Η πραγματική κληρονομιά του Αλ-Μπαγκντάντι

Οταν μια μαυροφορεμένη φιγούρα ανέβηκε στην εξέδρα του μεγάλου Τζαμιού Αλ Νούρι στη Μοσούλη στις 29 Ιουνίου του 2014, ελάχιστοι περίμεναν μια τέτοια βαρυσήμαντη δήλωση, ότι ο άνθρωπος αυτός αποκατέστησε το Ισλαμικό Χαλιφάτο και ότι οι Μουσουλμάνοι του κόσμου πρέπει να του υποταχθούν ως ο «Χαλίφης Ιμπραήμ».

Η δήλωση από τον αυτοανακηρυγμένο ηγέτη, περισσότερο γνωστού ως Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγκντάντι, αντιπροσώπευε την πρώτη σοβαρή προσπάθεια να ανασυσταθεί το Χαλιφάτο μετά το 1924, όταν η κοσμική πλέον Τουρκική Δημοκρατία, κατήργησε το θεσμό, μετά και την διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Οταν ο αλ-Μπαγκντάντι ανέλαβε την ηγεσία του Ισλαμικού Κράτους, έχοντας προηγηθεί οι εκπληκτικές επιτυχίες στα πεδία των μαχών σε Συρία και Ιράκ, οραματίστηκε μια κληρονομία με την οποία θα συμβαδίσουν όλοι οι Μουσουλμάνοι ώστε να τον βοηθήσουν να εγκαταστήσει ένα κυρίαρχο κράτος. Είδε τον εαυτό του ως αυτόν που θα «κάνει ξανά το Ισλάμ μεγάλο» και περίμενε να έχει την ίδια επιτυχία με τους υποστηρικτές του Προφήτη Μωάμεθ όταν επέκτειναν το αρχικό Χαλιφάτο στα τέλη του 7ου αιώνα.

Βλέποντας όμως πίσω στη ζωή -και το θάνατο- του αλ-Μπαγκντάντι, γίνεται ξεκάθαρο ότι απέτυχε. Όχι μόνο δεν κατάφερε να ενώσει τους Μουσουλμάνους και να τους οδηγήσει στην παγκόσμια επικράτηση, αλλά η μοναδική κληρονομιά του ίσως τελικά αποδειχτεί ο βαθύς διχασμός της ομάδας του με το υπόλοιπο τζιχαντιστικό κίνημα, η ωμή βία (κατά πιστών και μη) και οι βιασμοί σε επική κλίμακα.

Η προσέγγιση

Ο Ισλαμικό Κράτος γεννήθηκε μέσα στην Αλ Κάιντα, αλλά οι δυο έγιναν εν τέλει ορκισμένοι εχθροί. Πίσω στις αρχές της δεκαετίας του 2000, διαφορές στην στρατηγική και το δόγμα απέτρεψαν τον Οσάμα Μπιν Λάντεν από το να αποδεχτεί και να στηρίξει τον Αμπού Μουσάμπ αλ-Ζαρκάουι, έναν από τους προκατόχους του αλ-Μπαγκντάντι σε αυτό που εν τέλει θα γίνονταν το Ισλαμικό Κράτος. Με τον καιρό η Αλ Κάιντα επέπληξε τον αλ-Ζαρκάουι. Ο αλ-Μπαγκντάντι θα πήγαινε ακόμα πιο μακριά, δημιουργώντας ένα ρήγμα στο τζιχαντιστικό κίνημα το οποίο έγινε αγεφύρωτο χάσμα.

Μια από τις κύριες στρατηγικές διαφορές μεταξύ του Ισλαμικού Κράτους του αλ-Μπαγκντάντι και της Αλ Κάιντα ήταν ότι ο Μπιν Λάντεν υποστήριζε μια πιο σταδιακή προσέγγιση στην προσπάθεια να εγκαθιδρυθεί μια ισλαμική πολιτεία. Ο ηγέτης της Αλ Κάιντα θεωρούσε ότι θα ήταν αδύνατο για τους τζιχαντιστές να ανατρέψουν τις κυβερνήσεις της Μέσης Ανατολής και να εγκαθιδρύσουν το Χαλιφάτο όσο ο «μακρινός εχθρός» (οι ΗΠΑ και οι ευρωπαίοι σύμμαχοί τους) ήταν ενεργοί στην περιοχή.

Στα μάτια του αλ-Ζαρκάουι και άλλων ηγετών της Αλ Κάιντα, η ορθότητα της στρατηγικής αυτής επικυρώθηκε το 2006, όταν η οργάνωση  στο Ιράκ (AQI) απέτυχε στην προσπάθειά της να κηρύξει Ισλαμικό Κράτος. Το ίδιο έγινε το 2011 και 2015 όταν η Αλ Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο (AQAP) αντιμετώπισε μεγάλες αποτυχίες έχοντας προηγουμένως καταλάβει μεγάλες εκτάσεις της Υεμένης. Επίσης, το 2012 η οργάνωση στην ισλαμική Μαγκρέμπ (AQIM) αντιμετώπισε απώλειες έχοντας προηγουμένως κηρύξει ισλαμική πολιτεία στο Βόρειο Μάλι.

