Η Αγκυρα «ζυγίζει» το ρίσκο επίθεσης στη Βορειοανατολική Συρία

Με τις ΗΠΑ έτοιμες να αποχωρήσουν από τη βόρεια Συρία και την Τουρκία να συνεχίζει να «φλερτάρει» με τη Ρωσία, η Άγκυρα ετοιμάζεται να περάσει τα νότια σύνορά της επιδιώκοντας να τα βάλει με τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF). Όμως ακόμα και αν η Τουρκία μπορέσει σύντομα να μπει στη βορειανατολική Συρία για να διώξει το SDF από θέσεις-κλειδιά, ιδιαίτερα γύρω από τον Ευφράτη, οι «παγίδες» παραμένουν. Από τις αμερικανικές δυνάμεις που θα μείνουν πίσω, μέχρι την πιθανή αντίσταση από την πλευρά της Ρωσίας, η πιθανή επίθεση της Άγκυρας στην περιοχή θα μπορούσε να τη σύρει ακόμα και σε μια επικίνδυνη σύγκρουση με τις πολυάριθμες άλλες χώρες που εμπλέκονται στη Συρία.

Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ μπαίνουν στη μέση

Από τότε που οι Μονάδες Λαϊκής Προστασίας (YPG), μια κουρδική κυρίως οργάνωση ένοπλων μαχητών, αναδύθηκαν ως μια σημαντική δύναμη στη Συρία, οι Τούρκοι έχουν συγκεντρώσει την προσοχή τους στη διασφάλιση της τελικής τους συντριβής. Υπό τον φόβο πως οι δεσμοί του YPG με τον υπ’ αριθμόν ένα εχθρό της Άγκυρας, το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) -ιδιαίτερα η προοπτική το PKK να χρησιμοποιήσει τη βορειοανατολική Συρία ως πλατφόρμα για να εξαπολύσει επιθέσεις στην Τουρκία-, η Άγκυρα έχει θέσει ως προτεραιότητα, πάνω απ’ όλους και όλα, ακόμα και πάνω από την προσπάθεια απομάκρυνσης του βασικού εχθρού της στη χώρα, του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ,  τις προσπάθειές της να εξαλείψει το YPG.

Η «Επιχείρηση Ασπίδα του Ευφράτη» που διεξήγαγε τον Αύγουστο του 2016 η Τουρκία, για να καταλάβει κομμάτια της βόρειας Συρίας, όπως για παράδειγμα την Αζάζ και την αλ-Μπαμπ, έγινε σε βάρος της στήριξης της μάχης των Σύρων Ανταρτών για το Χαλέπι, καθώς η Τουρκία απέσυρε έναν αριθμό δυνάμεων ανταρτών από τη μάχη αυτή και περιόρισε τη βοήθειά της στους αντάρτες στην πόλη ως αντάλλαγμα για το «πράσινο φως» από τη Ρωσία για την επιχείρηση. Πέρυσι, η τουρκική «Επιχείρηση Κλάδος Ελαίας» επέφερε νέο πλήγμα στο YPG, καθώς κατέλαβε το προπύργιο της οργάνωσης στην Αφρίν.

Μετά την ανακοίνωση πως οι ΗΠΑ μειώνουν τις δυνάμεις τους, ο στόχος της Τουρκίας για διεξαγωγή μιας ακόμα στρατιωτικής επιχείρησης, αυτή τη φορά μιας αποφασιστικής επιχείρησης στα ανατολικά του Ευφράτη Ποταμού για να επεκτείνει τη ζώνη ασφαλείας της Τουρκίας στη Συρία, φαίνεται πως μπαίνει στο τραπέζι.

Ωστόσο, η εικόνα δεν είναι εντελώς «ρόδινη» για την Τουρκία. Καθώς αντιλαμβάνεται πως οι ΗΠΑ έχουν μια τάση για απότομες αλλαγές στρατηγικής στη Συρία, η Άγκυρα παραμένει επιφυλακτική, μετά την ξαφνική ανακοίνωση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ πως αρχίζει την ολοκληρωτική απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη χώρα, εν αναμονή της επικείμενης νίκης κατά του Ισλαμικού Κράτους.

Ήδη ο Τραμπ έδωσε περισσότερους λόγους στην Τουρκία να είναι επιφυλακτική, όταν απείλησε να «συντρίψει την Τουρκία οικονομικά», αν επιτεθεί στο YPG μετά την απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων. Πράγματι, οι ΗΠΑ έκαναν και πάλι πίσω στην απόφασή τους να αποσύρουν όλες τις δυνάμεις τους από την περιοχή και, αντιθέτως, σχεδιάζουν τώρα να διατηρήσουν μια δύναμη 400 ατόμων στη Συρία, τα 200 από τα οποία θα παραμείνουν σε περιοχές του SDF στα βορειοανατολικά.

