Το επικίνδυνο παιχνίδι του Ιράν και η μάχη γοήτρου της Τουρκίας

Στην προσπάθειά του να δείξει την αποφασιστικότητά του και να αποκτήσει ένα πλεονέκτημα που θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις, το Ιράν θα διακινδυνεύσει τη στρατιωτική σύγκρουση με τις ΗΠΑ και τους περιφερειακούς συμμάχους τους, καθώς θα εντείνονται οι αμερικανικές κυρώσεις.

Τόσο το Ιράν όσο και οι ΗΠΑ θα διερευνήσουν την πιθανότητα προκαταρκτικών συζητήσεων το δ' τρίμηνο, προσπαθώντας ταυτόχρονα να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν πλεονεκτήματα ενόψει της όποιας συζήτησης. Για τις ΗΠΑ, αυτό σημαίνει περισσότερες κυρώσεις και χρήση λιγότερων επιθετικών εργαλείων, όπως οι κυβερνοεπιθέσεις, ως απάντηση στις ιρανικές απειλές. Το Ιράν θα κάνει διαδοχικές κινήσεις -όχι ακραίες- στις πυρηνικές δραστηριότητές του, θα αυξήσει τη στήριξη προς περιφερειακούς αντιπροσώπους και θα συνεχίσει να απειλεί πλοία και ενεργειακά assets στον Περσικό Κόλπο.

Οι κινήσεις της Τεχεράνης θα αυξήσουν τον κίνδυνο αμερικανικής στρατιωτικής απάντησης, ωστόσο ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ θα παραμείνει απρόθυμος να προχωρήσει σε μια μεγάλη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, ενόψει των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ το 2020, επιφυλακτικότητα την οποία συμμερίζεται και το Ιράν για τους δικούς του εσωτερικούς πολιτικούς λόγους.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μαζί με περιφερειακά κράτη όπως το Ομάν και το Κουβέιτ που φοβούνται το ενδεχόμενο να βρεθούν εν μέσω διασταυρούμενων πυρών, θα ενθαρρύνουν τις ΗΠΑ και το Ιράν να αποκλιμακώσουν την αντιπαράθεσή τους και θα προσφέρουν κάποια διέξοδο στην περίπτωση που ενταθούν οι εχθροπραξίες. Οι ΗΠΑ θα εξετάσουν την πιθανότητα διαπραγματεύσεων και περιορισμένων προσφορών πετρελαίου αντί τροφίμων, προκειμένου να κρατήσουν υπό έλεγχο την περαιτέρω ιρανική επιθετικότητα, όμως αυτό το τρίμηνο δεν θα ξεκινήσουν συνολικές διαπραγματεύσεις.

Το Ισραήλ «ρίχνει λάδι» στις συγκρούσεις στην περιοχή

Παρά τις εσωτερικές πολιτικές αναταράξεις, το Ισραήλ θα συνεχίσει να πλήττει ιρανικούς στόχους και συμμάχους σε όλη την περιοχή, ιδιαίτερα στη Συρία, στο Ιράκ και στον Λίβανο. Οι επιθέσεις θα εκθέσουν το Ισραήλ στον κίνδυνο αντιποίνων από αντιπροσώπους του Ιράν. Επίσης, θα αποσταθεροποιήσουν τα ήδη εύθραυστα κράτη του Λιβάνου και του Ιράκ, ενισχύοντας εγχώριες δυνάμεις στο Ιράκ που θέλουν οι ΗΠΑ να αποχωρήσουν από τη χώρα.

Το Ισραήλ θα υπολογίσει πως η Ουάσινγκτον θα στηρίξει την εκστρατεία του, όμως η στήριξη μπορεί να μειωθεί, αν απειλεί να σύρει τις ΗΠΑ σε πόλεμο με το Ιράν. Καθώς θα εμφανιστεί μια νέα ισραηλινή κυβέρνηση, ο περιορισμός του Ιράν θα παραμείνει το πρωταρχικό ζήτημα εξωτερικής πολιτικής της χώρας, αν και ίσως υπάρχει εξέλιξη στην προσέγγιση του Ισραήλ ως προς τις απειλές για την ασφάλεια στα θέατρα του Λιβάνου, της Συρίας, του Ιράκ ή της Υεμένης, ή στη Λωρίδα της Γάζας και τη Δυτική Όχθη.