Ο αλ-Μπαγκντάντι και οι υποστηρικτές του, ωστόσο, απέρριψαν αυτή τη λογική, επιδιώκοντας μια πιο γρήγορη προσέγγιση του τύπου «εντόπισέ το και διεκδίκησέ το». Υποστήριζαν ότι η ώρα για να κατακτηθούν και να κυβερνηθούν εδάφη είναι «τώρα» και ότι μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν πόρους και ανθρώπους από τις περιοχές που θα καταλάμβαναν για να ενισχύσουν τις προσπάθειες επέκτασης.

Αυτή η φιλοσοφία είναι που οδήγησε τον αλ-Μπαγκντάντι να διακηρύξει γρήγορα την επανίδρυση του Χαλιφάτου, αφότου κατέλαβε μεγάλες εκτάσεις σε Ιράκ και Συρία. Ο Ισλαμικό Κράτος υποστήριζε ότι το Χαλιφάτο έγινε ιστορικό γεγονός και ότι κανένας δεν μπορούσε να σταματήσει την επέκτασή του, καθώς και ότι όλοι οι Μουσουλμάνοι πρέπει να συμβάλουν στην προσπάθεια ή να ρισκάρουν να ανακηρρυχθούν «αποστάτες». 

Ο αλ-Μπαγκντάντι και οι υποστηρικτές του επεδίωξαν επιπλέον να χρησιμοποιήσουν την ανακήρυξη του Χαλιφάτου για να δημιουργήσουν μομέντουμ που θα τους βοηθήσει στις προσπάθειες για παγκόσμια εξάπλωση.

Ξέκαθαρα, δεκάδες χιλιάδες Μουσουλμάνοι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα τους, αλλά αυτός ο αριθμός απλά δεν ήταν αρκετός για να διατηρήσει -πόσο μάλλον να επεκτείνει- το Χαλιφάτο. Μόλις οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους ξεκίνησαν τις επιχειρήσεις τους κόντρα στο Ισλαμικό Κράτος το 2014, το κίνημα πέρασε σε ένα σταθερό πτωτικό σπιράλ.

Η μεγάλη εικόνα

Ο αλ-Ζαρκάουι εγκαθίδρυσε τις επιθετικές πολιτικές της ομάδας, μια εκ των οποίων ήταν η ανακήρυξη των Μουσουλμάνων που εναντιώνονταν ως «αποστάτες» (μια θρησκευτική δοξασία γνωστή ως «takfir»), αλλά ο αλ-Μπαγκντάντι επέκτεινε και έδωσε θεσμική υπόσταση σε αυτές τις πρακτικές. Η ομάδα εκτέλεσε δεκάδες χιλιάδες από αυτούς που αποκαλούσε «αποστάτες», των οποίων το βασικό αδίκημα ήταν ότι εργάστηκαν με τον συνασπισμό που ηγούταν οι ΗΠΑ, το συριακό καθεστώς ή την ιρακινή κυβέρνηση και υποκίνησε επιθέσεις σε τεμένη, σχολεία και θρησκευτικούς τόπους μη εξτρεμιστών Μουσουλμάνων.

Δεν αποτελεί έκπληξη ότι το Ισλαμικό Κράτος έστρεψε τα όπλα του και κατά μη Μουσουλμάνων, ειδικά εναντίων της κοινότητας των Γιαζίντι στο Βόρειο Ιράκ. Επιπλέον, κατέστρεψε κλασσικά θρησκευτικά μνημεία Γιαζίντι, Χριστιανών και Εβραίων σε Ιράκ και Συρία, ενθαρρύνοντας συμμαχικές προς αυτό ομάδες και απλούς πολίτες να κάνουν το ίδιο. Η συμπεριφορά αυτή έρχεται σε αντίθεση με τις οδηγίες του 2013 από τον διάδοχο του Μπιν Λάντεν στην ηγεσία της Αλ Κάιντα, τον Αιμάν αλ Ζαγουαχίρι, που απαγόρευσε τη δολοφονία άλλων Μουσουλμάνων, με την εξαίρεση της αυτοάμυνας, αλλά και τις επιθέσεις εναντίων κατοικιών αλλόθρησκων.

Ο αλ-Ζαρκάουι προώθησε την υπερβολική βία, μια πρακτική που του εξασφάλισε το παρατσούκλι «πρίγκηπας των σφαγέων». Ο αλ-Μπαγκντάντι, όμως, ξεπέρασε τον προκάτοχό του, καθώς οι οπαδοί του επέδειξαν ακραία βία κατά άλλων ανθρώπων σε τερατώδη κλίμακα.