Άλλοι σύμμαχοι των ΗΠΑ, όπως η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, θα μπορούσαν να ενισχύσουν αυτές τις αμερικανικές δυνάμεις με δικούς τους στρατιώτες, ακόμα και αν οι χώρες αυτές είναι επιφυλακτικές για την ανάπτυξη σημαντικών δυνάμεων, χωρίς μεγαλύτερη αμερικανική παρουσία στο έδαφος. Μερικές εκατοντάδες Αμερικανοί και συμμαχικοί στρατιώτες είναι απίθανο να αποτρέψουν τις τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά του SDF σε μια τόσο μεγάλη περιοχή, όμως η παρουσία τους θα μπορούσε και πάλι να βάλει εμπόδιο στα σχέδια της Τουρκίας, καθώς η Άγκυρα θα προσπαθήσει να αποφύγει να κινηθεί σε συγκεκριμένες περιοχές, όπου θα βρίσκονται οι στρατιώτες αυτοί. Το σημαντικότερο είναι πως η παρουσία τέτοιων στρατιωτών κοντά στις τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις αυξάνει τον κίνδυνο λάθος υπολογισμών ή συγκρούσεων από ατύχημα, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ταχεία κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ της Τουρκίας και των ΗΠΑ και άλλων μελών του ΝΑΤΟ.

Η ρωσική αντίσταση

Όμως, οι άλλες χώρες του ΝΑΤΟ δεν είναι οι μόνες για τις οποίες θα πρέπει να ανησυχεί η Άγκυρα. Αν και οι ρωσο-τουρκικές σχέσεις έχουν βελτιωθεί αξιοσημείωτα τα τελευταία χρόνια, ωστόσο οι δύο χώρες δεν συμφωνούν απόλυτα για το θέμα της Συρίας. Η Ρωσία συνεχίζει να βλέπει επιφυλακτικά την περαιτέρω επέκταση της Τουρκίας στη χώρα, ιδιαίτερα αν αυτό θίγει την κυβέρνηση της Συρίας, την οποία η Μόσχα προσπαθεί να ενισχύσει. Ενώ η Ρωσία είναι απίθανο να μπλοκάρει όλες τις τουρκικές επιχειρήσεις στα βορειοανατολικά, ωστόσο θα προσπαθήσει να αποθαρρύνει την Τουρκία από το να προχωρήσει πολύ βαθιά στο συριακό έδαφος. Και επειδή το SDF είναι πιθανό να στραφεί στη Δαμασκό για βοήθεια ενόψει μιας τουρκικής επίθεσης, η Άγκυρα θα έχει επίσης να συνυπολογίσει την πιθανότητα να καταλήξει να μάχεται τις συριακές κυβερνητικές δυνάμεις και οργανώσεις ενόπλων μαχητών που σχετίζονται με αυτήν -πολλές από τις οποίες έχουν ιρανική ή ρωσική στήριξη.

Ένα ακόμα πιθανό ρωσικό εμπόδιο για τις επιχειρήσεις της Τουρκίας στα βορειοανατολικά βρίσκεται στα δυτικά της Συρίας. Ευθυγραμμιζόμενες με τη διαδικασία της Αστάνα, με την οποία Ρωσία, Τουρκία και Ιράν έχουν προσπαθήσει να διαχειριστούν πτυχές του πολέμου της Συρίας, η Άγκυρα και η Μόσχα έχουν πετύχει να χειριστούν την ελεγχόμενη από τους αντάρες επαρχία της Ιντλίμπ, όμως οι χώρες παραμένουν βαθύτατα διχασμένες ως προς την πολιτική που θα ακολουθηθεί στην περιοχή -κάτι που θα μπορούσε να εμποδίσει τη μελλοντική συνεργασία.

Προηγούμενες συμφωνίες μεταξύ της Τουρκίας και της Ρωσίας διευκόλυναν τη δημιουργία μιας λεγόμενης ζώνης αποκλιμάκωσης στην Ιντλίμπ, καθώς και τη δημιουργία περισσότερων από δέκα παρατηρητηρίων στελεχωμένων με τουρκικές δυνάμεις. Η Τουρκία συμφώνησε στον διακανονισμό για την καθυστέρηση των περαιτέρω στηριζόμενων από τη Ρωσία συριακών κυβερνητικών επιθέσεων που θα είχαν αποδυναμώσει περαιτέρω τις στηριζόμενες από την Τουρκία ομάδες ανταρτών στην περιφέρεια, θα δημιουργούσαν περισσότερα προσφυγικά κύματα προς την Τουρκία και θα διάβρωναν τις προσπάθειες της Άγκυρας να δημιουργήσει μια εκτεταμένη ζώνη ασφάλειας στη βόρεια Συρία.

