Ενα σαμποτάζ μπορεί να βάλει φωτιά στον Περσικό Κόλπο

Περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις δημιουργεί περιστατικό στον Κόλπο του Ομάν, το οποίο θα μπορούσε να κλιμακώσει τις προκλήσεις στη μάχη που φέρνει το Ιράν απέναντι στους περιφερειακούς αντιπάλους του και στις ΗΠΑ.

Στις 12 Μαϊου τέσσερα πετρελαιοφόρα δεξαμενόπολοια που βρίσκονταν ανοικτά των ακτών του λιμανιού του εμιράτου Φουτζέιρα, υπέστησαν ζημιές κατόπιν σαμποτάζ, όπως υποστήριξαν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Μια ημέρα μετά, η Σαουδική Αραβία επιβεβαίωσε επίθεση κατά δυο δικών της δεξαμενοπλοίων, του Amjad και του Al Marzoqah. Στα πετρελαιοφόρα δεξαμενόπλοια που εμπλέκονται στα επεισόδια περιλαμβάνεται το Andre Victoria, που φέρει σημαία Νορβηγίας, καθώς και ένα μικρό τάνκερ ανεφοδιασμού των Εμιράτων, το οποίο ανεφοδίαζε το Andre Victoria.

Οι λεπτομέρειες, όμως, για το τι ακριβώς συνέβη, παραμένουν ελάχιστες. Φωτογραφίες δείχνουν ζημιές στο δεξαμενόπλοιο των Εμιράτων, όπου μπορεί τώρα να υπάρχει διαρροή καυσίμου, ενώ το Andre Victoria φαίνεται πως υπέστη ζημιές στο κύτος από μια διαφαινόμενη σύγκρουση. Οι αρχές δεν έχουν ακόμα αποκαλύψει την έκταση της ζημιάς στα σαουδαραβικά δεξαμενόπλοια, αν και οι αρχικές αναφορές άφηναν να εννοηθεί πως η βασική μηχανή του Al Marzoqah έπιασε φωτιά.

Ποιος το έκανε;

Σ’ αυτή τη φάση, οι αξιωματούχοι δεν έχουν παρουσιάσει ακόμα οριστικές αποδείξεις πως υπήρξε εγκληματική ενέργεια. Αν οι περαιτέρω έρευνες, ή η εμφάνιση αποδείξεων, παραπέμψουν πράγματι σε κάποιου είδους επίθεση, τότε η τελική ταυτότητα των δραστών πιθανότατα θα καθορίσει και την αντίδραση στο περιστατικό.

Μέχρι στιγμής, κανένας δεν έχει αναλάβει την ευθύνη. Ωστόσο, το περιστατικό συνέβη εν μέσω αυξανόμενων εντάσεων μεταξύ του Ιράν και των ΗΠΑ, με το σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης να έχει προειδοποιήσει πως θα μπορούσε να βάλει στο στόχαστρο αμερικανικά assets στη Μέση Ανατολή, μετά την αύξηση της πίεσης της Ουάσινγκτον προς την Τεχεράνη με την επιβολή νέων κυρώσεων.

Αν έκαναν πράγματι σαμποτάζ στα πλοία, οι δράστες θα μπορούσαν -εκτός από το να προέρχονται από το Ιράν- να συνδέονται με ομάδες πειρατών ή τρομοκρατικές οργανώσεις όπως η αλ Κάϊντα. Μάλιστα, οι Ταξιαρχίες Αμπτουλά Αζάμ, μια οργάνωση που σχετίζεται με το παγκόσμιο τζιχαντιστικό δίκτυο, είχε κάνει την τελευταία βομβιστική επίθεση σε δεξαμενόπλοιο στην περιοχή το 2010, στο ιαπωνικό δεξαμενόπλοιο M Star.

Ιράν: Ενα «ανησυχητικό» περιστατικό

Από τότε που σημειώθηκε το περιστατικό, η αντίδραση του Ιράν είναι συγκρατημένη, καθώς οι αρχές της χώρας προσπαθούν να κρατήσουν αποστάσεις από το διαφαινόμενο σαμποτάζ. Ο επικεφαλής της Επιτροπής Εθνικής Ασφάλειας και Εξωτερικής Πολιτικής του Ιρανικού κοινοβουλίου, σε ανάρτησή του στο Twitter στις 12 Μαΐου έγραψε πως τα περιστατικά δείχνουν το πόσο εύθραυστη είναι η ασφάλεια στον Περσικό Κόλπο, ενώ ο επικεφαλής του υπουργείου Εξωτερικών του Ιράν χαρακτήρισε τα περιστατικά ως «ανησυχητικά».

Από τη μια πλευρά, το Ιράν θα είχε λόγο να παρενοχλήσει πλοία γύρω από την περιοχή του, ιδιαίτερα αν αυτά ανήκουν στις ΗΠΑ και σε εχθρούς όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, για να στείλει μήνυμα αποφασιστικότητας εν μέσω των τιμωρητικών οικονομικών και στρατιωτικών πιέσεων που ασκεί η Ουάσινγκτον στην Τεχεράνη. (Μόλις την περασμένη εβδομάδα, οι ΗΠΑ ανέπτυξαν πολεμικά πλοία στον Περσικό Κόλπο).

