Aπώλειες περί το 12% σημειώνουν μέχρι σήμερα οι μετοχές με βάση τον παγκόσμιο δείκτη MSCI World, με τις αναδυόμενες αγορές να πηγαίνουν καλύτερα (-9,7%) και τις μετοχές της ευρωζώνης χειρότερα (-17%), ενώ το Χ.Α. καταγράφει την τρίτη χειρότερη (-22,2%) απόδοση.

Το θολό τοπίο παραμένει στις αγορές, με το δολάριο να αποδυναμώνεται, τα εμπορεύματα να βρίσκονται στα ύψη, τον πληθωρισμό να εξακολουθεί να προβληματίζει και τις μετοχές να καταρρέουν, καθώς η κρίση εμπιστοσύνης και οι πιστωτικοί κλυδωνισμοί συνεχίζουν να ταλαιπωρούν τις οικονομίες.

Και, όπως όλα δείχνουν, η πίεση στις μετοχές αναμένεται να διατηρηθεί και το επόμενο διάστημα.

Τα τελευταία 40 χρόνια, όποτε οι ΗΠΑ εισέρχονταν σε ύφεση (όπως μάλλον συμβαίνει και σήμερα), οι μετοχές παγκοσμίως υποχωρούσαν κατά μέσο όρο 36%, κάτι που σημαίνει ότι η πτώση των τιμών μπορεί να έχει συνέχεια.

Μεγάλες τράπεζες εκτιμούν πως η κρίση θα έχει διάρκεια και ότι ουσιαστική ανάκαμψη της τάσης με μεταβολή της εταιρικής κερδοφορίας θα πρέπει να αναμένεται στο δ΄ τρίμηνο του 2008.

Δεδομένου, βέβαια, ότι οι αγορές θα αρχίσουν να προεξοφλούν πιο γρήγορα τις εξελίξεις, η αίσθηση των αναλυτών πως θα πρέπει να αναμένουμε μάλλον καλύτερες αγορές στο β΄ εξάμηνο έχει κάποια λογική.

Αν και αρκετές μετοχικές αγορές δείχνουν υπερπουλημένες, το ομιχλώδες τοπίο στα χρηματιστήρια δείχνει να έχει συνέχεια και ίσως να είναι πλέον αναγκαία μια παρατεταμένη περίοδος σχετικής σταθερότητας και συσσώρευσης προκειμένου να αποκατασταθεί η διατηρήσιμη ανοδική τάση, αφού βέβαια ξεκαθαρίσει το σκηνικό σε επίπεδο οικονομιών και εταιρικών προσδοκιών.

Έτσι οι αγορές θα συνεχίσουν να διανύουν περίοδο συσσώρευσης, καθώς αναζητούν καταλύτη που θα πυροδοτήσει την ανοδική αντίδραση.

Ένα ”τρικ” που υποψιάζονται ορισμένοι αναλυτές είναι ότι οι απομειώσεις στις τράπεζες είναι μεγαλύτερες του αναμενομένου και σε κάποιο τρίμηνο τα εταιρικά κέρδη θα ”γυρίσουν” απότομα οδηγώντας σε ράλι τις αγορές.

Πάντως, βραχυπρόθεσμα, αν και δεν αποκλείονται ορισμένες ανοδικές αντιδράσεις, σε περίπτωση που όλα τα χρηματιστήρια σήμερα δεν μπορέσουν να σταθεροποιηθούν και εντείνεται η αμφισβήτηση της εταιρικής κερδοφορίας, η προοπτική μιας διατηρήσιμης ανοδικής κίνησης απομακρύνεται χρονικά.

Έτσι, τους επόμενους μήνες οι μετοχές αναμένεται να αναζητήσουν τα χαμηλά τους, πριν αρχίσουν σταδιακά τη νέα ανοδική τους κίνηση.

Μάλιστα, μία τεχνική ανάλυση της CitiFX Technicals προειδοποιεί ότι ο S&P 500 θα μπορούσε να υποχωρήσει αρχικά έως τις 1.240 μονάδες και ενδεχομένως να σημειώσει χαμηλό στις 1.160 μονάδες τις επόμενες τέσσερις εβδομάδες. Δεδομένου ότι οι αγορές παραμένουν αμερικανοκεντρικές, μια τέτοια εξέλιξη δεν θα ήταν και το καλύτερο για τις μετοχικές αγορές παγκοσμίως.

