Πάνω από τη μακροπρόθεσμη τάση αναμένεται να κινηθεί η παγκόσμια οικονομία το 2007, σε αντίθεση με τις προβλέψεις των οικονομολόγων στην αρχή του έτους. Κι αυτό, γιατί παρά την αδυναμία των ΗΠΑ, η ανάπτυξη στον υπόλοιπο κόσμο κινείται θετικά, υποστηρίζοντας το σενάριο της λεγόμενης ”αποδέσμευσης” των οικονομιών από την οικονομία των ΗΠΑ.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, το βλέμμα των οικονομολόγων θα συνεχίσει να στρέφεται στις ΗΠΑ.

Ο βασικός παράγοντας ανησυχίας είναι ο Αμερικανός καταναλωτής. Το μερίδιο της κατανάλωσης στο ΑΕΠ των ΗΠΑ παραμένει κοντά στο 70%, γεγονός που έχει οδηγήσει το ποσοστό των αποταμιεύσεων επί του διαθέσιμου εισοδήματος στο -1,3%.

Δεδομένης, λοιπόν, της μερικής ύφεσης στην αγορά ακινήτων στις ΗΠΑ, η αβεβαιότητα σχετικά με τη μελλοντική πορεία του καταναλωτή είναι αυξημένη, καθώς ο συσχετισμός της αγοράς ακινήτων με τις καταναλωτικές δαπάνες ήταν αρκετά ισχυρός στο παρελθόν. Όσο η επιβράδυνση στις ΗΠΑ περιορίζεται στις κατοικίες και η κατανάλωση παραμένει ανθεκτική, τόσο περιορίζεται η πιθανότητα να μεταφερθεί αυτή η επιβράδυνση στην παγκόσμια οικονομία.

Η ”επίπτωση πλούτου” (wealth effect) στα νοικοκυριά, όμως, στη ”μετά φούσκα” εποχή των ακινήτων και το μειωμένο εισόδημα θα οδηγήσουν τον χρεωμένο Αμερικανό καταναλωτή σε πιο προσεκτική διαχείριση και σε περικοπές δαπανών.

Καλύτερη άμυνα

Ακόμη και στο ενδεχόμενο της επιβράδυνσης της κατανάλωσης στις ΗΠΑ ο κόσμος έχει διαφοροποιηθεί σε σχέση με την πρόσφατη εμπειρία (περίοδος 2001 - 2002) και είναι καλύτερα προετοιμασμένος για το ενδεχόμενο κλυδωνισμού από το μέτωπο αυτό. Έτσι, στην ευρωζώνη ο ετήσιος ρυθμός πραγματικής κατανάλωσης βρίσκεται υψηλότερα από εκείνον του 2002, ενώ οι σταθερές επενδύσεις αναπτύσσονται ταχύτερα.

Αντίστοιχα, στην Ιαπωνία η πραγματική ιδιωτική ζήτηση αναπτύσσεται ικανοποιητικά, ενώ οι κεφαλαιουχικές δαπάνες αυξάνονται. Επίσης και στην Κίνα ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ είναι σημαντικά υψηλότερος από αυτόν του 2001 (10% από 6,6% στο τέλος του 2001).

Ωστόσο, εάν αποδυναμωθεί η κατανάλωση στις ΗΠΑ, οι οικονομίες η ανάπτυξη των οποίων στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από την εξαγωγική δραστηριότητα στις ΗΠΑ (καλύπτει το 20% των παγκόσμιων εμπορικών εξαγωγών) θα πληγούν. Για παράδειγμα, με το 35% του ΑΕΠ της Κίνας και το 17% του ΑΕΠ της Ιαπωνίας να οφείλεται στις εξαγωγές στις ΗΠΑ και στην Κίνα ο συσχετισμός εμφανίζεται μεγάλος.

Σε γενικές γραμμές ύφεση της αγοράς ακινήτων στις ΗΠΑ είναι δυνατόν να προκαλέσει επιβράδυνση στην κατανάλωση στη συγκεκριμένη χώρα. Πέρα από το μέγεθος αυτής της επιβράδυνσης, εξίσου σημαντική είναι η δυνατότητα ή μη υποκατάστασης του κενού ζήτησης που θα δημιουργηθεί είτε από τον τομέα των επενδύσεων εκεί, είτε από την κατανάλωση και την επένδυση στον υπόλοιπο κόσμο.

Εκτός βέβαια από το σενάριο της υποκατάστασης, υπάρχει και αυτό της μετάδοσης, με βάση το οποίο οι υπόλοιποι τομείς παγκοσμίως δεν είναι ακόμη απεξαρτημένοι από τον Αμερικανό καταναλωτή και θα μπορούσαν να βιώσουν πολλαπλασιαστικά τους κλυδωνισμούς από τις ΗΠΑ. Επομένως, θα ήταν πιθανό να δημιουργηθεί ένα σημαντικά δυσκολότερο επενδυτικό περιβάλλον στο μέλλον.

