Η μάχη της Τρίπολης και ο κίνδυνος νέου εμφυλίου στη Λιβύη

Η σύγκρουση στη Λιβύη έχει περάσει σε νέα φάση. Ο στρατηγός Khalifa Hifter έστειλε τον «Λιβυκό Εθνικό Στρατό» (LNA) του σε μια επίθεση στην Τρίπολη, πυροδοτώντας ανοικτό πόλεμο με την ανταγωνιστική «Κυβέρνηση Εθνικής Συνεννόησης» (GNA) για πρώτη φορά εδώ και τέσσερα χρόνια.

Μετά την ανακοίνωση του Hifter στις 4 Απριλίου για την επίθεση στην Τρίπολη, ο LNA γρήγορα πήρε τον έλεγχο της Γκαριάν, μιας πόλης 80 χιλιόμετρα νότια από την πρωτεύουσα και του Διεθνούς Αεροδρομίου της Τρίπολης. Η προέλασή του όμως γρήγορα βάλτωσε και σε επακόλουθες μάχες έχασε τον έλεγχο του αεροδρομίου από πολιτικοφυλακές της GNA.

Με την προέλαση να έχει σταματήσει, είναι απίθανο οι δυνάμεις του Hifter να καταφέρουν σύντομα να αποκτήσουν τον πλήρη έλεγχο της πρωτεύουσας, κάτι που δίνει υψηλή πιθανότητα η μάχη να μετατραπεί σε μια παρατεταμένη σύγκρουση.

Σύμφωνα με το Stratfor, αυτά είναι τα κρίσιμα σημεία που πρέπει να γνωρίζουμε καθώς η μάχη συνεχίζεται.

Μπορεί ο LNA να συνεχίσει τη στρατιωτική δράση;

Φαίνεται πως ο Hifter πίστευε πως μια αιφνιδιαστική επίθεση θα επέτρεπε στον LNA να αποκτήσει τον έλεγχο κρίσιμων θέσεων στην Τρίπολη, πριν οι ετερόκλητες φιλικές στην GNA πολιτοφυλακές ενωθούν για να αντιδράσουν στην επίθεση. Ο Hifter πιθανότατα ήλπιζε ότι συμμαχίες με κάποιες τοπικές δυνάμεις θα του επέτρεπαν να κρατήσει τα εδάφη που κατέκτησε από την επίθεσή του, δεδομένης της επιτυχίας του στρατού του στο να ακολουθεί αυτό το μοντέλο καθώς εξαπλώνονταν νότια και ανατολικά από τα προπύργιά του στην ανατολική Λιβύη: κινούνταν γρήγορα για την κατάληψη εδαφών, μετά εξασφάλιζε στήριξη από τοπικούς συμμάχους, ώστε να τον βοηθήσουν να τα κρατήσει.

Αυτή η στρατηγική, όμως, δεν θα δουλέψει στην Τρίπολη. Η πολιτοφυλακή από την πόλη και την κοντινή Μισράτα, που επίσης είναι υποστηρικτική στην GNA, είναι η πιο καλά εκπαιδευμένη και πιο καλά εξοπλισμένη αντίπαλος που έχει αντιμετωπίσει έως τώρα ο LNA. Η πολιτοφυλακή από τη Μισράτα, για παράδειγμα, διαθέτει αποθήκες όπλων και εξοπλισμού που κατέσχεσε από τον στρατό του Μουαμάρ Καντάφι κατά τη διάρκεια του εμφυλίου του 2011. Ελαβαν επιπλέον εκπαίδευση και στήριξη τα επόμενα χρόνια καθώς βοήθησαν στη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους. Στο τέλος τέλος, αυτή η πολιτοφυλακή (al-Bunyan al-Marsous) και όχι ο LNA νίκησε τον ISIS στο προπύργιό του στη Σίρτη το 2016. Και επειδή η σημερινή μάχη γίνεται στην αυλή τους, δεν χρειάζεται να έχουν και να προστατεύουν μεγάλες γραμμές ανεφοδιασμού, κάτι που απελευθερώνει τις δυνάμεις τους ώστε να κινηθούν γρήγορα, αν αυτό είναι απαραίτητο.