Από την πλευρά της, η Ρωσία ήταν ευτυχής να αποφύγει επιπλέον στρατιωτικές δεσμεύσεις στη Συρία, τόσο επειδή επιθυμούσε να μειώσει τις δυνάμεις της στη χώρα όσο και επειδή δεν ήθελε να θέσει σε κίνδυνο τη σχέση της με την Τουρκία. Η Μόσχα, ωστόσο, πάντα είχε πρόθεση ο διακανονισμός για την Ιντλίμπ να είναι προσωρινός· επιπλέον, η συμφωνία όρισε πως η Τουρκία θα έκανε κινήσεις για να διαλύσει τις πιο ακραίες ομάδες ανταρτών στην περιφέρεια, όπως τη Hayat Tahrir al-Sham, την τελευταία «μετενσάρκωση» της Jabhat al-Nusra.

Αλλά η υπομονή της Ρωσία λιγοστεύει τους τελευταίους έξι μήνες καθώς η Τουρκία δεν έχει μόνο αποτύχει να πατάξει τη Hayat Tahrir al-Sham, αλλά απέτυχε να την περιορίσει σε σημείο που να διώχνει η ομάδα αυτή άλλες ομάδες ανταρτών, περιλαμβανομένων και αυτών που στηρίζονται από την Τουρκία, από βασικές θέσεις στην περιφέρεια. Η Hayat Tahrir al-Sham και οι σύμμαχοί της έχουν επίσης συνεχίσει να εξαπολύουν επιθέσεις κατά συριακών κυβερνητικών δυνάμεων στα επαρχιακά σύνορα, «απαντώντας» στις παραβιάσεις της εκεχειρίας από τη Δαμασκό, η οποία ποτέ δεν ήταν ιδιαίτερα ενθουσιασμένη με τον διακανονισμό Ρωσίας-Τουρκίας.

Με την προσοχή της να έχει στραφεί στη βορειοανατολική Συρία, η Τουρκία είναι τώρα απίθανο να επιχειρήσει μια σοβαρή πάταξη της Hayat Tahrir al-Sham. Και καθώς η εξτρεμιστική ομάδα περιχαρακώνεται όλο και περισσότερο στην επαρχία, η Ρωσία, το Ιράν και η κυβέρνηση της Συρίας μπορεί να δώσουν το «πράσινο φως» για μια επίθεση.

Φυσικά, μια τέτοια επίθεση θα μπορούσε να έχει ευρείες επιπτώσεις. Βρισκόμενοι μεταξύ των ανταρτών και των συριακών κυβερνητικών δυνάμεων, οι Τούρκοι στρατιώτες θα μπορούσαν να βρεθούν υπό πυρά. Και επειδή η Τουρκία δεν έχει δείξει καμία πρόθεση να εγκαταλείψει τους αντάρτες συμμάχους στην Ιντλίμπ, θα μπορούσε κάλλιστα να επιλέξει να τους ενισχύσει, αν δεχθούν βαριά επίθεση. Αναλόγως, η κατάσταση στην επαρχία αποτελεί δυνητικό σημείο ανάφλεξης που θα μπορούσε να δοκιμάσει σοβαρά και να υπονομεύσει όχι μόνο τη θέση της Τουρκίας στη Συρία, αλλά και την ευρύτερη σχέση της με τη Ρωσία.

Η απόφαση των ΗΠΑ να αποσύρει τις δυνάμεις από τη Συρία (ακόμα και αν πλέον δεν μιλούν για πλήρη αποχώρηση) πιθανότατα θα ανοίξει τον δρόμο για περισσότερες τουρκικές εισβολές στη βόρεια Συρία. Όμως, καθώς η Τουρκία προετοιμάζεται για στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά του SDF, θα έχει τον κίνδυνο να έρθει σε αντιπαράθεση με τις δυνάμεις των ΗΠΑ και άλλων χωρών του ΝΑΤΟ στην περιοχή, καθώς και τις στηριζόμενες από τη Ρωσία και το Ιράν συριακές κυβερνητικές δυνάμεις, που πιθανότατα θα προσπαθήσουν να καθυστερήσουν την προέλαση της Τουρκίας, υπερασπιζόμενες το YPG.

Μια επίθεση στους αντάρτες συμμάχους της Τουρκίας στα δυτικά θα μπορούσε επίσης να αποσπάσει την προσοχή της Τουρκίας από την όποια επίθεση σε κουρδικές περιοχές στα βορειοανατολικά. Σε μια τέτοια κατάσταση, ο δρόμος της Άγκυρας προς τα νότια μπορεί να ανοίξει, όμως θα έχει αρκετές «λακκούβες».