Αγκάθια στο δρόμο για το σχηματισμό κυβέρνησης στην Ισπανία

Το κυβερνών κεντροαριστερό Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSOE) της Ισπανίας κήρυξε τη νίκη του στις γενικές εκλογές της 28ης Απριλίου. Το PSOE κέρδισε το 28,6% των ψήφων και 123 έδρες στη Βουλή –αυξημένες κατά 38, αλλά πολύ χαμηλότερες από τις 176 που απαιτούνται για την απόλυτη πλειοψηφία.

Το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα (PP) έλαβε το 16,7% των ψήφων και 66 έδρες, με το κεντροδεξιό Ciudadanos να κερδίζει το 15,8% των ψήφων και 57 έδρες. Το αριστερό Unidas Podemos (UP) έλαβε το 14,3% των ψήφων και 42 έδρες, ενώ το ακροδεξιό κόμμα Vox θα μπει στην Ισπανική βουλή για πρώτη φορά, καθώς έλαβε το 10,2% των ψήφων και 24 έδρες.

Τι θα γίνει στη συνέχεια

Επειδή για να διοριστεί κυβέρνηση απαιτούνται 176 έδρες, η εκλογή του επόμενου πρωθυπουργού της Ισπανίας θα απαιτήσει μακρές διαπραγματεύσεις μεταξύ πολλών κομμάτων. Ωστόσο, τα κόμματα είναι απίθανο να λάβουν απόφαση πριν τις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές και τις ευρωεκλογές της 26ης Μαΐου, επειδή θα ενδιαφέρονται περισσότερο για την προεκλογική εκστρατεία του ενός κόμματος έναντι του άλλου, παρά για σύναψη συμφωνίας.

Στη συνέχεια, τον Ιούνιο ή τον Ιούλιο, το κοινοβούλιο της Ισπανίας θα αρχίσει να διενεργεί σειρά ψηφοφοριών. Στον πρώτο γύρο, απαιτείται απόλυτη πλειοψηφία ψήφων (176) προκειμένου να διοριστεί ο νέος πρωθυπουργός. Όμως αν η Βουλή δεν το καταφέρει, τότε απαιτείται μια απλή πλειοψηφία (περισσότερες ψήφοι υπέρ απ’ ότι κατά της νέας κυβέρνησης) για τους επόμενους γύρους. Ως εκ τούτου, οι αποχές και οι συμφωνίες τακτικής μεταξύ των κομμάτων θα αποτελέσουν το «κλειδί» προκειμένου να σχηματιστεί η επόμενη Ισπανική κυβέρνηση, η οποία θα μπορούσε να λάβει διάφορες μορφές:

-Ενός κεντρώου συνασπισμού: Ένας συνασπισμός μεταξύ του κεντροαριστερού PSOE και του κεντροδεξιού Ciudadanos θα έλεγχε μια άνετη πλειοψηφία 180 εδρών. Όμως αυτό το σενάριο είναι αδύνατο διότι και τα δυο κόμματα έχουν ταχθεί κατά μιας τέτοιας συμμαχίας. Μετά τις εκλογές, το Ciudadanos είπε πως δεν θέλει να διαπραγματευτεί με τους Σοσιαλιστές.

-Ενός αριστερού συνασπισμού: Μια συμφωνία μεταξύ του PSOE, του UP και μικρών κομμάτων από άλλα μέρη της Ισπανίας (εξαιρουμένων των δυνάμεων από την Καταλονία που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας) θα έλεγχαν 175 έδρες – κάτι που σημαίνει πως θα χρειάζονταν να συνεργαστούν με τουλάχιστον ένα από τα Καταλανικά κόμματα για να διορίσουν πρωθυπουργό. Ωστόσο, ως αντάλλαγμα για τη στήριξή του, ένα Καταλανικό κόμμα πιθανότατα θα απαιτούσε ένα νομικά δεσμευτικό δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Καταλονίας, κάτι που βρίσκει αντίθετο το PSOE.

-Ενός δεξιού συνασπισμού: Μια κυβέρνηση PP, Ciudadanos και Vox είναι εξίσου απίθανη. Μαζί, τα τρία αυτά κόμματα θα έλεγχαν μόνο 149 έδρες. Και σε σύγκριση με το PSOE, ένας τέτοιος συνασπισμός θα δυσκολεύονταν ακόμα περισσότερο να βρει συμμάχους στη βουλή για να κερδίσει τις επιπλέον 27 έδρες που απαιτούνται για να διοριστεί πρωθυπουργός.

Η σημασία του αποτελέσματος

Το εκλογικό αποτέλεσμα υπογραμμίζει το πόσο κατακερματισμένο έχει γίνει το πολιτικό σκηνικό της Ισπανίας τα τελευταία χρόνια –μια τάση που συσχετίζεται με παρόμοιες εξελίξεις σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Εν τούτοις, η κεντροαριστερά έχει περισσότερες πιθανότητες από την κεντροδεξιά να σχηματίσει κυβέρνηση –είτε ως κυβέρνηση μειοψηφίας ή ως κυβέρνηση που θα απαρτίζεται από πολλά κόμματα (με τους Σοσιαλιστές να ηγούνται και στις δυο περιπτώσεις).

Μια τέτοια κυβέρνηση θα επεδίωκε τον διάλογο, αντί την αντιπαράθεση, με τους αυτονομιστές στην Καταλονία. Θα στήριζε επίσης την Ευρωπαϊκή Ενοποίηση –αν και θα τάσσονταν στο πλευρό της Γαλλίας και θα υπερασπίζονταν πολιτικές για να αυξηθούν οι δαπάνες και ο διαμοιρασμός του ρίσκου στην ευρωζώνη, κάτι στο οποίο αντιτίθενται πολλές χώρες της Βόρειας Ευρώπης.

Το ακροδεξιό Vox πιθανότατα δεν θα συμμετέχει στην επόμενη ισπανική κυβέρνηση, κάτι που μειώνει την πιθανότητα αντικυβερνητικών διαδηλώσεων από αριστερές ομάδες, ομάδες που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας και άλλους ακτιβιστές. Όμως το γεγονός πως ένα ακροδεξιό κόμμα μπαίνει στη Βουλή της Μαδρίτης για πρώτη φορά μετά από σχεδόν τέσσερις δεκαετίες είναι αξιοσημείωτο, καθώς ευθυγραμμίζει επιτέλους την Ισπανία με τα περισσότερα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, όπου η εθνικιστική δεξιά βρίσκεται στη βουλή (και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και στην κυβέρνηση) εδώ και πολλά χρόνια.