Το ευρωπαϊκό μέτωπο του Νότου και τα εμπόδια

Οι ηγέτες της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Ελλάδας, της Μάλτας και της Κύπρου συναντώνται σήμερα στην κυπριακή πρωτεύουσα, τη Λευκωσία, για την ετήσια σύνοδο EuroMed 7, ένα φόρουμ που δημιουργήθηκε το 2013 από τα νότια κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Φέτος, οι ηγέτες της περιοχής θα επιχειρήσουν να καταλήξουν σε συμφωνία για κοινές θέσεις σε μια φιλόδοξη λίστα θεμάτων, περιλαμβανομένης της μετανάστευσης, της μεταρρύθμισης της ευρωζώνης, του Brexit, της ενεργειακής συνεργασίας και του προϋπολογισμού της ΕΕ για τα επόμενα επτά χρόνια. Ωστόσο, οι διαιρέσεις μεταξύ των συμμετεχόντων στη σύνοδο -εσωτερικές και μεταξύ τους- πιθανότατα θα εκτροχιάσουν τις ελπίδες τους να πάνε στις Βρυξέλλες με ενιαία φωνή για κάθε ένα από τα θέματα αυτά.

Όπως σημειώνει το Stratfor, σε μια περίοδο εντεινόμενων πιέσεων, τόσο εσωτερικών όσο και εξωτερικών, για τη συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει νόημα οι χώρες του Νότου να παρουσιάσουν κοινό μέτωπο -ιδιαίτερα αφού πολλές έχουν κοινά συμφέροντα, επιφανειακά τουλάχιστον. Τείνουν να υπερασπίζονται τις γενναιόδωρες αγροτικές επιδοτήσεις της ΕΕ και να στηρίζουν μέτρα που αυξάνουν τις δημόσιες δαπάνες και τον διαμοιρασμό του χρηματοοικονομικού ρίσκου στην ευρωζώνη. Καθώς πολλές από αυτές τις χώρες έχουν γίνει σημεία εισόδου για μετανάστες που έρχονται μέσω θαλάσσης από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή, οι χώρες του Νότου θέλουν να διασφαλίσουν πως τα άλλα μέλη της ΕΕ θα αποδεχθούν μερίδιο των νεοεισερχόμενων.

Ως επί το πλείστον, οι απόψεις αυτές έρχονται σε σύγκρουση με τις απόψεις των Βορείων εταίρων τους, όπως της Ολλανδίας, της Δανίας, της Σουηδίας, της Εσθονίας, της Φινλανδίας, της Ιρλανδίας, της Λετονίας και της Λιθουανίας. Οι χώρες αυτές, που το 2018 δημιούργησαν το δικό τους ξεχωριστό φόρουμ που ονομάζεται Νέος Χανσεατικός Σύνδεσμος, τείνουν να είναι πιο επιφυλακτικές έναντι των μέτρων για αυξημένες δαπάνες και για διαμοιρασμό του ρίσκου εντός της ΕΕ. Πολλές έχουν πιέσει επίσης για μικρότερες αγροτικές επιδοτήσεις, ενώ κάποιες έχουν αρνηθεί να δεχθούν μετανάστες που έρχονται δια θαλάσσης, προκειμένου να αμβλύνουν το βάρος που επωμίζονται οι νότιες χώρες.

Υπάρχουν όμως και μακροπρόθεσμοι λόγοι για να ενισχύσουν τη συνεργασία τους οι Νότιες Ευρωπαϊκές χώρες. Η επερχόμενη έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση θα στερήσει από τις χώρες του Βορρά έναν βασικό σύμμαχο σε ό,τι αφορά τη συζήτηση για το μέλλον του μπλοκ, δημιουργώντας ευκαιρία για τη Νότια Ευρώπη να αυξήσει την επιρροή της στις Βρυξέλλες.

Τι μέλλει γενέσθαι

Ένας συνδυασμός οικονομικής αδυναμίας, εγχώριων πολιτικών πιέσεων και διπλωματικής διαφωνίας μεταξύ αυτών των χωρών του Νότου θα περιορίσει την ικανότητά τους να πάρουν τον έλεγχο της πολιτικής της ΕΕ. Η γαλλική κυβέρνηση, για παράδειγμα, παραμένει στο εσωτερικό αντιδημοφιλής και προσπαθεί να αντιμετωπίσει τους «μετασεισμούς» του κινήματος διαμαρτυρίας των «κίτρινων γιλέκων».

Η Γαλλία προσπάθησε να φέρει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην ευρωζώνη πέρυσι, όμως ήρθε αντιμέτωπη με την ισχυρή αντίσταση της Βόρειας Ευρώπης -με αποτέλεσμα πολλές από τις προτάσεις της είτε να μετριαστούν πολύ είτε να αναβληθούν. Η Ιταλία, από την άλλη πλευρά, μόλις κατέληξε σε «εκεχειρία» με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφορικά με τα αμφιλεγόμενα σχέδιά της για τον προϋπολογισμό του 2019. Όμως η χώρα, που εξακολουθεί να έχει κάπως τεταμένες σχέσεις με τις Βρυξέλλες, ηγείται από κόμματα που διαρκώς μάχονται το ένα το άλλο.

Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση μειοψηφίας της Ισπανίας αυτή τη στιγμή είναι επικεντρωμένη στο πώς θα επιβιώσει και έτσι δεν μπορεί να αναλάβει ηγετικό ρόλο στη Νότια Ευρώπη. Και οι υπόλοιπες χώρες του EuroMed 7 είναι απλώς πολύ μικρές για να μπορέσουν να ηγηθούν ενός μετώπου με συνοχή, στη συζήτηση αναφορικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμα περισσότερο καθώς Γαλλία και Ιταλία τους τελευταίους μήνες έχουν συγκρουστεί για διάφορα θέματα, από το πώς θα πρέπει να διαχειριστούν τους μετανάστες μέχρι το μέλλον της Λιβύης.

Ωστόσο, στη σημερινή συνάντησή τους στη Λευκωσία, οι ηγέτες της Νότιας Ευρώπης θα εκφράσουν την επιθυμία τους να δημιουργήσουν ένα ενιαίο μέτωπο, που θα τους βοηθήσει να επιτύχουν κοινούς στόχους στις Βρυξέλλες και στο εξωτερικό. Όμως στην πραγματικότητα, οι περιορισμοί τους πιθανότατα θα είναι ισχυρότεροι από τις προθέσεις τους.