Για να επιτύχει σε αυτή τη μάχη ο Hifter πρέπει να βγάλει άκρη στο πώς θα προστατεύσει τις γραμμές ανεφοδιασμού των δυνάμεών του, καθώς εκτείνονται εκατοντάδες χιλιόμετρα στην έρημο από τη βάση του κοντά στη Βεγγάζη. Η μεγαλύτερη αδυναμία του LNA είναι το μέγεθος των δυνάμεών του έναντι των τεράστιων εκτάσεων που προσπαθεί να ελέγξει ανά τη Λιβύη. Σε μια επίθεση νωρίτερα φέτος, που είχε στόχο να καταλάβει πετρελαϊκά κοιτάσματα στα νότια της χώρας, ο Hifter μπορούσε να στηρίζεται στις αεροπορικές δυνάμεις ώστε να στοχεύσει γρήγορα και να διαλύσει μικρές πολιτοφυλακές που του αντιστάθηκαν, παρακάμπτοντας την ανάγκη να προστατεύσει μακρές γραμμές ανεφοδιασμού. Αυτή η στρατηγική είναι απίθανο να δουλέψει σε αστικές περιοχές όπως η Τρίπολη, όπου ο Hifter πρέπει να βασιστεί στις επίγειες δυνάμεις και τις τοπικές συμμαχίες που καλλιεργούν οι δυνάμεις του.

Αυτό αφήνει τις γραμμές ανεφοδιασμού του LNA ευάλωτες σε επιθέσεις. Οι βασικές είναι η Τζούφρα, στην κεντρική Λιβύη, και η Γκαριάν καθώς και το Διεθνές Αεροδρόμιο της Τρίπολης, ένα τρόπαιο για το οποίο αμφότερες οι δυνάμεις εξακολουθούν να παλεύουν.

Οι φιλικές στην GNA δυνάμεις είναι πιθανό να συνεχίσουν να στοχεύουν σε αυτά τα κρίσιμα κέντρα. Και καθώς οι δυνάμεις του Hifter έχουν «τεντώσει» αντίπαλες πολιτοφυλακές και τρομοκρατικές οργανώσεις στην περιοχή που ήδη έχει καταλάβει ο LNA, όπως η Βεγγάζη, θα έχουν την ευκαιρία να ξανακερδίσουν χώρο. Οποιαδήποτε σημαντική μάχη εξελιχθεί σε αυτές τις περιοχές θα περιορίσει την ικανότητα του Hifter να συνεχίσει την επιχείρηση στην Τρίπολη.

Μπορούν να μείνουν ενωμένοι οι προστάτες της GNA;

Εσωτερικοί διχασμοί έχουν αναδυθεί στην Κυβέρνηση Εθνικής Συνεννόησης (GNA) και τους συμμάχους της από τη Δυτική Λιβύη από τότε που σχηματίστηκε το 2016, με μάχες φραξιών να αναδύονται κατά καιρούς μεταξύ τους. Ξεκάθαρα ο Hifter ήλπιζε ότι αυτές οι διαιρέσεις θα απέτρεπαν τη γρήγορη οργάνωση των πολιτοφυλακών, στην προσπάθεια να σταματήσουν την επίθεσή του. Εως τώρα όμως, αυτές παρέμειναν εν πολλοίς ενωμένες. Στην πραγματικότητα, λίγες ημέρες πριν ξεκινήσει η επίθεση του LNA, η δύναμη προστασίας της Τρίπολης (απαρτίζεται από τέσσερις πολιτοφυλακές στην πόλη) ανακοίνωσαν ότι σχηματίζουν ένα κοινό γραφείο για να συντονίσουν τις δεκάδες ξεχωριστές πολιτοφυλακές που απλώνονται μεταξύ της Σίρτης και των συνόρων με την Τυνησία. Εως τώρα, αυτή η συμμαχία κράτησε.