Κλιμακώνεται η ένταση στο νότιο μέτωπο της Υεμένης

Στην Υεμένη, θα διευρυνθεί το ρήγμα στον συνασπισμό, του οποίου ηγείται η Σαουδική Αραβία, που εμπλέκεται στην επίθεση κατά των Χούτι, καθώς μια μερική απόσυρση των Εμιράτων από την πρώτη γραμμή θα αποδυναμώσει την ικανότητά του να επικεντρωθεί στην απειλή του κινήματος των ανταρτών. Εν τω μεταξύ, το θεωρητικά συμμαχικό Νότιο Μεταβατικό Συμβούλιο θα κινηθεί εναντίον της στηριζόμενης από τον ΟΗΕ κυβέρνησης του προέδρου Αμπντ Ραμπόχ Μανσούρ Χαντί, απαιτώντας μεγαλύτερη αυτονομία και πολιτικές εγγυήσεις, στην προσπάθεια να επιτύχει τον στόχο του Συμβουλίου για αποκατάσταση μιας ανεξάρτητης Νότιας Υεμένης.

Μια λιγότερο συντονισμένη πίεση στους Χούτι θα τους δώσει περιθώριο να συνεχίσουν να επιτίθενται κατά στρατηγικών σαουδαραβικών στόχων, ενώ η εσωτερικές διαμάχες εντός του συνασπισμού θα δώσουν στους τζιχαντιστές στα νότια μεγαλύτερη ευκαιρία να «ανθίσουν». Παρά τις πιέσεις που δέχεται ο συνασπισμός κατά των Χούτι, η απόκλιση Εμιράτων-Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη δεν θα επηρεάσει την ευθυγράμμισή τους σε άλλες απειλές.

Η Τουρκία ψάχνει για ισορροπίες στη Βόρεια Συρία

Το καθεστώς της Συρίας και η Ρωσία θα αμφισβητήσουν τα σχέδια της Τουρκίας στη βορειοδυτική Συρία, ενώ οι επιθυμίες της Άγκυρας στη βορειοανατολική Συρία έρχονται αντιμέτωπες με την αντίθεση των ΗΠΑ.

Στα βορειοδυτικά, η Τουρκία θα επιδιώξει μέτρα για να περισώσει το γόητρό της καθώς η επιρροή της ελαχιστοποιείται σταθερά στην Ιντλίμπ, ενώ η σποραδική συριακή επίθεση με τη στήριξη της Ρωσίας και του Ιράν απειλεί να προκαλέσει μεγάλη διπλωματική κρίση μεταξύ της Τουρκίας και της Ρωσίας. Στη βορειοανατολική Συρία, η Τουρκία θα ασκήσει πιέσεις στις ΗΠΑ για τη δημιουργία μιας πιο μεγάλης ζώνης ασφαλείας έναντι των κουρδικών Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων -συμμάχων των ΗΠΑ-, όμως δεν θα διακινδυνεύσει μια δεύτερη κρίση με τις ΗΠΑ. Η ανάγκη της Τουρκίας να ενισχύσει το εσωτερικό εθνικιστικό αίσθημα, καθώς η στασιμότητα της οικονομίας απειλεί το κυβερνών κόμμα AKP, θα συνεχίσει να επηρεάζει τις ενέργειές της στη Συρία.