Τα ”θύματα” της κρίσης

Έναν χρόνο μετά την εμφάνιση των πρώτων ενδείξεων της πιστωτικής κρίσης, πάντως, ο κατάλογος των ”θυμάτων” συνεχίζει να μεγαλώνει και το μέγεθος των απωλειών να αυξάνεται.

Το τελευταίο διάστημα ήταν η σειρά των AIG και RBS να προχωρήσουν σε διαγραφές επισφαλειών αξίας 15 δισ. και 6 δισ. δολαρίων αντίστοιχα, από την έκθεσή τους στην αγορά subprime των ΗΠΑ.

Οι απομειώσεις αυτές και η κατάρρευση της ναυαρχίδας των Peloton Hedge Funds (καθώς και οι φόβοι ότι θα ακολουθήσουν κι άλλα) δείχνουν ότι το πρόβλημα των επισφαλών τοποθετήσεων σε πιστωτικά παράγωγα δεν αγγίζει μόνο τον τραπεζικό τομέα αλλά όλη την αγορά.

Οι εκτιμήσεις, εξάλλου, τοποθετούν το σύνολο των απομειώσεων στα 600 δισ. δολ., εκ των οποίων τα 350 δισ. δολ. αφορούν σε τραπεζοασφαλιστικούς οργανισμούς.

Οι αναλυτές, μάλιστα, σημειώνουν ότι η απομόχλευση αναμένεται να συνεχιστεί, κάτι που αποτυπώνεται και στη βίαιη κίνηση των πιστωτικών παραγώγων, σε ένα περιβάλλον επιδεινούμενων μακροοικονομικών στοιχείων και ανοδικού πληθωρισμού.

Η Deutsche Bank επισήμανε ότι από τα 200 δισ. δολ. των ζημιών του χρηματοοικονομικού τομέα σήμερα τα 101,38 δισ. δολ. αφορούν αποκλειστικά σε πέντε τράπεζες (Citigroup 28,835 δισ. δολ., Merrill Lynch 25,625 δισ. δολ., Morgan Stanley 10,6 δισ. δολ., Bank of America 9,251 δισ. δολ. και UBS 27,069 δισ. δολ.).

Την πιθανότητα, πάντως, και κάποιες μικρές ή νέες αμερικανικές τράπεζες να παρουσιάσουν προβλήματα βιωσιμότητας λόγω της μεγάλης έκθεσής τους στην αγορά κατοικίας επισήμανε ο πρόεδρος της Fed, κ. Μπεν Μπερνάνκε.

Η οικονομία

Στο μακροοικονομικό περιβάλλον, η εικόνα της αγοράς ακινήτων στις ΗΠΑ παραμένει αρνητική (οι τιμές και οι πωλήσεις ακινήτων υποχωρούν), τα durable goods απογοήτευσαν, ενώ ενισχυμένες διατηρούνται οι πληθωριστικές πιέσεις.

Στη Γερμανία πτωτικά κινήθηκε η συνολική ζήτηση στο δ΄ τρίμηνο, με εμφανή αδυναμία στην ιδιωτική δαπάνη, αρνητικά είναι τα στοιχεία και από την κατανάλωση στη Γαλλία, ενώ απογοητευτικά παραμένουν τα στοιχεία στην Ιαπωνία.

Τόσο η κατάθεση του προέδρου της Fed στη Γερουσία όσο και τα σχόλιά του για το ενδεχόμενο κατάρρευσης περιφερειακών τραπεζών που ακολούθησαν ενισχύουν την άποψη ότι η Fed θα συνεχίσει τις επιθετικές μειώσεις επιτοκίων, καθώς τα ρίσκα στην ανάπτυξη πρωταγωνιστούν σε βάρος της ανόδου του πληθωρισμού.

Μετά τις δηλώσεις του, οι προσδοκίες πληθωρισμού όπως περιγράφονται από τα δεκαετή TIPS κατέγραψαν σημαντική άνοδο, ενώ τα futures αρχίζουν να προεξοφλούν μέχρι το καλοκαίρι επιτόκια δολαρίου στο 2%.