Το Ισλαμικό Κράτος δημιούργησε περίτεχνα βίντεο στα οποία μαχητές του αποκεφάλιζαν σειρές ανθρώπων, πυροβολούσαν και έριχναν ανθρώπους στον Τίγρη Ποταμό, πετούσαν υποτιθέμενους ομοφυλόφιλους από ψηλά κτήρια, και θυσίασαν ένα Ιορδανό πιλότο πολεμικού σκάφους αφότου τον έκλεισαν σε κλουβί. Και χάρη σε μια πρωτοφανή επιχείρηση προβολής, έδειξαν την βαρβαρότητά τους σε όλο τον πλανήτη.

Μια άλλη διάσταση της κληρονομιάς του αλ-Μπαγκντάντι είναι ο «υπερσεξουαλισμός» του ισλαμικού εξτρεμισμού. Οι βιασμοί ήταν πάντα ένα πολεμικό όπλο, αλλά το Ισλαμικό Κράτος έδωσε άλλη διάσταση σε αυτή τη διαστροφή. Πρώτον, η ομάδα ενθάρρυνε χιλιάδες Μουσουλμάνες, γυναίκες και κορίτσια να μεταναστεύσουν στο Ισλαμικό Κράτος για να γίνουν «νύφες πολέμου» και να γεννήσουν τα παιδιά των τζιχαντιστών ανδρών τους. Δεύτερον, νομιμοποίησε την σκλαβιά γυναικών που δεν ήταν Μουσουλμάνες, καθώς οι μαχητές του συνέλαβαν χιλιάδες χριστιανές και Γιαζίντι. Το Ισλαμικό Κράτος πουλούσε ή έκανε δώρο αυτές τις γυναίκες στους μαχητές του και επέτρεπε να γίνονται αγοραπωλησίες, επιτρέποντας έτσι μαζικούς βιασμούς στις περιοχές που είχε υπό τον έλεγχό του.

Ο ίδιος ο αλ-Μπαγκντάντι πήρε μια αμερικανίδα που εργάζονταν σε εθελοντική ομάδα και  απήχθη ως προσωπική του «σκλάβα του σεξ». Σκοτώθηκε κατά λάθος κατά τη διάρκεια μιας αεροπορικής επιδρομής των ΗΠΑ σε κρησφύγετο του ηγέτη του Ισλαμικού Κράτους τον Φεβρουάριο του 2015. Σε μια ένδειξη σεβασμού και για να τιμήσει τη μνήμη της, ο αμερικανικός στρατός έδωσε το όνομά της στην επιχείρηση στην οποία σκοτώθηκε ο αλ-Μπαγκντάντι.

Τζιχαντιστές συζητούσαν θέματα όπως σε ποια ηλικία πρέπει να φτάσει μια σκλάβα πριν βιαστεί από τον αφέντη της και διένειμε συμβουλές για το πώς θα πρέπει να προσεγγίζουν οι σύζυγοι των μαχητών τις «σκλάβες του σεξ» των ανδρών τους.

Αυτή η σεξουαλική επίθεση σε μαζική κλίμακα φαίνεται ότι προσέκλυσε μεγάλο αριθμό ξένων μαχητών που δελεάστηκαν από την υπόσχεση για διαθέσιμες Μουσουλμάνες συζύγους και μη Μουσουλμάνες «σκλάβες του σεξ».  Καθώς η συμμαχία της οποίας ηγούταν οι ΗΠΑ απελευθέρωνε περιοχές που είχε καταλάβει το Ισλαμικό Κράτος βρήκε μεγάλες ποσότητες Βιάγκρα. Ο Οσάμα Μπιν Λάντεν, αντίθετα, ποτέ δεν επέτρεψε το να γίνει θεσμικά και εκτεταμένα ο «σεξουαλικός πόλεμος» που εξαπέλυσε το ISIS σε Ιράκ και Συρία.

Πέντε χρόνια αφότου ο διεθνής συνασπισμός εξαπέλυσε κυνηγητό εναντίον του, περιορίζοντας την δυνατότητα που είχε να διευθύνει τις επιχειρήσεις του Ισλαμικού Κράτους, ο αλ-Μπαγκντάντι είναι τώρα νεκρός. Το Χαλιφάτο που εξήγγειλε, απέτυχε να δημιουργήσει μια Πολιτεία που θα ενώσει τους Μουσουλμάνους του κόσμου και θα αποκαταστήσει την παλιά αίγλη, αφήνοντας πίσω του μια ποταπή κληρονομιά: ένα διχασμένο τζιχαντιστικό κίνημα, την ανακήρυξη τεράστιου αριθμού Μουσουλμάνων ως αποστατών,  τεράστια αιματοχυσία και βάρβαρη βία.