Ο Λίβανος και ο κίνδυνος να ανοίξει το κουτί της Πανδώρας

Καθώς οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στον Λίβανο αποκτούν όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις, υπάρχει η αίσθηση πως σύντομα μπορεί να ανοίξει το κουτί της Πανδώρας για την κυβερνώσα ελίτ, γράφει το Stratfor.

Όπως επισημαίνει,  η εξάπλωση των διαδηλώσεων, που τροφοδοτούνται από την επιδεινούμενη οικονομική κατάσταση στη χώρα, έχει φτάσει στο σημείο που όποια κυβερνητική απόφαση ληφθεί και θεωρηθεί είτε μια αποσπασματική υπόσχεση ή μια επιφανειακή λύση, μπορεί να ρίξει κι άλλο λάδι στη φωτιά. Οι ηγέτες της Βηρυτού δεν έχουν πολλά μέσα στη διάθεσή τους για να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών, εκτός και αν προχωρήσουν στις σαρωτικές αλλαγές που απαιτούν οι διαδηλωτές.

Οι διαδηλωτές από την πλευρά τους αντιμετωπίζουν μια δύσκολη μάχη για να πετύχουν τους στόχους τους για διαρθρωτική αλλαγή, δεδομένου ότι οι προηγούμενες προσπάθειες για εφαρμογή έστω και μικρών μεταρρυθμίσεων στον Λίβανο, σε γενικές γραμμές υπήρξαν ανεπιτυχείς. Όμως, όπως εκτιμά το Stratfor, δεδομένης της έντασης και δυναμικής των τωρινών διαδηλώσεων, υπάρχει πιθανότητα οι αναταράξεις αυτές να μετατραπούν σε ένα πολιτικό κίνημα που θα αλλάξει με την πάροδο του χρόνου την κυβέρνηση του Λιβάνου.

Ήδη βρίσκεται υπό συζήτηση το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών και αν αυτές διενεργηθούν υπό το τρέχον πολιτικό κλίμα, θα μπορούσαν κάλλιστα να απειλήσουν οποιοδήποτε έχει καταφέρει να έχει θέση στο περίπλοκο πολιτικό σύστημα του Λιβάνου, περιλαμβανομένων των ξένων δυνάμεων.

Σύμφωνα με το αμερικανικό think tank, ο Λίβανος από καιρό θεωρείται ένα πολύτιμο θέατρο για τα ισχυρότερα και πιο εύπορα κράτη της περιοχής, περιλαμβανομένων του Ιράν, της Σαουδικής Αραβίας, της Τουρκίας και του Ισραήλ, κάθε ένα από τα οποία έχει ιστορικό εκμετάλλευσης των σεκταριστικών διαιρέσεων του Λιβάνου.

Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα στη χώρα, μέσω του ισχυρού πολιτικού αντιπροσώπου του, της Χεζμπολά, έχει το Ιράν. Η Χεζμπολά είναι προστάτης των Σιιτών, που μονίμως αποκλείονταν από τις διαδοχικές συμφωνίες διαμοιρασμού της εξουσίας μεταξύ των Σουνητών και των Χριστιανών, ενώ είναι η κυρίαρχη ένοπλη ομάδα του Λιβάνου.

Από την πλευρά της, η Σαουδική Αραβία έχει στηρίξει τον πρωθυπουργό Saad al-Hariri (που διαθέτει επενδύσεις και ακίνητα στο βασίλειο) και τους Σουνήτες συμμάχους του στον Λίβανο προκειμένου να διοχετεύσει την επιρροή της στη χώρα και να αντιμετωπίσει την στηριζόμενη από το Ιράν Σιιτική δύναμη υπό την Χεζμπολά. Ωστόσο, η εμπλοκή της Σαουδικής Αραβίας στον Λίβανο και η στήριξή της προς την κυβέρνηση του al-Hariri δεν είναι σταθερή και εξαρτάται από το πόσο καλά θεωρεί πως οι αντιπρόσωποί της μπορούν να ελέγξουν την θέση της Χεζμπολά στην εξουσία.