Καθώς οι μάχες γύρω από την Τρίπολη παγιώνονται, ο Hifter και οι υποστηρικτές του θα προσπαθήσουν να φέρουν με το μέρος τους κάποιες πολιτοφυλακές. Μια ομάδα που πρέπει να παρακολουθείται είναι οι σαλαφιστές Madkhali, υπερασπιστές μιας αίρεσης που σχετίζεται με τη Σαουδική Αραβία. Ο LNA του Hifter είναι ένας συνασπισμός πολιτοφυλακών με διαφορετικά υπόβαθρα, περιλαμβανομένου ενός αριθμού πολιτοφυλάκων σαλαφιστών Madkhali. Ο Hifter, που συνομίλησε με τον Βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας Σαλμάν σε μια Αραβική Σύνοδο τον Μάρτιο, μπορεί να ελπίζει να κερδίσει τη στήριξή τους στην επίθεσή του.

Ενας κρίσιμος δείκτης για την επιτυχία του θα είναι να κερδίσει τη συνεργασία των Special Deterrence Forces της Τρίπολης, επίσης γνωστών ως Rada Forces, και του 604ου τάγματος, το οποίο είναι μέλος των al-Bunyan al-Marsous. Υπάρχουν επίσης μετριοπαθείς φράξιες και πολιτοφυλακές στις περισσότερες από τις πόλεις της Δυτικής Λιβύης, που θα μπορούσαν να τον στηρίξουν.

Ποια είναι η διεθνής αντίδραση;

Η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) στήριξαν πολύ την άνοδο του Hifter και του LNA, με τη Γαλλία και τη Ρωσία να στηρίζουν, αλλά σαφώς λιγότερο. Το μέγεθος της στήριξης από τους ξένους υποστηρικτές στην τωρινή επίθεση δεν είναι ωστόσο ξεκάθαρο. Τα ΗΑΕ, ο πλέον επιθετικός υποστηρικτής του, έχει λάβει αποστάσεις από την επιχείρηση και η Αίγυπτος θα είναι επιφυλακτική απέναντι σε μια μάχη που θα μπορούσε να μετεξελιχθεί σε ένα νέο εμφύλιο πόλεμο στη χώρα. Το χάος που θα δημιουργούσε μια ακόμα τέτοια σύγκρουση θα μπορούσε να επιτρέψει στον ISIS να ξαναδυναμώσει καθώς οι πολιτικές κρίσεις συνεχίζονται στην Αλγερία και το Σουδάν.

Ακόμα, όμως, και αν ο Hifter εξαπέλυσε την επίθεση χωρίς την ευλογία τους, αυτές οι κυβερνήσεις δεν θα άρουν την στήριξή τους ή θα στηρίξουν την προσπάθεια της Δύσης εναντίον του. 

Τι γίνεται με τις πολιτικές διαπραγματεύσεις;

Ο Hifter επιτέθηκε δέκα μόλις ημέρες πριν μια εθνική συνδιάσκεψη που σχεδιαζόταν για τις 14-16 Απριλίου ως μέρος της διαδικασίας διαλόγου της οποίας ηγείται ο ΟΗΕ. Φαίνεται ότι καθώς ξεκινούσε την επίθεση, ήλπιζε να εξασφαλίσει σημαντικό πλεονέκτημα στη διαδικασία. Ο ΟΗΕ επεδίωκε την πραγματοποίηση της συνδιάσκεψης αλλά αν και οι αντιμαχόμενες πλευρές εμφανίζονταν πρόθυμες πριν την επίθεση να διαπραγματευτούν με τον Hifter, τώρα και όσο η μάχη συνεχίζεται, φαίνεται απίθανο να προχωρήσουν σε οποιαδήποτε σημαντική παραχώρηση.