Τα Fed Fund Futures προεξοφλούν μείωση 50 μονάδων βάσης στο παρεμβατικό επιτόκιο των ΗΠΑ κατά τη συνεδρίαση της 18ης Μαρτίου και επιπλέον 50 μ.β. μέσα στο πρώτο εξάμηνο. Αυτό είχε ως συνέπεια την υποχώρηση του δολαρίου έναντι των περισσότερων νομισμάτων, με το ευρώ να καταγράφει ιστορικό υψηλό.

Οι οικονομολόγοι προβλέπουν ανάπτυξη 0,8% - 1% στις ΗΠΑ φέτος, με τα επιτόκια να υποχωρούν στο 2% (πτώση 0,50% - 0,75% αναμένεται στις 18 Μαρτίου), ενώ στην ευρωζώνη η ανάπτυξη προβλέπεται ότι θα υποχωρήσει στο 1,3% - 1,5% με την ΕΚΤ να μειώνει τα επιτόκια του ευρώ κατά 0,50% - 1% φέτος.

Η ελληνική αγορά

Με την ανάπτυξη να υποχωρεί και στην Ελλάδα, παράγοντες όπως το τέλος του φθηνού χρήματος, ο περιορισμός των δυνατοτήτων δανεισμού ή και αναχρηματοδότησης αρκετών εταιρειών και κλάδων και η άνοδος του συνολικού κόστους αναμένεται να επηρεάσουν και την εταιρική εικόνα των ελληνικών επιχειρήσεων.

Για την Ελλάδα τα στοιχεία της Thomson Financial προβλέπουν άνοδο των εταιρικών κερδών κατά 11,9% το 2008, επίπεδο που αν επιβεβαιωθεί ίσως οδηγήσει σε ανάκαμψη των μετοχών αργότερα μέσα στο έτος.

Τα τελευταία χρόνια, εξάλλου, οι αποδόσεις των ελληνικών μετοχών ακολούθησαν την άνοδο της εταιρικής κερδοφορίας. Όμως σήμερα οι αγορές, αν και αναμένουν αύξηση κερδών 25% για τους ισολογισμούς του 2007 που δημοσιοποιούνται το τρέχον διάστημα, δείχνουν επιφυλακτικές αναφορικά με την κερδοφορία του 2008.

Το Χρηματιστήριο Αθηνών, εξάλλου, το οποίο διαθέτει σήμερα ειδικό βάρος μόλις 0,31% στον παγκόσμιο χάρτη των μετοχικών αγορών με βάση τους δείκτες της MSCI, χάνοντας περί τα 40 δισ. ευρώ φέτος, παρουσιάζει τη χειρότερη απόδοση μεταξύ τόσο των ανεπτυγμένων αγορών όσο και της πρώτης ταχύτητας των αναδυόμενων του κόσμου.

Δεδομένων των εκροών κεφαλαίων από τα διεθνή θεσμικά χαρτοφυλάκια και της εξέλιξης της πιστωτικής κρίσης, μία ομάδα διαχειριστών αποφάσισε να μειώσει τις θέσεις της σε περιφερειακές αγορές όπως η δική μας και αυτό είχε άμεσο αντίκτυπο στις ελληνικές μετοχές.

Παράλληλα, οι κερδοσκοπικές κινήσεις (όχι μόνο των hedge funds) μέσω ανοιχτών πωλήσεων και επανατοποθετήσεων στις ίδιες μετοχές σε χαμηλότερα επίπεδα ενέτειναν την πτώση.

Εν τω μεταξύ, η απεργία στην ΤτΕ, που οδήγησε σε πάγωμα των διατραπεζικών συναλλαγών και των ελληνικών ομολόγων και μετοχών, θεωρήθηκε κακόγουστο αστείο από τους ξένους και θα έχει μάλλον ως συνέπεια την αύξηση των εξωχρηματιστηριακών συναλλαγών, οι οποίες καταλάμβαναν το 25% του μέσου ημερήσιου τζίρου του χρηματιστηρίου μέχρι πρόσφατα.

*Αναδημοσίευση από το φύλλο 520 της εφημερίδας ”ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ”, 07/03 - 11/03/2008