Τα τελευταία χρόνια η πολιτική επιρροή της Σαουδικής Αραβίας στο Λίβανο έχει αποδυναμωθεί. Όμως, αυτό μπορεί να αποδειχθεί πως είναι προς όφελος της Σαουδικής Αραβίας, εν μέσω του κύματος των μαζικών διαδηλώσεων των τελευταίων εβδομάδων.

Τόσο οι Σουνίτες (υπό το Μελλοντικό Κίνημα του al-Hariri) και οι Σιίτες (υπό τη Χεζμπολά) όσο και οι Χριστιανοί (υπό το Ελεύθερο Πατριωτικό Κίνημα) έχουν γίνει τα σύμβολα διαφθοράς που προκαλούν την οργή των διαδηλωτών. Και καθώς το λαϊκό αίσθημα συνεχίζει να επιδεινώνεται, μαζί με την οικονομία της χώρας, η πολιτική θέση της Χεζμπολά –και ως εκ τούτου και του Ιράν- μπορεί να πληγεί,  όπως έχει πληγεί η θέση και των  υπολοίπων ηγετών του Λιβάνου.

Εν τω μεταξύ, οι αμερικανικές κυρώσεις εμποδίζουν την ικανότητα του Ιράν να στηρίξει οικονομικά τη Σιιτική του βάση στον Λίβανο, κάτι που σημαίνει πως ο βασικός αντιπρόσωπος της Τεχεράνης στη χώρα θα αναγκαστεί να προσαρμόσει την πολιτική του θέση αν συνεχιστούν οι αναταραχές και επέλθει πολιτική αλλαγή.

Την ίδια ώρα, η Σαουδική Αραβία μπορεί να επωφεληθεί από μια δυνητική μείωση της λαϊκής στήριξης της Χεζμπολά. Αλλά το Ριάντ δεν είναι η μόνη περιφερειακή δύναμη που θα μπορούσε να νοιώσει ανακούφιση από την μείωση της επιρροής του Ιράν στον Λίβανο. Το Ισραήλ, για παράδειγμα, έχει πολεμήσει πολλές φορές με τη Χεζμπολά και, με την πάροδο των χρόνων, η αυξανόμενη εμπλοκή του Ιράν στον Λίβανο έχει δώσει κίνητρο στο Ισραήλ να βαθύνει την εκστρατεία του κατά των περιφερειακών συμμάχων και περιουσιακών στοιχείων του Ιράν. Αν οι τωρινές αναταράξεις οδηγήσουν σε μια ακόμα δραματική αλλαγή στην πολιτική ισορροπία του Λιβάνου, τότε υπάρχει πιθανότητα το Ισραήλ να επανεξετάσει την προσέγγισή του στην χώρα.

Εν τω μεταξύ, ως αντιστάθμισμα στην στηριζόμενη από το Ιράν Σιιτική επιρροή, η Τουρκία έχει προσπαθήσει να επηρεάσει τη Σουνητική πολιτική στον Λίβανο, όμως δεν έχει καταφέρει να συγκεντρώσει την απαιτούμενη πολιτική και οικονομική στήριξη και την στήριξη στον τομέα της ασφάλειας. Μια πιο αδύναμη παρουσία του Ιράν στη χώρα, όμως, θα μπορούσε να προσφέρει στην Τουρκία το άνοιγμα που θέλει για να ενισχύσει τη δική της παρουσία.

Μέχρι στιγμής, πάντως, σημειώνει το Stratfor, οι αναταραχές στον Λίβανο παραμένουν εσωτερικό ζήτημα. Η ευρύτερη γεωπολιτική επίπτωσή τους θα φανεί μόνο αν και όταν η τρέχουσα αστάθεια οδηγήσει σε ανακάτεμα της πολιτικής τράπουλας.