Πού οδηγούν οι ανταλλαγές κυρώσεων μεταξύ ΗΠΑ-Ρωσίας

Οι νέες κυρώσεις που επέβαλλαν οι ΗΠΑ στη Ρωσία θα επιδεινώσουν τις ήδη τεταμένες σχέσεις των δυο χωρών και ανάγκασαν το Κρεμλίνο να απαντήσει σε αυτό που θα εκλάβει ως κλιμάκωση.

Στις 15 Απριλίου η κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Joe Biden ανακοίνωσε νέες κυρώσεις στις χρηματαγορές, σε ιδιώτες και σε οντότητες της Ρωσίας ως απάντηση στην εμπλοκή της Ρωσίας στην κυβερνοεπίθεση στην SolarWinds το 2020, στην απόπειρα παρεμβολής στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2020 καθώς και στην συνεχιζόμενη κατοχή της Κριμαίας. Αυτές οι νέες κυρώσεις ακολουθούν εκείνες που επέβαλλαν οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση τον Μάρτιο αναφορικά με την απόπειρα δολοφονίας και την εν συνεχεία φυλάκιση του ηγέτη της αντιπολίτευσης στη Ρωσία Alexei Navalny. Την περίοδο εκείνη η κυβέρνηση Biden δεσμεύτηκε να επιβάλλει ξεχωριστές ποινές για α θέματα που αφορούσαν συγκεκριμένα τις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της κυβερνοεπίθεσης στην SolarWinds και την παρέμβαση στις εκλογές.

Ο Biden υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα που ενισχύει την προεδρική εξουσία να επιβάλλει κυρώσεις, το οποίο το υπουργείο Οικονομικών χρησιμοποίησε για να εκδώσει οδηγία που απαγορεύει στα αμερικανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να παίρνουν μέρος στην πρωτογενή αγορά για ομόλογα σε ρούβλι ή σε άλλα νομίσματα, που θα εκδοθούν μετά τις 14 Ιουνίου. Η γλώσσα του εκτελεστικού διατάγματος αφήνει επίσης ανοικτό το ενδεχόμενο μελλοντικών κυρώσεων που θα στοχεύουν στους στρατηγικούς οικονομικούς κλάδους της Ρωσίας.

Το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλλε επίσης κυρώσεις κατά έξι ρωσικών τεχνολογικών εταιρειών που συνδέονται με κακόβουλες διαδικτυακές δραστηριότητες, καθώς και σε 16 πρόσωπα και 16 οντότητες που συνδέονται με την ρωσική παρεμβολή στις εκλογές, καθώς και σε πέντε πρόσωπα και τρεις οντότητες που συνδέονται με τη ρωσική κατοχή της Κριμαίας.

Το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ ανακοίνωσε πως απελαύνει 10 αξιωματούχους της Ρωσικής πρεσβείας. Επιπλέον, ο Λευκός Οίκος για πρώτη φορά χαρακτήρισε επισήμως ρωσική υπηρεσία ξένων πληροφοριών (SVR) ως δράστη της κυβερνοεπίθεσης στη SolarWinds.

Οι ανακοινώσεις θα οδηγήσουν σε περαιτέρω ένταση στις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας την ώρα που συνεχίζεται η διαμάχη των δυο χωρών σε άλλα θέματα, όπως είναι η πρόσφατη στρατιωτική κλιμάκωση στην ανατολική Ουκρανία. Ηδη η Ρωσία ανακοίνωσε κυρώσεις-απάντηση στα παραπάνω.

Η Μόσχα και η Ουάσιγκτον εδώ και βδομάδες ανταλλάσσουν κατηγορίες, οι οποίες απορρέουν εν μέρει από τον χαρακτηρισμό του Ρώσου προέδρου Vladimir Putin ως «δολοφόνου» από τον Biden, κατά τη διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε στα μέσα Μαρτίου. Έκτοτε οι προσωπικές εντάσεις έχουν μετατραπεί σε πιο ουσιαστικές εντάσεις εν μέσω σημαντικής κλιμάκωσης της βίας μεταξύ των στηριζόμενων από τη Ρωσία αυτονομιστών στην ανατολική Ουκρανία και στην στηριζόμενη από τη Δύση κυβέρνηση του Κιέβου.

Πέραν του οξυμένου κλίματος αναφορικά με την Ουκρανία, η Δύση καταδικάζει επίσης την άρνηση των ρωσικών αρχών να δώσουν στον Navalny πρόσβαση σε γιατρό εκτός φυλακών παρά την επιδεινούμενη υγεία του. Είναι σχεδόν βέβαιο πως οι ΗΠΑ και η ΕΕ θα επιβάλλουν επιπλέον κυρώσεις στην περίπτωση που ο Navalny πεθάνει.

Οι ΗΠΑ έχουν επίσης υποσχεθεί επιπλέον κυρώσεις, που αναμένονται τις επόμενες εβδομάδες, για να αποτραπεί η ολοκλήρωση του αμφιλεγόμενου αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2 που συνδέει τη Ρωσία με τη Γερμανία. Ακόμα και αν ο αγωγός μπει σε λειτουργία,  γλώσσα του εκτελεστικού διατάγματος του Biden ανοίγει τον δρόμο για περαιτέρω στόχευση Ρώσων ή ρωσικών οντοτήτων του ενεργειακού τομέα, περιλαμβανομένων αυτών που συνδέονται με οποιεσδήποτε προσπάθειες για πιθανή διατάραξη των ενεργειακών προμηθειών προς άλλες χώρες, όπως η Ουκρανία.

