εμπνέοντάς τους να υποστηρίξουν τον Κιλιτσντάρογλου.

Υπάρχουν 64 εκατομμύρια ψηφοφόροι στην Τουρκία, τα 6 εκατ. εκ των οποίων είναι νέοι ψηφοφόροι που τώρα θα μπορέσουν να ψηφίσουν. Οι τουρκικές εκλογές έχουν υψηλή συμμετοχή (87% το 2018) άρα η μόνη βασική πηγή αυτών που θα ψηφίσουν για πρώτη φορά -και θεωρείται πως είναι πιο εύπιστοι- είναι μεταξύ των νέων, γεγονός που τονίζει τη σημασία τους.

* Οι αξιοσημείωτες νίκες του Ιμάμογλου και του Γιαβάς στις τοπικές εκλογές το 2019 –στις οποίες κέρδισαν στην Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα, πόλεις που προηγουμένως κατείχε το AKP- απέδειξαν πως μπορούν να κερδίσουν τους υποψήφιους της κυβέρνησης, σε αντίθεση με τον Κιλιτσντάρογλου ο οποίος έχει χάσει πολλές φορές από τον Ερντογάν.

* Η πρόταση να συμπεριληφθούν δήμαρχοι της αντιπολίτευσης ως αντιπρόεδροι αντί ως υποψήφιοι για την προεδρία θα μπορούσε να παρακάμψει τα νομικά εμπόδια αναφορικά με την υποψηφιότητα του Ιμάμογλου, ο οποίος βρίσκεται υπό έρευνα για διαφθορά (μετά από κατηγορίες που σύμφωνα με την αντιπολίτευση ενορχήστρωσε το AKP), απαγορεύοντάς του να διεκδικήσει την προεδρία. Οι δήμαρχοι επίσης δεν χρειάζεται να παραιτηθούν από τις θέσεις τους για να εξεταστούν για τη θέση του αντιπροέδρου, όπως θα έπρεπε να γίνει στην περίπτωση που διεκδικούσαν την προεδρία.

Η «Συμμαχία του Έθνους» προτείνει την επιστροφή στο κοινοβουλευτικό σύστημα διακυβέρνησης, το οποίο απευθύνεται σε πολλούς νέους ψηφοφόρους, καθώς και στους δυτικούς εταίρους της Τουρκίας που επιθυμούν την επιστροφή σε μια πιο ισορροπημένη κατανομή των εξουσιών. Προτείνοντας την επιστροφή στο κοινοβουλευτικό σύστημα που χαρακτήριζε την Τουρκία επί δεκαετίες και τον περιορισμό των προεδρικών εξουσιών, η «Συμμαχία του Έθνους» υποστηρίζει ότι η προσπάθεια του Ερντογάν το 2017 να αλλάξει την Τουρκία σε προεδρικό σύστημα -που κέρδισε με υποστήριξη μόλις πάνω από 51%- υπονόμευσε τη σταθερότητα. Δυτικές κυβερνήσεις και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν επίσης εκφράσει την ανησυχία τους για την αυταρχική στροφή της Τουρκίας, καθώς ο πρόεδρος έχει συγκεντρώσει περισσότερη εξουσία από τότε που κέρδισε τις προεδρικές εκλογές το 2018.

* Εκτός από την αποκατάσταση του κοινοβουλευτικού συστήματος, η «Συμμαχία του Έθνους» έχει δεσμευτεί να διασφαλίσει καλύτερα την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, να τηρήσει τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, να μεταρρυθμίσει τη δομή και τις διαδικασίες διορισμού των σημαντικότερων δικαστηρίων της Τουρκίας και - αόριστα, αλλά με τρόπο που μιλάει για μια σειρά αιτημάτων των Τούρκων ακτιβιστών της κοινωνίας των πολιτών - να ενισχύσει την ελευθερία της έκφρασης και να επιτρέψει περισσότερες διαδηλώσεις.

Η αντιπολίτευση υπόσχεται επίσης να επιστρέψει σε πιο ορθόδοξες οικονομικές πολιτικές για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης της χώρας, αλλά θα αγωνιστεί με τις ίδιες εξωτερικές δυνάμεις που επιβαρύνουν την τουρκική οικονομία.

Η «Συμμαχία του Έθνους» υπόσχεται να μειώσει τον πληθωρισμό και να στηρίξει τους Τούρκους που πλήττονται από τη νομισματική κρίση και την κρίση χρέους της χώρας μέσω πιο διαφανών μέτρων, όπως η υιοθέτηση μιας κυμαινόμενης συναλλαγματικής ισοτιμίας, η παροχή στο κοινοβούλιο περισσότερης εποπτείας στις οικονομικές πολιτικές και η πάταξη των πελατειακών σχέσεων μεταξύ της κυβέρνησης και βασικών ιδιωτικών εταιρειών. Λόγω της σοβαρής χρηματοπιστωτικής κρίσης που πλήττει την Τουρκία, η οποία οφείλεται στο υψηλό ποσό χρέους της Τουρκίας σε ξένο νόμισμα που καθιστά τη χώρα ευάλωτη σε πιέσεις επιτοκίων και νομισμάτων εκτός Τουρκίας, η ηγεσία της «Συμμαχίας του Έθνους» τους τελευταίους μήνες ανέφερε την ανάγκη να συνεχιστούν ορισμένες από τις λαϊκιστικές οικονομικές πολιτικές του Ερντογάν και μετά τις εκλογές.

Αυτό σημαίνει ότι ορισμένα δαπανηρά φορολογικά και επιδοματικά προγράμματα που απαλλάσσουν τους Τούρκους από τις επιπτώσεις της κρίσης του κόστους διαβίωσης θα συνεχιστούν πιθανότατα ανεξάρτητα από το αν το ΑΚΡ ή η «Συμμαχία του Έθνους» κερδίσει τις εκλογές.

* Οι τουρκικές αγορές έκαναν ράλι μετά την ανακοίνωση της υποψηφιότητας του Κιλιτσντάρογλου, υποδηλώνοντας την αίσθηση της αγοράς ότι μια νίκη της αντιπολίτευσης θα ήταν καλύτερη για την οικονομία. Τα πενταετή συμβόλαια ανταλλαγής πιστωτικού κινδύνου υποχώρησαν στις 535 μ.β., στη μεγαλύτερη ενδοσυνεδριακή πτώση τους εδώ και ένα μήνα, ενώ το Χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης κατέγραψε άνοδο 3,1%.

* Οι οικονομικές πιέσεις έχουν μειώσει τη δημοτικότητα του Ερντογάν και του AKP στις δημοσκοπήσεις τα τελευταία χρόνια και οι προεδρικές εκλογές του Μαΐου θα είναι οι πρώτες μετά την οικονομική κρίση της Τουρκίας το 2019 και την οικονομική κρίση που ακολούθησε την πανδημία και τον πόλεμο στην Ουκρανία.

* Η κυβέρνηση έχει περάσει λαϊκίστικες πολιτικές, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων πρόωρης συνταξιοδότησης και της σημαντικής στήριξης των ενυπόθηκων δανείων τα τελευταία δύο χρόνια, οι οποίες αποδείχθηκαν πολύ δημοφιλείς στους Τούρκους- σε περίπτωση νίκης της, η αντιπολίτευση πιθανότατα θα τις διατηρήσει, φοβούμενη το πλήγμα που θα μπορούσε να προκαλέσει η κατάργησή τους.