Από την άλλη, δεν έχει στρατηγικά νόημα το Ιράν να στοχεύσει ευρωπαϊκά πλοία σε μια περίοδο που προσπαθεί απεγνωσμένα να διατηρήσει την πολιτική και οικονομική στήριξη της Ευρώπης, ιδιαίτερα καθώς η Τεχεράνη έχει δώσει διορία 60 ημερών στα αντισυμβαλλόμενα μέρη του Κοινού Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης να υλοποιήσουν αυτά που έχουν υποσχεθεί στο Ιράν στο πλαίσιο της συμφωνίας για τα πυρηνικά. Αν οι αρχές των Εμιράτων συνδέσουν το περιστατικό με το Ιράν, θα δημιουργούνταν ερωτήματα ως προς τη διοίκηση και τον έλεγχο του Ιράν και ως προς το αν τα σκληροπυρηνικά στοιχεία της Ισλαμικής δημοκρατίας προσπαθούν να «χοντρύνουν το παιχνίδι» σε μια περίοδο που ο πρόεδρος Χασάν Χρουχανί και το πιο μετριοπαθές στρατόπεδό του προσπαθούν να μην εμπλακούν σε μια τέτοια αντιπαράθεση.

ΗΑΕ: Προσεκτική αντίδραση

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν ζητήσει από το αμερικανικό πολεμικό ναυτικό να βοηθήσει στη διερεύνηση των περιστατικών, όμως κατά τα άλλα η χώρα έχει αρνηθεί να κάνει εικασίες ως προς το ποιος υποκίνησε ή ποια ήταν η αιτία των περιστατικών. Ο γενικός γραμματέας του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου χαρακτήρισε το σαμποτάζ μια «σοβαρή κλιμάκωση» και μια «ανεύθυνη πράξη». Η οικονομία των Εμιράτων εξαρτάται από την ασφάλεια της ναυτιλίας στις ακτές της, και η Φουτζέιρα είναι ένα σημαντικό τοπικό κέντρο ανεφοδιασμού. Η προστασία της φήμης της Φουτζέιρα στον τομέα της ασφάλειας ίσως συνέβαλε στην απόφαση των μέσων ενημέρωσης των Εμιράτων να υποβαθμίσουν το περιστατικό και να αποφύγουν τις εικασίες ως προς τους δράστες ή τα αίτια. Το Άμπου Ντάμπι και το Ριάν είναι πολύ προσεκτικά στις απαντήσεις τους μέχρι στιγμής και δεν προσπαθούν να αναδείξουν περαιτέρω το ζήτημα στα μέσα ενημέρωσης, ούτε να αποδώσουν ευθύνες για το περιστατικό στο Ιράν.

ΗΠΑ: Αναμένοντας τον Λευκό Οίκο

Στις 12 Μαΐου, η Ναυτική Διοίκηση των ΗΠΑ είπε πως οι λεπτομέρειες για το περιστατικό δεν έχουν επιβεβαιωθεί, προσθέτοντας πως τα πλοία θα πρέπει να είναι προσεκτικά στην περιοχή. Την ίδια ώρα, η αρχή εξέδωσε εκ νέου προειδοποίηση –αρχικά είχε εκδοθεί στις 9 Μαΐου- πως το Ιράν ίσως βάλει στο στόχαστρο την εμπορική θαλάσσια κίνηση. Εν τω μεταξύ, ο Πέμπτος Στόλος των ΗΠΑ που έχει βάση στο Μπαχρέϊν, δεν έχει ακόμα εκδώσει κάποια δημόσια απάντηση. Η πολιτική απάντηση των ΗΠΑ –ιδιαίτερα ως προς το αν η Ουάσινγκτον προσπαθεί άμεσα να συνδέσει το περιστατικό με το Ιράν – θα δώσει στοιχεία ως προς την πορεία δράσης της Ουάσινγκτον, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ ήδη ψάχνουν δικαιολογία για μια πιθανή στρατιωτική απάντηση στην ιρανική επιθετικότητα.

Ισραήλ: Κι άλλο λάδι στη φωτιά

Το Ισραήλ, μεγάλος εχθρός του Ιράν, δεν έχει ακόμα αντιδράσει άμεσα στα περιστατικά. Αν όμως το Ιράν ή κάποια οντότητα που συνδέεται με το Ιράν κριθεί πως είναι υπεύθυνο (είτε από υποψία είτε από άμεσα αποδεικτικά στοιχεία), τότε το Ισραήλ είναι πιθανό να απαντήσει με σκληρή ρητορική και να αναβαθμίσει το περιστατικό στην εκστρατεία προπαγάνδας του κατά το Ιράν, σε μια προσπάθεια να δημιουργήσει μια ισχυρότερη επιχειρηματολογία ώστε η Ουάσινγκτον να αυξήσει ακόμα περισσότερο τις πιέσεις προς την Τεχεράνη. Για την ώρα, όλα τα μέρη αντιδρούν με προσοχή –όμως αυτό θα μπορούσε να αλλάξει τάχιστα καθώς θα έρχονται στο φως περισσότερες πληροφορίες.