Ακόμα και αν αυτές οι πιο άμεσες αναζωπυρώσεις καταλαγιάσουν, οι ΗΠΑ και η Ρωσία έχουν επίμονες διαφωνίες σε πολλά άλλα θέματα, οι οποίες θα διατηρήσουν την ψυχρότητα στις σχέσεις των δυο χωρών. Οι διαμάχες αυτές συμπεριλαμβάνουν την καταστολή των αντιφρονούντων στη Ρωσία (που πιθανότατα θα επιδεινωθεί εν όψει των βουλευτικών εκλογών του Σεπτεμβρίου), τη Ρωσική στήριξη των αντιδημοκρατικών καθεστώτων σε χώρες όπως η Λευκορωσία και η Συρία, και την αυξανόμενη Ρωσική στρατιωτική παρουσία στην Αρκτική.

Η Μόσχα εξέλαβε τις νέες κυρώσεις των ΗΠΑ ως κλιμάκωση, που δικαιολογεί αντίποινα. Από τότε που οι ΗΠΑ και η ΕΕ επέβαλλαν κυρώσεις τον Μάρτιο, διάφοροι ανώτατοι Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν προειδοποιήσει πως οι επιπλέον αμερικανικές κυρώσεις θα οδηγούσαν σε ισχυρές ρωσικές «απαντήσεις», ακόμα και αν οι κυρώσεις των ΗΠΑ είναι απίθανο να προκαλέσουν σημαντική οικονομική βλάβη.  Λιγότερο από μια ώρα αφού οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν τις νέες κυρώσεις στις 15 Απριλίου, το Κρεμλίνο κάλεσε τον πρέσβη των ΗΠΑ για μια «δύσκολη συζήτηση» και υποσχέθηκε τα «αναπόφευκτα» αντίποινα. Εκπρόσωπος είπε επίσης πως οι νέες κυρώσεις δεν βοηθούν στις πιθανότητες για μια ενδεχόμενη σύνοδο Biden-Putin.

Πέρα από την απέλαση αμερικανών διπλωματών η Μόσχα πιθανότατα θα επιβάλλει πάγωμα περιουσιακών στοιχείων και απαγορεύσεις ταξιδίων σε Αμερικάνους και σε αμερικανικές οντότητες, αντιγράφοντας αυτές που επέβαλλαν οι ΗΠΑ. Επιπλέον, το Κρεμλίνο πιθανότατα θα χρησιμοποιήσει τον αμφιλεγόμενο νόμο περί «ξένων παραγόντων» για να περιορίσει ακόμα περισσότερο τις δραστηριότητες υπαλλήλων σε μέσα ενημέρωσης που χρηματοδοτούνται από τις ΗΠΑ και συνδέονται με το Radio Free Europe/Radio Liberty.

Είναι επίσης πιθανό να υπάρξουν ενέργειες που στοχεύουν αμερικανικές εμπορικές οντότητες, με βάση την πεποίθηση του Κρεμλίνου πως οι πρόσφατες κυρώσεις των ΗΠΑ πάνε πέραν των παραδοσιακών ποινών σε Ρώσους κυβερνητικούς, και περιλαμβάνουν οικονομικά συμφέροντα. Η Ρωσία μπορεί να κλιμακώσει τη στόχευση αμερικανικών εταιρειών μέσων κοινωνικής δικτύωσης ή και να παρέμβει στις τοπικές δραστηριότητες αμερικανικών επιχειρήσεων. Θα μπορούσε να επιβάλλει περιορισμούς σε Ρώσους, εταιρείες και κρατικές εταιρείες που έχουν επιχειρηματική δραστηριότητα με αμερικανικές εταιρείες ή που κάνουν επενδύσεις στις αμερικανικές χρηματαγορές.

Σε μια πιο επιθετική αντίδραση, η Ρωσία θα μπορούσε να αναλάβει δράση στον τομέα της ασφάλειας. Οι ΗΠΑ είχαν υποσχεθεί πως εκτός του τελευταίου γύρου των κυρώσεων θα προβούν και σε κυβερνοεπιθέσεις που θα τις δουν μόνο οι Ρώσοι ηγέτες και όχι το ευρύτερο κοινό, υποδηλώνοντας πως το Κρεμλίνο μπορεί να θεωρήσει πως δικαιολογείται να προβεί σε παρόμοιες ενέργειες, ενδεχομένως ενάντια σε αμερικανικές εταιρείες. Η Ρωσία μπορεί επίσης να εκμεταλλευτεί τις συνεχιζόμενες εντάσεις στην ανατολική Ουκρανία για να παρατείνει τη στρατιωτική της ανάπτυξη στα σύνορα ή για να παράσχει επιπλέον στρατιωτική στήριξη στους αυτονομιστές.

Θα μπορούσε να επιδείξει την επιρροή της και σε άλλες περιοχές, περιλαμβανομένης της διενέργειας προκλητικών επιχειρήσεων κοντά σε αμερικανικές δυνάμεις στην Αρκτική, στη Συρία ή αλλού.