Συνεχίζεται η επιβράδυνση

Η οικονομία των ΗΠΑ συνεχίζει να παρουσιάζει σημάδια επιβράδυνσης. Η μεταποίηση βρίσκεται σε οριακό σημείο, η αγορά κατοικίας δεν έχει δείξει ακόμα σημεία σταθεροποίησης, ενώ οι πληθωριστικές πιέσεις δεν δείχνουν να υποχωρούν. Παράλληλα και ο τομέας των υπηρεσιών αρχίζει να παρουσιάζει ανάλογα σημάδια. Οι κίνδυνοι αφορούν στις προοπτικές της ιδιωτικής κατανάλωσης στις ΗΠΑ, καθώς εμφανίζονται οι πρώτες ενδείξεις αποδυνάμωσης στην αγορά εργασίας.

Οι κίνδυνοι για την κατανάλωση των νοικοκυριών αυξάνονται επιπλέον και από τη στενότητα στην αγορά εργασίας, που αποτελούσε το στήριγμα των καταναλωτών μέσω των ανοδικών ρυθμών αύξησης στους μισθούς. Πάντως, η ανοδική έκπληξη του δείκτη μεταποιητικής δραστηριότητας ISM (στο 54,7), που βρίσκεται πλέον σε απόσταση ασφαλείας από το 50 το οποίο αποτελεί μεταίχμιο μεταξύ ανάπτυξης και ύφεσης, εάν είναι διατηρήσιμη, τότε μειώνει σημαντικά την πιθανότητα περαιτέρω επιβράδυνσης στην οικονομία των ΗΠΑ και, ακόμα πιο σημαντικό, αυξάνει την πιθανότητα συνέχισης των θετικών εκπλήξεων στην εταιρική κερδοφορία.

Στο στάδιο αυτό η δυναμική των αποθεμάτων σε σχέση με τις πωλήσεις δεν συνηγορεί με το αισιόδοξο αυτό σενάριο, καθώς ο ρυθμός των πωλήσεων συνεχίζει να υστερεί έναντι εκείνου της συσσώρευσης των αποθεμάτων.

Στην παρούσα συγκυρία ο συνδυασμός των αρνητικών λιανικών πωλήσεων και της μη μεταβολής της φρασεολογίας της Fed (διατηρεί την ανησυχία της για τον πληθωρισμό) αποτελεί αφορμή για μία μερική αποκόμιση κερδών σε ορισμένες υπεραγορασμένες μετοχικές αγορές. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ενδείξεις για το αν η κίνηση αυτή είναι προάγγελος μιας γενικότερης πτώσης.

Οι ομολογιακές αγορές δεν σημείωσαν σημαντική ενδυνάμωση (έτσι ώστε να ενσωματώνονται ανησυχίες για τη μελλοντική ανάπτυξη) και οι αναδυόμενες αγορές σημειώνουν πτώσεις ηπιότερες από αυτές που θα ανέμενε κανείς ανάλογα με το beta τους (έτσι ώστε δεν υπάρχει η υπόνοια ότι βρισκόμαστε προ απότομης πτώσης).

Η πορεία των βασικών επιτοκίων παίζει τον δικό της ρόλο στις εξελίξεις. Αν για τις ΕΚΤ οι εκτιμήσεις συγκλίνουν για άνοδο στο 4,25% φέτος (ή έως το 4,5%) και στο 4,5% - 4,75% το α΄ εξάμηνο του 2008, τα Fed funds futures μεταφέρουν τη μείωση των επιτοκίων του δολαρίου κατά 25 μονάδες βάσης στο 5% στην αρχή της επόμενης χρονιάς. Ωστόσο, οι περισσότερες επενδυτικές τράπεζες εμμένουν στην άποψη ότι η Fed θα μειώσει φέτος τα επιτόκια κατά 0,25% - 0,50%.

Τα χρηματιστήρια

Την ίδια στιγμή η τάση για συγχωνεύσεις και εξαγορές, η αξία των οποίων φέτος έχει ήδη ξεπεράσει τα 2 τρισ. δολάρια παγκοσμίως, δηλαδή βρίσκεται 60% υψηλότερα σε σχέση με πέρυσι, συντηρεί το θετικό κλίμα στα χρηματιστήρια, τη στιγμή που τα εταιρικά κέρδη ξεπέρασαν τις προσδοκίες.

Από ένα σύνολο 442 εταιρειών του δείκτη S&P 500 των ΗΠΑ που ανακοίνωσαν αποτελέσματα, τα μη σταθμισμένα κέρδη διαμορφώνονται στο 9%, περίπου τριπλάσια από τις αρχικές προσδοκίες, ενώ το ποσοστό θετικών εκπλήξεων βρίσκεται στο 68,1%. Με εξαίρεση τον κλάδο των κυκλικών καταναλωτικών αγαθών, όπου τα πρόσφατα αδύναμα μακροοικονομικά στοιχεία είχαν αρνητικό αντίκτυπο στα κέρδη (-8,7%), όλοι οι υπόλοιποι κλάδοι εξέπληξαν θετικά.

* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα ”ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ”, 18-22/5/2007.