Το υποτονικό καταναλωτικό κλίμα, η αδύναμη λίρα και η ευάλωτη στα εξωτερικά σοκ οικονομία -περιλαμβανομένης της πανταχού παρούσας απειλής κυρώσεων από την ΕΕ και τις ΗΠΑ- επιταχύνουν ένα νέο ρήγμα εντός του AKP. Στην προσπάθειά του να παραμείνει στην εξουσία και να διατηρήσει την κομματική συνοχή, το κόμμα του Ερντογάν θα αξιοποιήσει πλήρως τα θεσμικά του πλεονεκτήματα -περιλαμβανομένου του ελέγχου της κεντρικής τράπεζας, της βουλής και του δικαστικού σώματος-, για να εμποδίσει τις περαιτέρω αποστασίες προς ένα νέο, αντίπαλο κόμμα, κατά το δ’ τρίμηνο.

Συνεχίζονται οι οικονομικές δυσκολίες της Σαουδικής Αραβίας

Όπως και άλλα κράτη του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου που αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω των αδύναμων πετρελαϊκών τιμών, η Σαουδική Αραβία θα καταρτίσει έναν προϋπολογισμό για το 2020 που θα επεκτείνει τις δαπάνες μετά από μια δύσκολη χρονιά.

Το βασίλειο θα εντείνει επίσης τις προετοιμασίες για την περιορισμένη αρχική δημόσια προσφορά της Saudi Arabian Oil Co (Saudi Aramco), του ενεργειακού κολοσσού που στηρίζεται από το κράτος, προκειμένου να αντλήσει κεφάλαια για να διαφοροποιηθεί η οικονομία της χώρας που εξαρτάται από το πετρέλαιο. Όμως οι ανησυχίες των επενδυτών αναφορικά με την ασφάλεια της επιχείρησης μετά τις επιθέσεις της 14ης Σεπτεμβρίου στις μονάδες Abqaiq και Khurais, θα καθυστερήσουν τις προσπάθειες αυτές.

Δεδομένων των πολιτικών εμποδίων για την εισαγωγή μετοχών στο εξωτερικό, όπως είναι οι απαιτήσεις διαφάνειας για ευαίσθητα ζητήματα, μεταξύ αυτών τα οικονομικά της Saudi Aramco και τα ενεργειακά αποθέματα του βασιλείου, το Ριάντ θα κάνει προετοιμασίες για την εισαγωγή του 1% των μετοχών του ενεργειακού κολοσσού στην εγχώρια χρηματιστηριακή αγορά Tadawul μέχρι το τέλος του έτους. Ενώ θα συζητήσει το ζήτημα της εισαγωγής με τις τράπεζες, ωστόσο δεν θα προχωρήσει σε διεθνές IPO το δ’ τρίμηνο.

Ημερομηνίες-κλειδιά

6 Οκτωβρίου: Διενεργούνται βουλευτικές εκλογές στην Τυνησία.

6-23 Οκτωβρίου: Το περιθώριο για τη διενέργεια του δεύτερου γύρου των προεδρικών εκλογών στην Τυνησία.

13-18 Οκτωβρίου: Συνεδριάζει στο Παρίσι η Ολομέλεια της Ομάδας Χρηματοοικονομικής Δράσης, όπου το Ιράν μπορεί να έρθει αντιμέτωπο με επανάληψη κυρώσεων για ζητήματα ξεπλύματος χρήματος.

30 Οκτωβρίου: Λήγουν οι εξαιρέσεις επί των αμερικανικών κυρώσεων για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

31 Οκτωβρίου - 14 Νοεμβρίου: Ανοίγει πιθανό παράθυρο για να επιλέξει και να σχηματίσει νέα κυβέρνηση ο επόμενος πρωθυπουργός του Ισραήλ.

5 Νοεμβρίου: Λήγει η προθεσμία που έχει ορίσει το Ιράν προτού αρχίσει να παραβιάζει περαιτέρω τους περιορισμούς της πυρηνικής συμφωνίας.

12 Δεκεμβρίου: Η Αλγερία ενδεχομένως θα διενεργήσει προεδρικές εκλογές.

Δεκέμβριος: Το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου πραγματοποιεί την ετήσια σύνοδό του, μετά την πιθανή έγκριση των αντίστοιχων προϋπολογισμών των κρατών-μελών του Συμβουλίου.